سنگها انواع و اقسام مختلفی دارند که گرانبهاترين آنها از ديرباز زيور بدن انسان بوده است. از قديم سنگها به داشتن خواص ويژه ای مرسوم بوده اند و مردم آنها را در تماس با بدنشان قرار می دادند تا از اين طريق اثرات آنها را دريافت کنند. مثلا سنگ فيروزه برای چشم نظر و گشايش رزق و روزی و سنگهای حديد و عنبر که از صمغ درخت صنوبر تهيه می شود برای تسکين اعصاب، تنطيم ضربان قلب و فشار خون استفاده می شود. امروز نيز سنگ درمانی و کشف خواص طبی و علمی سنگها و صمغهايی که به شکل سنگ درمی آيند ميان انرژی درمانان، داروسازان و سنگ شناسان رايج شده است.
از نظر استانداردهای امروزی سنگها هرچه صيقلی تر، شفاف تر و خوش رنگ تر باشند و رگه و لکه در آنها ديده نشود، ارزشمند تر و مرغوب تر هستند. مرغوبيت سنگها نيز هر چه بالاتر باشد گرانبها تر خواهند بود. مثلا الماس که از گرانبها ترين سنگهاست، از شفاف ترين سنگها نيز هست.
سنگ ايران ؛ فيروزه نيشابور
در ايران مرغوب ترين سنگ شناخته شده فيروزه است. از معدن فيروزه نيشابور که در ۴۰ کيلومتری مشهد و در دامنه های کوه بينالود قرار دارد و تا دو معدن ديگر در دامغان و سمنان ريشه دوانده، بهترين فيروزه جهان استخراج می شود. گفته می شود کوه معدن نيشابور رنگی مايل به آبی فيروزه ای دارد و تا کنون تنها اين کوه به اين رنگ در جهان شناخته شده است. همچنانکه نيشابور را نيز شهر فيروزه ای می نامند.
آقای تشکری، يکی از اعضای اتحاديه صنايع دستی فيروزه نيشابور درباره اين معدن می گويد: قدمت معدن فيروزه نيشابور به دو هزار سال می رسد اما نزديک به ۵۰۰ سال است که از آن فيروزه استخراج می شود و تا کنون مقام اول را در جهان داشته است.
او به فيروزه های آمريکايی، مصری و چينی نيز اشاره می کند و می گويد: فيروزه آمريکا که از ايالت آريزونا استخراج می شود، در جهان به لحاظ مرغوبيت مقام دوم را دارد. فيروزه چينی سنگ رنگ شده است و مشتريان قادر نيستند آن را از سنگ واقعی فيروزه تشخيص دهند اما با اين حال در صنايع دستی که مقادير زيادی فيروزه نياز دارد از فيروزه چينی استفاده می شود چرا که فيروزه نيشابوری بسيار گران تر از ساير فيروزه ها است.
از آقای تشکری که از سن کم در حرفه فيروزه تراشی نزد پدرش بوده، علت گرانبها بودن فيروزه نيشابور را پرسديم، گفت: رنگ آبی فيروزه نيشابور در جهان منحصر به فرد است. فيروزه ها رنگهای مختلفی دارند که از آبی فيروزه ای يا آبی آسمانی و شفاف شروع تا آبی کدر مايل به سبز و حتی سبز ادامه دارد. ميان فيروزه شناسان و فيروزه تراشان فيروزه نيشابور چون صاف تر، خوش رنگ تر و بدون لکه است، گرانبها تر است. در استاندار جهانی نيز از فيروزه ای که صاف تر و آبی تر باشد، در جواهرات سلطنتی استفاده می شود. مثلا فيروزه دامغان سبز مايل وحش آبی است يا فيروزه سمنان سبز روشن است که در مقايسه با فيروزه نيشابور مرغوبيت پايين تری دارد.
فيروزه نيشابور تا اين اندازه گرانبهاست که حتی فيروزه تراشان از خرده ها و دانه های ريز آن استفاده می کنند. به اين شيوه که خرده های سنگ فيروزه را با پلی استر پرس می کنند و آن را در قالبهای نقره شکل می دهند.
فيروزه در ميان ايرانيان سنگ چشم نظر شناخته شده و به همين دليل از اين سنگ هميشه استقبال می شده است. همچنين اين سنگ طرفداران بسياری ميان عربهای خليج فارس دارد. به گفته فروشندگان فيروزه در دبی زنان عرب به زيورآلات فيروزه و مردان عرب به تسبيح های فيروزه عجمی يا همان فيروزه ايران علاقه نشان می دهند. اين در حالی است که تسبيح فيروزه نيشابور بسيار گران قيمت است و تنها برای گفتن ذکر به کار نمی رود بلکه به همراه داشتن آن تشخص و برازندگی دارنده آن محسوب می شود.
در سالهای اخير علاقه عربها به فيروزه ايرانی سبب شده که از ترکيب نقره و فيروزه زيورآلات، ظروف و دکوری هايی مانند مجسمه های عقاب در ايران ساخته و به کشورهای عربی صادر شود.
