04. مفاهیم پایه بورس

• حقوق من به عنوان سرمایه‌گذار چیست؟
  شما حق دارید درمورد شرکتی که سهامدار آن هستید اطلاعات صحیح دریافت کنید. نباید اهمیت اطلاعات را در نحوه‌ی تصمیم‌گیری برای سرمایه‌گذاری در یک شرکت، نادیده بگیرید. شما به عنوان سهامدار همچنین حق دارید درباره‌ی وضعیت شرکت اظهارنظر کرده و شکایت‌های خود را مطرح کنید.
• حقوق من به عنوان یک مشتری چیست؟
  شما به عنوان یک مشتری، باید از محصولات و خدمات مناسب بهره مند شوید. همچنین شما می‌توانید مشاور مالی و برنامه‌ریزی، یا یک نماینده‌ی صندوق را خودتان انتخاب کنید. شما مستحق دریافت خدمات خوب و رفتار توأم با احترام، قانونی و منصفانه هستید. اگر از خدمات ارائه شده توسط مشاور مالی یا نماینده‌ی صندوق سرمایه‌گذاری خود راضی نیستید، می‌توانید به افراد شایسته‌تر مراجعه کنید. شما همچنین حق دارید که هزینه‌های مربوط به سرمایه‌گذاری خود را بدانید و به علاوه در مورد نحوه و مراحل تنظیم شکایت آگاهی داشته باشید.
• خریدوفروش سهام در بورس به چه شکل انجام می‌شود؟
  خریدوفروش سهام در بورس بوسیلة کارگزاران و از طریق سیستم رایانه‌ای انجام می‌شود. به این ترتیب که کارگزاران به وکالت از سهامداران سفارشات خریدوفروش را وارد سیستم معاملات می‌کنند. معاملات در سیستم براساس روش حراج دو طرفه انجام می‌شود. یعنی نوبت‌های خرید براساس قیمت‌های بیشتر در هر لحظه و نوبت‌های فروش براساس کمترین قیمت در هر لحظه مرتب می‌شوند و هر زمان که بهترین قیمت خرید و بهترین قیمت فروش برابر شد معامله بر روی سهام انجام می‌شود.
• دارایی نقد (Liquid Asset) به چه معناست؟
  دارایی نقد یا Liquid Asset به تمام دارایی‌هایی گویند که در کوتاه‌ترین زمان و بدون کمترین تاثیر در قیمت آنها قابل تبدیل به پول نقد می‌باشند.

  دارایی‌های نقد از نظر ماهیتی معادل پول نقد لحاظ شده چراکه قیمت آنها دستخوش تغییر در هنگام فروش نیست. لحاظ دارایی بعنوان دارایی نقد مستلزم دارا بودن خصوصیاتی است که عبارتند از: داشتن بازار معاملاتی بزرگ و امکان انتقال آسان و کم هزینه مالکیت.

  دارایی‌های نقد بطور کلی عبارتند از سهام، ابزار بازار مالی، دارایی‌های بازار فارکس و اوراق قرضه دولتی (یا صکوک در بانکداری اسلامی).

  با توجه به حجم معامله بازار فارکس و سرعت معاملات در آن، این بازار نقد‌ترین بازار دنیا محسوب می‌شود که امکان تاثیر‌گذاری در آن از طرف شخصی واحد (حقیقی یا حقوقی) غیر ممکن می‌باشد.
• دارایی‌های صندوق چیست؟

  منظور کلیه حقوق مادی و معنوی صندوق است از جمله وجوه دریافتی از سرمایه‌گذاران بابت پذیره‌نویسی اولیه‌ي واحدهای سرمایه‌گذاری و صدور واحدهای سرمایه‌گذاری، اوراق بهاداری که از محل این وجوه به نام صندوق خریداری می‌شود و کلیه حقوق، منافع و سود متعلق به آن‌ها، مطالبات صندوق از اشخاص و کارمزدهایی که مطابق اساس‌نامه یا امیدنامه برای صندوق دریافت می‌شود.

• دامنه مظنه چیست؟

  حداکثر اختلاف بین قیمت سفارش خرید و سفارش فروش در هر نماد معاملاتي به درصد است که بازارگردان آن نماد، در سامانه‌ي معاملاتي بورس وارد می‌نماید. این درصد نسبت به قیمت سفارش خرید محاسبه می‌شود.

• دامنه نوسان قیمت چیست؟

  پایین‌ترین تا بالاترین قیمتی است که در آن دامنه، طی یک یا چند جلسه‌ي رسمی معاملاتی بورس، قیمت می‌تواند نوسان داشته باشد.

• در آگهی دعوت صاحبان سهام برای تشکیل مجامع چه نکاتی قید می‌شود؟
  دستور جلسه، تاریخ، ساعت و محل تشکیل مجمع
• در حال حاضر کدامیک از شرکت‌های بورسی اوراق مشارکت منتشر کرده است؟
  تنها شرکتی که تاکنون اقدام به انتشار اوراق مشارکت نموده شرکت ایران خودرو است. ضمناً این اوراق در بورس قابل معامله می‌باشد.
• در شرکت‌های سهامی عام در چه صورت سود سهام عادی به سهامداران پرداخت می‌شود؟
  در این شرکت‌ها پرداخت سود سهام عادی مشروط به وجود سود قابل تقسیم و تصویب مجمع عمومی صاحبان سهام در مورد تقسیم سود است.
• در صورت پایان مدت ماموریت مدیران، تا زمان انتخاب مدیران جدید مسئولیت اداره شرکت با کیست؟
  مسئولیت اداره شرکت با مدیران سابق است و هر گاه مراجع موظف به دعوت مجمع عمومی به وظیفه خود عمل نکنند، هر ذی‌نفع می‌تواند از مرجع ثبت شرکت‌ها دعوت مجمع عمومی عادی را برای انتخاب مدیران تقاضا نماید.
• در چه شرایطی نماد یک شرکت توسط بورس متوقف می‌شود؟
  در صورت وقوع هر یک از موارد زیر نماد شرکت متوقف می‌شود: 1- هنگام برگزاری مجامع عمومی، 2- تغییر محل شرکت، 3- تعدیل EPS ، 4 - افزایش سرمایه، 5- تعیین اعضای هیئت مدیره، 6- عدم ارائة اطلاعات شفاف به بورس.
• در چه صورت افزایش سرمایه شرکت به سهامداران تعلق می‌گیرد؟
  افزایش سرمایه به سهامداری تعلق می‌گیرد که در تاریخ اجرای مصوبه مجمع عمومی فوق‌العادة شرکت مبنی بر افزایش سرمایه، مالک سهام شرکت باشد.
• در چه صورتی تقسیم سود و اندوخته بین صاحبان سهام جایز است؟
  فقط پس از تصویب مجمع عمومی و در صورت وجود منافع تقسیم 10 درصد سود ویژة سالانه بین صاحبان سهام الزامی است.
• درآمد هر سهم (EPS )چیست؟
  درآمد هر سهم یا به اختصار EPS ، از تقسیم سود خالص شرکت پس از کسر مالیات، بر تعداد کل سهام شرکت، محاسبه می‌شود.
• دعوت به مجمع عمومی شرکت‌های سهامی وظیفة کیست؟
  هیأت مدیرة شرکت
• دلیل استفاده از سبد سهام چیست؟
  افراد به منظور کاهش ریسک به جای خرید سهم یک شرکت اقدام به خرید سهام شرکت‌های مختلف می‌نمایند به عبارت دیگر نباید تمامی تخم‌مرغ‌ها را در یک ظرف قرار داد.
• دوره پذیره نویسی اولیه چیست؟

  مهلتی است که طبق ماده‌ي 8 برای فروش واحدهای سرمایه‌گذاری صندوق به قیمت مبنا و تامین حداقل سرمایه مورد نیاز برای تشکیل و شروع فعالیت صندوق تعیین شده است.

• روش سرمایه‌گذاری در صندوق‌ها چیست؟
  1. مراجعه به سایت‌های seo ، sena و irbourse و یافتن لیست صندوق‌ها و آدرس مدیران آنها؛ 2. گرفتن آدرس و مراجعه به یکی از شعب معرفی شده توسط مدیر؛ 3. پرداخت وجه و تکمیل فرم‌ها با توجه به راهنمایی مدیر.
• روش‌های افزایش سرمایه کدام است؟
  شرکت‌ها از سه روش می‌توانند سرمایة خود را افزایش دهند. الف) از محل سود انباشته و اندوختة طرح و توسعه در قالب سهام جایزه ب) از محل آوردة نقدی و مطالبات در قالب حق تقدم ج) از محل صرف سهام. در روش اول شرکت، سهام جدید ناشی از افزایش سرمایه را به سهامداران می‌دهد و برای این کار نیازی به پرداخت وجه توسط سهامداران نمی‌باشد. در روش دوم شرکت، سهام جدید ناشی از افزایش سرمایه را به ازای دریافت 1000 ریال برای هر حق تقدم (به قیمت اسمی سهم) به سهامداران می‌فروشد. در روش سوم با سلب حق تقدم سهامداران، سهام جدید ناشی از افزایش سرمایه به قیمت بازار مورد پذیره‌نویسی کلیة متقاضیان قرار می‌گیرد
• سازمان بورس و اوراق بهادار چیست؟

  براساس قانون بازار اوراق بهادار، نهادی تحت عنوان سازمان بورس و اوراق بهادار ایجاد شده است تا زیر نظر شورای عالی بورس، به نظارت بر اجرای قوانین و مقررات، تنظیم و تدوین مقررات و انجام دیگر وظایف تعیین‌ شده در قانون بپردازد. به عبارت دیگر، مقام ناظر بازار اوراق بهادار ایران به دو نهاد شورای عالی بورس و سازمان بورس و اوراق بهادار تقسیم شده است.
  اعضای هيأت مديره سازمان بورس از بین افراد امين و دارای حسن شهرت و تجربه در رشته مالی، منحصراً از كارشناسان بخش غيردولتی و به پيشنهاد رئيس شورا و با تصويب شورا، برای مدت پنج سال انتخاب مي‌شوند.

• سبدگردان کیست؟
  شخص حقوقی است که در قالب قراردادی مشخص و به منظور کسب انتفاع، به خرید و فروش اوراق بهادار برای سرمایه‌گذاری می‌پردازد.
• سرمايه گذاري در فرابورس چه جاذبه هايي دارد؟
  1- افزايش قيمت سهام: سرمايه گذاري در سهام، صاحبان سرمايه را لااقل در مقابل كاهش قدرت خريد پول محافظت مي كند. همچنين حسن مديريت در اداره شركت، ارزش سهام شركت را بالا مي برد.

  2- سود سهام: ميزان سود هر شركت بستگي به عوامل مشخصي دارد. مديريت شركت، تقاضاي بازار و اوضاع كلي اقتصادي كشور.

  3- معافيت مالياتي: شركتهايي كه در فرابورس پذيرفته مي شوند از پرداخت 10 درصد ماليات معاف هستند و طبعاً سهامداران از اين مزايا سود مي برند.

  4- حق راي و اعمال مديريت: صاحبان سهام شركتها به نسبت تعداد سهامي كه در اختيار دارند در مجمع عمومي صاحبان سهام حق راي دارند.

  5- تنوع سرمايه گذاري: تنوع اوراق بهاداري كه در فرابورس عرضه مي شود به سهامداران امكان مي دهد كه سرمايه خود را بين سهامهاي گوناگون تقسيم كند و باعث كاهش ريسك و زيانهاي احتمالي شود.

  6- اطمينان از محل سرمايه گذاري: شركتهايي كه در فرابورس وارد مي شوند بايد تمام شرايط و ضوابط تعيين شده توسط فرابورس را رعايت كنند لذا سهام شركت غير واقعي با مديريت ضعيف و داراي ساختار مالي نامناسب در فرابورس جايي ندارد.

  7- حق خريد سهام جديد الانتشار: سهامداران يك شركت در خريد سهم جديد الانتشار همان شركت نسبت به ساير خريداران اولويت دارند.
• سرمایه گذاری مستقیم چیست؟

  خرید یا اکتساب بخش قابل‌توجهی از یک کسب‌وکار که امکان اعمال کنترل بر آن شرکت را فراهم می‌کند، سرمایه گذاری مستقیم گفته می‌شود. این نوع سرمایه گذاری به هر وسیله‌ای غیر از خرید سهام انجام می‌شود.
  
  توضیحاتی در مورد سرمایه گذاری مستـقیم
  
  هدف سرمایه گذاری مستقیم، به دست آوردن کنترل کافی یک شرکت است تا بتوان بر تصمیمات آینده کنترل و اثرگذاری داشت. این کار می‌تواند با اکتساب سهم اکثریت یا اکتساب سهم قابل توجه اقلیت به دست آید. سرمایه گذاری های مستقیم می‌توانند شامل مشارکت در مدیریت، سرمایه گذاری مشترک یا به اشتراک گذاشتن تکنولوژی و یا مهارت‌ها باشد. 

• سرمایه‌گذار خارجی چیست؟

  شخص خارجي كه مجوز معامله را از سازمان بورس دريافت نموده باشد.

• سرمایه‌گذاری خارجی راهبردي چیست؟

  سرمايه‌گذار خارجي كه قصد تملك بيش از 10درصد سهام يك شركت پذيرفته شده در بورس يا بازار خارج از بورس را دارد، يا پس از تملك سهام يك شركت پذيرفته‌شده در بورس يا بازار خارج از بورس يك كرسي هيئت مديره‌ي آن شركت را در اختيار بگيرد.

• سرمایه‌گذاری در صندوق‌های سرمایه‌گذاری چه مزیت‌هایی نسبت به سایر سرمایه‌گذاری‌ها دارد؟
  مزایای ویژه این صندوق‌ها عبارتند از نقدشوندگی بالای واحدهای سرمایه‌گذاری، مدیریت تخصصی و حرفه‌ای، امکان متنوع‌سازی سرمایه‌گذاری‌ها با هزینه اندک و نیز هزینه‌های پایین مدیریت و اداره صندوق در نتیجه صرفه‌جویی در مقیاس.
• سرمایه‌گذاری هوشمندانه یعنی چه؟
  سرمایه‌گذاری هوشمندانه یعنی تصمیم‌گیری آگاهانه برای سرمایه‌گذاریِ میزان معینی پول در یک فرصت صحیح و حساب شده، به گونه‌ای که فرد سرمایه‌گذار، شخصاً و از نزدیک، بر نحوه‌ی سرمایه‌گذاری خود نظارت کرده و از سرمایه‌ی خود محافظت کند تا بدین ترتیب، در یک دوره‌ی زمانی مشخص، بتواند به بازده مطلوب دست یابد.
• سرمایه‌گذاری یعنی چه؟
  وقتی امروز ارزش مشخصی را فدا می‌کنیم تا در آینده در قبال آن بازدهی مشخصی را به دست آوریم، سرمایه‌گذاری کرده‌ایم. به عنوان مثال، وقتی وجهی را بابت خرید سهام پرداخت می‌کنیم با این امید که در آینده سود مشخصی را دریافت داریم، سرمایه‌گذاری کرده‌ایم.
• سفارش به قیمت بازار چیست؟

  سفارش به قیمت بازار سفارشی است که سرمایه گذار از طریق کارگزار یا شرکت کارگزاری برای خرید یا فروش فوری سهام (دارایی) خود در بهترین قیمت موجود فعلی، ایجاد می‌کند. یک سفارش به قیمت بازار گزینه پیش‌فرض است و شاید به این دلیل اجرا می‌شود که هیچ محدودیتی برای قیمت خرید یا فروش یا بازه زمانی اجرای سفارش وجود ندارد.
  یک سفارش به قیمـت بازار بعضی‌اوقات با نام “سفارش بدون محدودیت” نیز شناخته می‌شود.
  
  توضیحاتی در مورد سفارش به قیمت بازار
  
  سفارش به قیمت بازار، اجرای آن را درصورتی‌که خریدار یا فروشنده‌ای وجود داشته باشد، ضمانت می‌کند و اغلب به خاطر سهولت و سرعت در انجام توسط سرمایه گذاران و معامله گران مورد استقبال قرار می‌گیرد.
  هنگام استفاده از سفارش های به قیمت بازار در سهامی که حجم معاملات روزانه کمی دارند یا معمولاً صف می‌شوند با احتیاط برخورد کنید. در چنین شرایطی قیمت می‌تواند بسیار بیشتر یا کمتر از قیمت فعلی بازار باشد (که به اختلاف بسیار زیادی منجر می‌شود). به‌بیان‌دیگر، شاید شما درنهایت پول بسیار بیشتری برای خرید سهام ازآنچه واقعاً پیش‌بینی کرده بودید پرداخت کنید! استفاده از سفارش به قیمت بازار برای معامله سهام با حجم سفارش بالا بسیار مطمئن‌تر است.

• سفارش روز چیست؟

  سفارشی برای خرید یا فروش اوراق بهاداری که اگر تا پایان همان روز معاملاتی اجرا نشود به‌صورت خودکار منقضی می‌شود. سفارش روز فقط برای همان روز مناسب است و اگر اجرا نشود، لغو خواهد شد. چنانچه در طول معاملات روزانه بازار، محدودیت یا قیمت مشخص‌شده از سوی سرمایه‌گذار اتفاق نیفتد، سفارش او انجام نخواهد شد. سفارش روز یکی از انواع مختلف سفارش‌هایی است که تعیین می‌کند دستور سفارش خرید یا فروش، چه مدّت باز باقی بماند.
  به‌طور مثال، نوع دیگری سفارش وجود دارد که سفارش بدون محدودیت زمانی یا Good Till Canceled-GTC نامیده می‌شود. در این سفارش تا زمانی که شما دستور به توقف سفارش ندهید، سفارش خرید یا فروش شما در سامانه معاملاتی بورس فعال باقی می‌ماند و تنها به‌صورت دستی توسط کارگزار لغو خواهد شد. درحالی‌که نوع دیگر سفارش به نام اجرا بی‌درنگ یا ابطال Immediate Or Cancel-IOC وجود دارد که طبق آن تمام یا بخشی از سفارش باید به‌سرعت اجرا شود و در غیر این صورت مابقی سفارش لغو خواهد شد.
  
  توضیحاتی در مورد سفارش روز
  
  در دستورالعمل اجرایی نحوه انجام معاملات، سفارش روز این‌گونه تعریف شده است: «سفارشی است که اعتبار آن در پایان روز معاملاتی به اتمام می‌رسد و به صورت خودکار از سامانه معاملات حذف می‌شود» هنگام ثبت سفارش، خریدار یا فروشنده سهم ملزم به مشخص کردن نوع سفارش خود است. طبق این دستورالعمل اجرایی سرمایه‌گذاران می‌توانند انواع مختلف سفارش را در سامانه معاملاتی بورس ثبت کنند.

• سفارش چیست؟

  درخواست خرید و یا فروش اوراق‌بهادار است که توسط "مشتری" به کارگزار ارائه می‌شود.

• سفته بازی چیست؟

  سفته بازی به خریدوفروش یک دارایی یا معامله اوراق مالی گفته می‌شود که ریسک بسیار زیادی دارد ولی فرد، ریسک از دست دادن همه یا بخش زیادی از سرمایه خود را برای به دست آوردن احتمالی سودی قابل‌توجه، قبول می‌کند. در سفته بازی، ریسک از دست رفتن کل سرمایه، بیشتر از احتمال به دست آوردن سود قابل‌توجه از آن فعالیت است. درواقع فرد سفته باز، پاداش کمی را برای ریسک بالای خود قبول کرده است. نباید سفته بازی را با قمار اشتباه گرفت. در سفته بازی، ریسکی که فرد قبول می‌کند به لحاظ آماری قابل‌اندازه‌گیری است؛ اما در قمار همه‌چیز به شانس و اقبال بستگی دارد و نتایج کاملاً تصادفی است.
  
  توضیحاتی در مورد سفته بازی
  
  ممکن است بعضی‌اوقات تمایز قائل شدن سفته بازی و سرمایه گذاری مشکل باشد؛ اما تشخیص اینکه آیا یک فعالیت ویژگی‌های سفته بازی یا سرمایه گذاری را دارد به چند عامل مختلف بستگی دارد که شامل طبیعت دارایی که در آن سرمایه گذاری شده است، مدت پیش‌بینی‌شده برای نگهداری آن دارایی و میزان استفاده اهرم مالی می‌شود.
  به‌طور مثال، درحالی‌که خرید و مالکیت یک ملک اضافی در کنار محل اقامت اصلی شما با هدف اجاره دادن آن ملک ممکن است به‌عنوان یک فعالیت سرمایه گذاری واجد شرایط باشد، اما خرید چندین و چند آپارتمان به‌صورت قسطی و فروش آن‌ها به‌صورت نقدی زیر قیمت خرید بدون شک به‌عنوان سفته بازی در نظر گرفته می‌شود.
  فعالیت سفته بازی در اقتصاد آزاد مزایای خاص خودش را نیز دارد. معمولاً سفته بازان نقدینگی بازار را فراهم کرده و فاصله بین قیمت پیشنهادی خرید و فروش را کم می‌کنند، همین‌طور تولیدکنندگان را قادر می‌کند تا ریسک قیمت محصولات خود را پوشش دهند.
  از طرفی در بازارهایی که سازوکار فروش استقراضی وجود دارد (نظیر بورس آمریکا)، فروش استقراضی سفته بازانه ممکن است از شایعات مربوط به سیر صعودی قیمت‌ها جلوگیری کند و مانع شکل‌گیری حباب‌های قیمت دارایی ها شود.

• سهام ارزشی چیست؟

  سهام ارزشی سهامی است که با قیمت کمتری نسبت به آنچه معیارهای بنیادی سهم نظیر سود نقدی سهام، درآمد شرکت، فروش و غیره نشان می‌دهد، معامله می‌شود و به همین خاطر به‌وسیله یک سرمایه گذار ارزشی، کمتر ارزش گذاری شده در نظر گرفته می‌شود و گزینه مناسبی برای سرمایه گذاری بلندمدت به حساب می‌آید. ویژگی‌های معمول سهـام ارزشی شامل بازده سود سهام نقدی بالا، نسبت قیمت به ارزش دفتری پایین و یا نسبت قیمت به درآمد پایین می‌شود.
  
  توضیحاتی در مورد سهام ارزشی
  
  یک سرمایه گذار ارزشی عقیده دارد که بازار همیشه کارآمد نیست و یافتن شرکت‌هایی که در قیمتی پایین‌تر از ارزش واقعی‌شان معامله می‌شوند امکان‌پذیر است.
  یک‌راه آسان جهت اقدام برای یافتن سهام ارزشی استفاده از استراتژی است که در بورس آمریکا استفاده می‌شود. این استراتژی “Dogs of Dow” نام دارد و سرمایه گذاران در بورس آمریکا سهام ۱۰ شرکت برتر در بورس داو جونز را که بیشترین پرداخت سود سهام نقدی را داشته‌اند انتخاب کرده و می‌خرند و تا پایان سال و زمان دریافت سود نقدی نگه می‌دارند.

• سهام بدون حق دریافت سود نقدی چیست؟

  سهام بدون حق دریافت سود نقدی نوعی از طبقه‌بندی سهام است که وقتی سود سهام اعلام شده به فروشنده تعلق می‌گیرد نه به خریدار. سهام در صورتی وضعیت سهام بدون حق دریافت سود نقدی پیدا می‌کند که مالک قبلی هنگام تشکیل مجمع عمومی سالیانه، سهامدار شرکت بوده و شرکت او را برای دریافت سود سهام، تائید کرده باشد.
  
  توضیحاتی در مورد سهام بدون حق دریافت سـود نقدی
  
  سهام بدون حق دریافت سود نقدی سهامی است که بعد از مجمع عمومی و اعلام مقدار سود نقدی به ازای هر سهم و قبل از پرداخت آن معامله می‌شود. در زمان پرداخت سود نقدی توسط شرکت، شخصی که صاحب اوراق بهادار در تاریخ مؤثر دریافت سود سهام نقدی بوده، آن را دریافت خواهد کرد، بدون توجه به اینکه چه کسی سهام را در اختیار دارد. بعد از اعلام تاریخ مؤثر دریافت سود سهام نقدی سهام معمولاً به میزان سود سهام پیش‌بینی شده، کاهش قیمت خواهد داشت.

• سهام تدافعی چیست؟

  سهامی که بدون توجه به وضع کلی بازار بورس، سود ثابت و پایداری به سهامداران خود ارائه دهد، سهام تدافعی گفته می‌شود.
  
  توضیحاتی در مورد سهام تدافعی
  
  سهام تدافعی در طول فازهای مختلف چرخه تجاری پایدار می‌ماند. در دوران رکود اقتصادی، این نوع سهام بهتر از بازار عمل می‌کنند؛ اما در فاز توسعه عملکردی به مراتب ضعیف‌تر از عملکرد بازار دارد. بتای این نوع سهام معمولاً کمتر از یک هستند.
  در ادبیات مالی اصطلاحی به نام نرخ بهره بدون ریسک وجود دارد که در بازارهای خارجی از این نرخ استفاده زیادی برای محاسبات آماری می‌شود. مثلاً در بورس آمریکا، نرخ بهره بدون ریسک چیزی در حدود نرخ بهره اوراق خزانه آمریکاست. حالا برای روشن‌تر شدن نحوه عملکرد سهام تدافعی به هنگام رونق یا رکود بازار ما نیز از نرخ بازده بدون ریسک برای نشان دادن محاسبات ریاضی استفاده می‌کنیم. برای مثال سهامی با بتای ۰٫۵ را در نظر بگیرید. اگر بازار با کاهش ۱۵ درصدی روبرو شود و نرخ بهره بدون ریسک ۳% باشد، یک سهم تدافعی فقط ۹% کاهش خواهد داشت نه ۱۵ درصد. {(۳%-۱۵%-)۰٫۵}از طرف دیگر، اگر بازار انتظار رشد ۱۵ درصدی داشته باشد و نرخ بهره بدون ریسک هم ۳% باشد، یک سهم تدافعی تنها ۶% افزایش خواهد داشت.{(۳%-۱۵%)۰٫۵}
  شرکت‌های تأمین‌کننده آب و برق و گاز مثالی از سهام تدافعی هستند، چراکه در طول همه فازهای چرخه تجاری، افراد به آب، گاز و برق نیاز دارند. اگر سقوط بازار پیش بینی شده باشد، بیشتر سرمایه گذاران فعال در سهام تدافعی سرمایه گذاری خواهند کرد؛ اما اگر بازار در انتظار رشد باشد، سرمایه گذاران فعال برای ماکزیمم کردن بازدهی خود اغلب در سهامی با بتای بالاتر سرمایه گذاری می‌کنند. سرمایه گذاری اخیر به نام سرمایه گذاری در «سهام غیر دوره ای» شناخته می‌شود، زیرا کاملاً به چرخه تجاری مربوط نیست.

• سهام جایزه چیست؟
  اگر شرکت برای افزایش سرمایه از محل سود انباشته و بدون دریافت هیچگونه وجهی، سهام جدیدی صادر و به سهامداران ارائه نماید به این نوع سهم، سهام جایزه گفته می‌شود.
• سهام دارای درآمد چیست؟

  تعریف سهام دارای درآمد چیست؟
  
  سهام دارای درآمد نوعی اوراق بهادار است که سود نقدی منظم و اغلب با یک نرخ افزایشی ثابت پرداخت کرده و بازده بالایی ارائه می‌دهد. اگرچه هیچ نقطه انفصالی برای طبقه‌بندی وجود ندارد، اما بیشتر سهام درآمدی دارای سطوح نوسان پذیری کمتری نسبت به کل بازار سهام هستند و سود نقدی بیشتری هم ارائه می‌دهند. سهام دارای درآمد ممکن است امکان رشد قیمتی محدودی داشته باشد، بنابراین به سطوح کمتری از مخارج سرمایه گذاری نیاز دارند و اضافه جریان نقدی حاصل از سودهای دریافتی می‌تواند به صورت منظم به سرمایه گذاران بازگردانده شود.
  سهام دارای درآمد در هر صنعتی وجود دارند، اما بیشتر در شرکت‌هایی که در صنعت املاک و ساختمان‌سازی فعالیت دارند، بخش‌های انرژی، خدمات رفاهی، منابع طبیعی و مؤسسات مالی دیده می‌شوند.
  
  توضیحاتی در مورد سهام دارای درآمد
  
  سهام درآمدی موردتوجه سرمایه گذاران محافظه‌کاری هستند که می‌خواهند در معرض رشد سود شرکت قرار داشته باشند. این نوع سهام جریان‌ درآمدی ثابتی دارند که اجازه سطح بالایی از درآمد به سرمایه گذاران را می‌دهد.
  در آمریکا، سهام درآمدی ایدئال دارای نوسان پذیری بسیار کم (طبق معیار بتا)، سود سهام بالاتر از نرخ بهره اوراق قرضه ۱۰ ساله و سطح متوسطی از رشد سود هستند. سهام درآمدی ایدئال تاریخچه‌ای از سود سهام در حال افزایش را به‌صورت منظم نمایش می‌دهند تا با تورم که پرداخت های نقدی آینده را می‌بلعد، منطبق شوند.
  
  

• سهام رشدی چیست؟

  تعریف سهام رشدی چیست؟
  
  سهام رشدی سهام شرکتی است که پیش‌بینی می‌شود درآمدهای آن با نرخ بالاتری نسبت به میانگین بازار رشد کند و عملکرد بهتری نسبت به بازار داشته باشد.
  
  توضیحاتی در مورد سهام رشـدی
  
  سهام رشـدی معمولاً سود سهام پرداخت نمی‌کنند، چون شرکت ترجیح می‌دهد تا درآمد انباشته‌شده را مجدداً در پروژه‌های سرمایه ای، سرمایه گذاری نماید. در بورسهای بین‌المللی سهام بیشتر شرکت‌های تکنولوژی سهام رشـدی به حساب می‌آید.
  در نظر داشته باشید که سهام رشـدی شرکت‌ها همیشه به عنوان سهام رشـدی طبقه‌بندی نمی‌شوند. در حقیقت، سهام یک شرکت رو به رشد اغلب بیش‌ازحد ارزش گذاری می‌شود.
  با توجه به تعداد کم شرکتهای بورسی در بورس اوراق بهادار تهران هنوز دسته‌بندی تحت عنوان سهام رشدی وجود ندارد و ازآنجاکه قوانین نسبتاً سخت گیرانه ای برای ورود شرکتها به بازار بورس وجود دارد، بسیاری از شرکتهای نوپا امکان حضور در این بازار را ندارند.

• سهام رقیق شده (Watered Stock) چه هستند؟
  سهام رقیق شده Watered Stock به آن دسته از سهامی گویند که حجم صدور آنها بیش از دارایی‌های خود شرکت صادر کننده سهام بوده و دلایل مختلفی برای وجود این حقیقت وجود دارد که عبارتند از انتظار سود سهام بالا یا ارزیابی بیشتر از مقدار واقعی دارایی‌هاست.
• سهام شناور آزاد شرکت‌هابه چه معنی است؟
  منظور از سهام شناور آزاد مقدار سهمی است که انتظار می‌رود در آینده نزدیک، قابل معامله باشد. یعنی در مالکیت دارندگانی است که آماده‌اند در صورت پیشنهاد قیمت مناسب از سوی خریداران آن را برای فروش ارائه کنند.
• سهام عادی چیست؟

  سهام عادی یک نوع ورقه بهادار است که نشان‌دهنده مالکیت و ادعای دارنده آن بر بخشی از یک شرکت و درآمدها و دارایی های آن است. دارندگان سهام عادی می‌توانند در مجامع و جلسات سالیانه شرکت کنند، حق رأی دارند و می‌توانند در رأی‌گیری‌ها و انتخاب اعضای هیئت‌مدیره شرکت کنند و اگر سود بین سهامداران تقسیم شود، آن‌ها هم بخشی از آن سود را دریافت خواهند کرد. درواقع سهامداران عادی با انتخاب هیئت مدیره و حق رأی در مجامع، سیاست شرکت را تعیین و بر شرکت خود کنترل دارند.
  در تعریفی دیگر هر سهمی که سهام ممتاز نباشد و هیچ مقدار سود سهام از پیش تعیین شده‌ای نداشته باشد، سهام عادی خوانده می‌شود. این نوع سهام مالکیت در شرکت را نشان می دهد و به صاحب سهم به نسبت درصد مالکیتش، حق رای در مسائل مهم شرکت را اعطا می‌کند.
  
  توضیحاتی در مورد سهام عادی
  
  سهام عادی شامل آن دسته از سهامی می‌شود که چه به صورت خصوصی و چه در انواع متعدد در بازار بورس معامله می‌شوند. سهام عادی یک “ارزش اسمی” دارد، اما این ارزش بیشتر یک اصطلاح فنی است و در عمل و با توجه به قانون تجارت ۱۰۰۰ ریال ارزش دارد. اما ارزش واقعی سهام بر اساس قیمت به دست آمده از طریق نیروی عرضه و تقاضا در بازار، مؤلفه های بنیادی شرکت و احساس سرمایه گذار نسبت به آن محاسبه می‌شود.
  سهامداران عادی در پایین‌ترین اولویت در ساختار مالکیت قرار دارند. اگر شرکت ورشکست شود، سهامداران عادی تا زمانی که طلبکاران و سهامداران ممتاز پولشان را از باقی‌مانده اموال شرکت دریافت نکرده‌اند، حقشان را دریافت نخواهند کرد. این امر سهام عادی را ریسکی تر از اوراق قرضه و مشارکت یا سهام ممتاز می‌کند. نکته مثبت این نوع سهام این است که این نوع سهام معمولاً در بلندمدت عملکرد بهتری از اوراق قرضه (مشارکت) و سهام ممتاز دارند.

• سهام عدالت چیست؟

  سهام عدالت سبدی متشکل از سهام ۴۹ شرکت بورسی و غیربورسی است که در دولت نهم (اواسط دهه ۸۰) به عنوان نوعی یارانه در اختیار افراد واجد شرایط قرار گرفت. هدف اصلی از اجرای این طرح، حمایت از اقشار کم‌درآمد جامعه بود. مددجویان کمیته امداد امام خمینی و سازمان بهزیستی، از جمله کسانی بودند که مشمول دریافت سهام عدالت شده‌اند. در سال ۹۹ بحث آزادسازی سهام عدالت مطرح شد و سهامداران سهام عدالت می‌توانستند یکی از روش‌های مدیریت مستقیم یا غیر مستقیم (مدیریت توسط شرکت‌های سرمایه‌گذاری استانی) را در این خصوص انتخاب کنند.

• سهام مدیریتی چیست؟

  میزانی از سهام یک شرکت که دارنده آن طبق اساسنامه اختیار تعیین حداقل یک عضو را در هیات مدیره شرکت دارد.حقوق صاحبان سهام مربوط به سهامداران اصلی در یک شرکت سهامی، سهام مدیریتی گفته می‌شود. این سهامداران اصلی یا تعداد سهام منتشرشده زیادی دارند و یا نسبتی از سهام شرکت را دارا می‌باشند که به شکل قابل‌توجهی به آن‌ها اجازه می‌دهد تا با اعمال نظر و تأثیر بر تصمیمات شرکت آن را کنترل کنند.در شرایطی که شرکت های بورسی بیش از یک کلاس یا رتبه از سهام عادی منتشر کرده باشند، سهامی که حق رأی بیشتر یا رأی با وزن بالاتری نسبت به سهام عادی دارند، به‌عنوان سهام مدیریتی شناخته می‌شوند.
  
  توضیحاتی در مورد سهام مدیریتی
  
  سهامدارانی که بخش بزرگی از سهام یک شرکت را به شکل کارآمدی کنترل می‌کنند دارای حق رأی کافی برای تصمیم‌گیری راجع به شرکت هستند. به همین ترتیب، سهامشان می‌تواند به‌عنوان سهام مدیریتی در نظر گرفته شود.
  فرض کنید شرکت فرضی شناسا دارای دو کلاس سهام عادی باشد، کلاس الف و کلاس ب و هر دوی این کلاس‌ها ادعای برابری برای دارایی های شرکت داشته باشند. به بیان دیگر، اگر شرکت شناسا در مجموع دارای ۱۰۰ سهام عادی باشد، ۵۰ تای آن برای کلاس الف و ۵۰ تای دیگر برای کلاس ب خواهد بود. فرض کنیم که قانون شرکت برای سهامداران کلاس ب یک حق رأی قائل هستند اما سهامداران کلاس الف به ازای هر سهم خود ۱۰ رأی دارند. اگر شما یک سهم کلاس الف داشته باشید، می‌توانید صاحب ۱% از دارایی های شرکت باشید، اما در جلسات شرکت ۱۰ حق رأی در اختیار خواهید داشت. سرمایه گذار که یک سهم کلاس ب در اختیار دارد همان ۱% سهم را از دارایی ها خواهد داشت، ولی در جلسات شرکت فقط ۱ حق رأی برای خود می‌بیند.

• سهام ممتاز غیر جمع شونده چیست؟

  سهام ممتاز غیر جمع شونده نوعی از سهام ممتاز است که سود سهام پرداخت نشده یا حذف شده را پرداخت نمی‌کند. اگر شرکت انتخاب کند که در طول یک سال سود سهامی پرداخت نکند، سهامدار ممتاز حق مطالبه سود سهام پرداخت نشده سال‌های قبل را نخواهد داشت.
  
  توضیحاتی در مورد سهام ممتاز غیر جمع شونده
  
  در حالتی که سهام ممتاز جمع شونده باشند، سهامداران هرگونه سود سهام از دست رفته یا حذف شده را دریافت خواهند کرد. به‌طور مثال، فرض کنیم که شرکت فرضی شناسا تصمیم می‌گیرد که سود سهام ۱۰۰ تومان سالانه به سهامداران ممتاز خود پرداخت نکند. در این حالت، سهامداران در این سال سود سهام دریافت نمی‌کنند، اما این سود سهام برای سهامداران ممتاز محفوظ می‌ماند و در آینده پرداخت می‌شود. اگر سهام ممتاز اشاره‌شده در بالا غیر جمع شونده بودند، سهامداران هیچ‌گاه آن سود سهام ازدست‌رفته ۱۰۰ تومانی را دریافت نمی‌کنند. مثال بالا نشان می‌دهد که چرا یک سهم ممتاز جمع شونده بیش از سهم ممتاز غیر جمع شونده ارزش دارد.
  در قوانین فعلی ایران سهام ممتاز وجود ندارد.

• سهام چیست؟

  سهام یک نوع ورقه بهادار است که نشان‌دهنده مالکیت و ادعای دارنده آن بر بخشی از یک شرکت و درآمدها و دارایی های آن است. دو نوع اصلی سهام وجود دارد: سهـام عادی و سهـام ممتاز.
  دارندگان سهـام عادی می‌توانند در مجامع و جلسات سالیانه شرکت کنند، حق رأی دارند و می‌توانند در رأی‌گیری‌ها و انتخاب اعضای هیئت‌مدیره شرکت کنند و اگر سود بین سهامداران تقسیم شود، آن‌ها هم بخشی از آن سود را دریافت خواهند کرد.
  اما دارندگان سهـام ممتاز ممکن است بخشی از حقوق سهامداران عادی را نداشته باشند، مثلاً حق رأی در مجامع از آن‌ها سلب شود، اما در عوض هنگام تقسیم سود در اولویت بالاتری نسبت به سهامداران عادی قرار دارند.
  
  توضیحاتی در مورد سهام
  
  یک سهامدار ادعایی بر بخشی از دارایی ها و درآمدهای شرکت دارد. به‌بیان‌دیگر، سهامدار صاحب یک شرکت است. مالکیت از طریق تعداد سـهام در اختیار هر شخص به نسبت کل سهام تعیین می‌شود. به‌طور مثال، اگر شرکتی ۱۰۰۰ سهم داشته و شخصی ۱۰۰ سهم از آن را صاحب باشد، آن شخص می‌تواند بر ۱۰% دارایی های شرکت مدعی باشد.
  سهام، اساس تقریباً هر پرتفویی را تشکیل می‌دهد. ازنظر تاریخی، سرمایه گذاری در سهـام ازنظر عملکرد بیشتر از سایر سرمایه گذاری ها در بلندمدت سودآور بوده و آن‌ها را با اختلاف پشت سر گذاشته است.
  در گذشته، سهامداران گواهی سهام کاغذی دریافت می‌کردند که مشخص می‌کرد آن‌ها چه تعداد از سهـام یک شرکت را در اختیار دارند. امروز، کارگزاری ها سوابق الکترونیکی دارند که جزئیات مالکیت را نشان می‌دهد. داشتن یک سهم «بدون کاغذ» انجام معاملات را ساده و سرراست‌تر می‌کند که بسیار راحت‌تر از روزهایی است که برای انجام یک معامله نیاز به گواهی سهام بود.
  درحالی‌که سهـام اغلب برای اشاره به سهام یک شرکت در بورس استفاده می‌شود، اما سهـام یا سهم همچنین می‌توانند نماینده مالکیت انواع دیگری از دارایی های مالی مثل صندوق های سرمایه گذاری مشترک نیز باشد.

• سهام کنترلی چیست؟

  حداقل میزان سهام مورد نیاز برای آن‌که دارنده‌ي آن قادر به تعیین اکثریت اعضاي هیات مدیره‌ي شرکت باشد . 

• سهامدار چیست؟

  هر شخص، شرکت و یا موسسه دیگری که حداقل یک سهم از سهام شرکت را در اختیار دارد، سهامدار گفته می‌شود. سهامداران صاحبان یک شرکت هستند. آن‌ها پتانسیل کسب سود در صورت عملکرد خوب شرکت را دارند، اما در کنار آن و در صورت عملکرد ضعیف شرکت احتمال ضرر و زیان سهامداران هم می‌رود.
  
  توضیحاتی در مورد سهامدار
  
  برخلاف مالکان یک کسب و کار خانوادگی یا یک شرکت تضامنی، سهامداران شرکت به‌صورت شخصی مسئول بدهی ها و سایر تعهدات شرکت نیستند. همچنین، سهامدران شرکت نقش اساسی در اداره آن ایفا نمی‌کنند. هیئت مدیره و مدیریت عامل شرکت این کار را انجام می‌دهند. بااین‌حال سهامداران قادرند تا در مسائل شرکت نظر دهند و در رأی‌گیری‌ها شرکت کنند. یکی از مهم‌ترین این مشارکت‌ها، تصمیم‌گیری در مورد این موضوع است که چه کسانی بر صندلی هیئت مدیره شرکت بنشینند.
  وقتی شرکت عملکرد خوبی دارد و قیمت سهامش افزایش می‌یابد، سهامداران سود می‌کنند و این حق را دارند تا سهم هایشان را در بازار بورس معامله کنند، ویژگی‌ای که سهام را به یک ابزار سرمایه گذاری جذاب با نقد شوندگی بالا تبدیل می‌کند.
  سهامداران شرکت حقوقی دارند که در امیدنامه شرکت تعریف شده است. آن‌ها می‌توانند دفاتر حسابداری و سوابق شرکت را موردمطالعه قرار دهند، مدیران شرکت را به خاطر سوء رفتارهایشان تحت پیگرد قرار دهند و اگر شرکت منحل شد، آن‌ها این حق را دارند تا درآمد حاصل از سهام خود را مطالبه کنند؛ اما باید توجه کنید که طلبکاران شرکت، صاحبان اوراق مشارکت و سهامداران ممتاز نسبت به سهامداران عادی در تسویه حساب ارجحیت دارند. همچنین این حق برای سهامداران شرکت محفوظ است که سالانه درصدی از سود شرکت را به صورت نقدی دریافت کنند. این درصد در مجامع سالانه و با رأی اکثریت سهامداران تعیین می‌شود.
  سهامداران می‌توانند در جلسات سالیانه شرکت حضور یابند تا از عملکرد شرکت مطلع شوند و برای اینکه مشخص کنند چه کسانی بر کرسی مدیریت شرکت بنشینند، رأی دهند.

• سهامدار/ سهامداران عمده چیست؟

  سهامدار یا سهامدارانی که توانایی هدایت سیاست‌های مالی و عملیاتی ناشر به‌منظور کسب منافع از فعالیت‌های آن را دارا هستند.

• سهم شناور آزاد چیست؟

  بخشی از سهام آن شرکت است که دارندگان آن همواره آماده‌ي عرضه و فروش آن سهام می‌باشند، و قصد ندارند با حفظ آن قسمت از سهام، در مدیریت شرکت مشارکت نمایند.