05. مفاهیم پایه معاملات
-
شاخص بورس چیست؟شاخص کمیتی است که نماینده چند متغیر همگن میباشد و وسیله ای برای اندازه گیری و مقایسه پدیدههایی است که دارای ماهیت و خاصیت مشخصی هستند که بر مبنای آن می توان تغییرات ایجاد شده در متغیرهای معینی را در طول یک دوره بررسی نمود .
محاسبه شاخص برای هر شرکت صنعت یا گروه یا دسته امکان پذیر است و میتوان آن را محاسبه نمود . برای محاسبه شاخص یک سال را به عنوان سال مبنا یا پایه فرض کرده و پس از تقسیم ارزش جاری بر ارزش مبنا ( ارزش سال پایه ) آن را در عدد 100 ضرب می کنیم . عدد بدست آمده شاخص آن گروه یا دسته مورد نظر را به ما نشان میدهد . در هر بازار بورس اوراق بهاداری می توان بنا بر احتیاج و کارایی شاخصهای زیادی را تعریف و محاسبه نمود. در تمام بورسهای دنیا نیز شاخص های زیادی برای گروهها و شرکتهای مختلف محاسبه میشود.
در زیر به برخی از شاخصهای بورس اشاره شده است:شاخص صنعت:
این شاخص عملکرد شرکتهای صنعتی بورس را نشان میدهد.مفاهیم این بازار کمک میکند. با یکی از این کلیدها آشنا شوید:
شاخص واسطهگریهای مالی:
این شاخص عملکرد شرکتهای واسطهگری مالی شامل هلدینگها، سرمایهگذاریها و لیزینگها را نشان میدهد.
شاخص قیمت و بازده نقدی:
این شاخص را در سالهای اخیر روزنامه همشهری با نام شاخص بازده بازار سهام به سهامداران شناسانده است.
شاخص قیمت و بازده نقدی را میتوان یکی از دقیقترین شاخصهای محاسبه در بورس تهران به حساب آورد زیرا هر دو مولفه تقسیم سود در شرکتها و بازده سهام بر اثر افزایش قیمت سهام شرکتها در آن مدنظر قرار گرفته است.
شاخص عملکرد تالار اصلی:
این شاخص فقط روند حرکت قیمت سهام شرکتهای درج شده در تابلوی اصلی بورس تهران را طبق ضوابط محاسبه شاخص کل نشان میدهد.
شاخص کل قیمت سهام:
این شاخص بیانگر روند عمومی قیمت سهام همه شرکتهای پذیرفته در بورس اوراق بهادار است.
طبق فرمول طراحی شده تغییر قیمت شرکتهای بزرگتر که در عین حال سرمایه بیشتری نیز دارند بر نوسان شاخص تاثیر بیشتری میگذارد.
شاخص عملکرد تالار فرعی:
این شاخص فقط روند حرکت قیمت سهام شرکتهای درج شده در تابلوی فرعی بورس تهران را طبق ضوابط محاسبه شاخص کل نشان میدهد. -
شاخص کل بیانگر چیست؟حتما شما هم تاکنون، بارها و بارها، در صدا و سیما و سایر رسانهها، شنیدهاید که مثلا شاخص بورس امروز با 50 واحد رشد، به عدد 32 هزار واحد رسید. همچنین گاهی اوقات رسانهها از کاهش شاخص بورس خبر میدهند.شاخص چیست؟شاخص، در مفهوم کلی، معیاری است که براساس آن میتوان چیـزی را تشخیص داد. در بورس هم شاخصها، در واقع معیارهای مهمی هستند که با بررسی و تحلیل آنها، میتوان وضعیت گذشته و حال بورس را از جنبههای مختلف، ارزیابی و حتی روند آینده بورس را پیشبینی کرد، بنابراین، طبیعتا باتوجه به نقش بسیار مهمی که شاخصهای بورس، در تصمیمگیری سرمایهگذاران ایفا میکنند، نوسانات شاخصها نیز برای سرمایهگذاران بسیار حائز اهمیت است. شاخصها بورس، انواع مختلفی دارند که هر کدام، وضعیت بورس را از جنبه خاصی نشان میدهد، بنابراین سرمایهگذاران در تحلیل شاخصهای بورس باید به کارکرد هر شاخص توجه کافی داشته باشند. در ادامه، مهمترین شاخصهای بورس را به شما معرفی میکنیم.شاخص کلشاخص کـل که به آن شاخص قیمت و بازده نقدی هم میگویند، بیانگر سطح عمومی قیمت و سود سهام شرکتهای پذیرفته شده در بورس است، به بیان سادهتر، “تغییرات شاخص کل در واقع بیانگر میانگین بازدهی سرمایهگذاران در بورس است”.لازم است در این خصوص مقداری توضیح دهیم. بازدهی سرمایهگذاران در بورس از دو طریق بدست میآید. اول دریافت سود نقدی سالیانه و دوم، تغییر قیمت سهم در طول دوره سرمایهگذاری. برای مثال، فردی را درنظر بگیرید که سهام شرکت الف را در ابتدای سال، با قیمت 150 تومان خریداری میکند. اگر قیمت سهام این فرد در پایان سال، به 180 تومان افزایش یابد و شرکت، در پایان سال نیز 15 تومان به عنوان سود نقدی، به ازای هر سهم توزیـع کند، این فرد مجموعا 45 تومان سود از محل افزایش قیمت سهم و دریافت سود نقدی بدست آورده است و بنابراین، بازدهی وی در پایان سال، 30 درصد خواهد بود، زیرا سرمایه وی از 150 تومان به 195 تومان افزایش یافته است.تغییرات شاخص کل نیز دقیقا بیانگر میانگین بازدهی بورس است، بنابراین، اگر به عنوان مثال، شاخص کل بورس در ابتدای سال، 20 هزار واحد باشد و در پایان سال، با 10 هزار واحد افزایش، به 30 هزار واحد برسد، به این معناست که میانگین بازدهی بورس از محل افزایش قیمت سهام شرکتها و تقسیم سود نقدی بین سرمایهگذاران در آن سال، 50 درصد بوده است:(میزان رشد شاخص در طول سال) 10000 = 50 % × 20000دو نکته قابل توجه درخصوص شاخص کل میبایست مدنظر سرمایهگذاران باشد:نکتـه اول اینکه افزایش شاخص کل، لزومـا به معنای سودآوری سهام همه شرکتهای حاضر در بورس نیست، همانطور که کاهش شاخص کل نیز لزوما به معنای ضرردهی سهام همه شرکتها در بورس نیست، زیرا همانگونه که گفته شد، شاخص کل، بیانگر میانگین بازدهی بورس است و چه بسا، در برخـی موارد، علیرغم رشد قابل توجه شاخص کل بورس، برخی سهام با افت قیمت مواجه شده و سهامداران خود را با زیان مواجه سازنـد و یا در شرایطی که شاخص کل با کاهش مواجه است، برخی سرمایهگذاران که سهام ارزندهای را در سبد سهام خود دارند، سود قابل قبولی بدست میآورند. بنابراین، سرمایهگذاران نباید صرفا با اتکا به اخبار رشد شاخص کل و بدون بررسی کامل درخصوص ارزش ذاتی سهام، اقدام به سرمایهگذاری در بورس کنند و حتی در شرایط رشد مستمر شاخص کل نیز در انتخاب سهام، کاملا دقت نمایند.نکته دوم ارتباط بیـن شاخص کل و سبد سهام است. حتما به خاطر دارید که یکی از اصول بسیار مهم سرمایهگذاری در بورس، تشکیل سبد سهام متنـوع است. هر اندازه سبد سهام یک سرمایهگذار، متنوعتر و به ترکیب سهام شرکتهای موجود در بورس نزدیکتر باشد، بازدهی آن سرمایهگذار نیز به متوسط بازدهی کل بورس که توسط شاخص کل نشان داده میشود، نزدیکتر خواهد بود، تا آنجا که اگر فردی بتواند ترکیب سهام موجود در سبد سهـام خود را بطور کامل، منطبق بر ترکیب تمامی سهام حاضر در بورس نمایـد، بازدهی وی نیز بطور کامل منطبق بر نوسانات شاخص کل بورس خواهد بود و مثلا با رشد 30 درصدی شاخص، وی نیـز حدودا 30 درصد سـود بدست خواهد آورد.
-
شاخص کل قیمت (TEPIX) چیست؟شاخص کل قیمت مخفف کلمه TEHRAN PRICE INDEX می باشد . شاخص کل قیمت ، که مخفف کلمه TEHRAN PRICE INDEX می باشد . یکی از اصلی ترین شاخصهای بورس اوراق بهادار تهران است که روش محاسبه آن بر اساس فرمول زیر (فرمول لاسپیرز ) انجام میگیرد .{(ارزش جاری بازار*تعداد سهام منتشره)تقسیم بر(ارزش پایه سهام*تعداد سهام در سال پایه)}* عدد 100 که در این محاسبه سال پایه سال 1369 میباشد .این شاخص گویای آن است که ارزش کل بازار ، نسبت به سال پایه ، یا همان سال 1369 ، چند برابر شده . فرضا شاخص 12700 نشان می دهد ، که ارزش بازار نسبت به سال 1369 که سال پایه می باشد ، 127 برابر گردیده است . شاخص کل قیمت ، در بورس تهران برای سه گروه محاسبه می شود که عبارتند از:۱ - شاخص قیمت کل بازار : که در محاسبه آن قیمت سهام تمام شرکتهای معامله شده تاثیر داده میشود.۲ - شاخص قیمت تالار اصلی : که در محاسبه آن فقط قیمت سهام شرکتهای معامله شده در تابلو اصلی تاثیر داده میشود.۳ - شاخص قیمت تالار فرعی : که در محاسبه آن فقط قیمت سهام شرکتهای معامله شده در تابلوی فرعی تاثیر داده میشود.ویژگیهای شاخص کل قیمت عبارتند از :۱ - موزون بودن : بدین معنا که ، چون در محاسبه آن ، ارزش سهام در تعداد سهام منتشره ضرب میگردد ، پس تغییرات قیمت سهام بر اساس تعداد سهام منتشر شده شرکتها ، در شاخص تاثیر گذار است . یعنی هر چقدر تعداد سهام منتشره شرکت بیشتر باشد ، تغییرات قیمت سهم مورد نظر تاثیر بیشتری بر روی شاخص خواهد گذاشت .۲ - جامع بودن : این شاخص، به لحاظ اینکه بر اساس تغییرات سهام تمام شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار ، محاسبه میگردد ، لذا خصوصیت جامع بودن را داراست .۳ - در دسترس بودن : شاخص کل قیمت ، به لحاظ اینکه بصورت لحظه ای توسط سازمان بورس اوراق بهادار محاسبه و در اختیار افراد قرار می گیرد ، لذا دارای خصوصیت در دسترس بودن میباشد .
-
شخص تحت کنترل چیست ؟
شخص حقوقی است که ناشر میتواند سیاستهای مالی و عملیاتی آن را بهمنظور کسب منافع از فعالیتهای آن شخص، هدایت نماید.
-
شرایط صحت عقد چیست ؟
1-. قصد و رضای طرفین.
2-. اهلیت استفتاء" طرفین قرارداد" یعنی اهلیتی که انسان حق خود را اعمال کند وبه همین لحاظ در زمان معامله باید عاقل- رشید- بالغ باشند.
3-. معین بودن موضع قرارداد: موضوع قرارداد باید مال وعملی باشد که یکی از طرفین بتواند آن را تسلیم ویا انجام آن را در مقابل دیگر تعهد کند. به عبارتی داد وستد کنند وارزش تجاری داشته باشند.
4-. دارای منافع عقلائی ومشروع باشد.
5-. معین باشد : یعنی اگر موضوع قرارداد انتقالیاچند مال متفاوت ویا انجام یکی از چند کار گوناگون باشد به نحوی که نتوان گفت کدام موضوع قرارداداست. باطل است.
6-. مبهم نباشدطرفین به اوصاف موضوع قرارداد آگاه باشند.
7-. قابلیت انتقال داشته باشد.یعنی مال را بتوان از شخصی به شخص دیگر منتقل نمود و یا در معاملاتی نظیرسلف شرایط احراز وجود در آتی مشخص باشد. به همین دلیل در عقد سلف می بایست وسایل تولید وانجام بخشی از کار قابل مشاهده باشد.
8-. اهلیت طرفین قرارداد برای اشخاص حقوقی با شناسنامه وکارت ملی و.... وصلاحیت کار با مدارک شغلی اثبات می شودودراحراز حقوقی با اخذ مدارکی نظیر اساسنامه – روزنامه های مربوطه ، اسامی مدیران و ...... .
-
شکاف دیرش (Duration gap) چیست؟شکاف دیرش یا Duration gap واژهای است که معمولا توسط موسسات مالی-اقتصادی و بانکی مورد استفاده قرار گرفته و منظور از آن تفاوت در سررسید مبلغی (و نه تنها زمانی) داراییها (و بدهی) آنهاست.شکاف دیرش مقیاسی است برای اندازهگیری رسیک متاثر از تغییر در نرخ بهره.دیرش متفاوت داراییها در مقایسه با بدهیها باعث عدم تطابق داراییها و بدهی از نظر زمانی-مبلغی است و بدین ترتیب شکاف دیرش بیانکننده چگونگی تطبیق پرداختیها و دریافتیهای بانک میباشد.
عدم شکاف در دیرش سرمایه بانک، که شامل دارایی و بدهیهاست، بمعنای تطبیق زمانی پرداختیها و دریافتی ها و مدیریت بهتر گردش وجوه نقد بانک است.
-
شیوه محاسبه قیمت تئوریک سهام پس از افزایش سرمایه چگونه است؟هنگامی که یک شرکت در بورس اوراق بهادار بخواهد سرمایه خود را افزایش دهد باید تعدادی سهام جدید منتشر کند و به سهامداران بفروشد تا مبلغ مورد نیاز برای افزایش سرمایه را تأمین کند. حال اگر شرکت مبلغ فروش سهام جدیدی که منتشر کرده را از سهامداران (به ازای هر سهم ۱۰۰۰ ریال) دریافت کند به آن افزایش سرمایه از طریق آورده نقدی سهامدارن گفته می شود و اگر شرکت مبلغ مورد نیاز برای سهام جدید منتشر شده را از طریق سود انباشته شده در شرکت تأمین کند به آن افزایش سرمایه از طریق اندوخته یا سهام جایزه گفته می شود. لازم به ذکر است، هنگامی که شرکت از طریق آورده نقدی سهامداران افزایش سرمایه می دهد به سهامدارانی که در مجمع فوق العاده سهامدار شرکت بوده اند حق تقدم خرید سهام جدید را می دهد یعنی آنها نسبت به دیگران اولویت دارند که سهام جدید را بخرند و چنانچه به ازای هر سهم مبلغ ۱۰۰۰ ریال را به شرکت پرداخت کردند آنها مالک سهام جدید نیز خواهند بود در غیر این صورت اگر مایل نبودند که در افزایش سرمایه شرکت کنند می توانند حق تقدم خرید سهام جدید خود را به فروش برسانند و شخص دیگری که این حق تقدم خرید سهام را خریده است مبلغ ۱۰۰۰ ریال را می پردازد و در افزایش سرمایه شرکت می کند. اما هنگامی که شرکت از محل اندوخته یا سود انباشته افزایش سرمایه می دهد دیگر به سهامدارانی که در مجمع فوق العاده سهامدار شرکت بوده اند حق تقدم خرید سهام جدید منتشر شده را نمی دهد بلکه بطور مستقیم از محل اندوخته مبلغ ۱۰۰۰ ریال به ازای هر سهم را می پردازد و به سهامدارن، سهام جدید می دهد که به آن سهام جایزه گفته می شود.حال در این قسمت می خواهیم ببینیم که قیمت بازاری سهام پس از اینکه افزایش سرمایه می دهد چگونه تغییر می کند. زمانی که شرکت سرمایه خود را از آورده سهامداران یا سود انباشته افزایش دهد می تواند به یکی از سه روش زیر اقدام کند:افزایش سرمایه کاملاً از طریق آورده نقدی سهامداران صورت پذیرد:(P1=(P0 + a*B)/(1+a1که در آن P0 قیمت سهام قبل از افزایش سرمایه، a1 درصد افزایش سرمایه از محل آورده، B قیمت اسمی سهام جدید منتشر شده که در بورس اوراق بهادار کشور ما ۱۰۰۰ ریال می باشد و P1 قیمت سهام پس از افزایش سرمایه می باشد.افزایش سرمایه کاملاً از طریق سود انباشته انجام گیرد (سهام جایزه):(P1=P0 /(1+a2که در آن a2 درصد افزایش سرمایه از محل اندوخته می باشد.افزایش سرمایه به صورت ترکیبی از دو حالت بالا صورت بگیرد:(P1=(P0 + a1*B)/(1+a1+a2
مثال: فرض کنید قیمت سهام شرکت سایپا قبل از برگزاری مجمع عمومی فوق العاده جهت تصمیم گیری افزایش سرمایه ۲۰۰۰ ریال باشد و شرکت در مجمع تصمیم بگیرد ۱۰۰ درصد افزایش سرمایه بدهد. قیمت سهام این شرکت پس از افزایش سرمایه در حالتهای زیر بدین صورت محاسبه می شود:۱) ۱۰۰ درصد افزایش سرمایه از طریق آورده نقدی سهامداران تأمین شود:P1=(2000 + 1*1000)/(1+1)=1500یعنی قیمت سهام آن پس از ۱۰۰ درصد افزایش سرمایه ۱۵۰۰ ریال می شود.2) 100 درصد افزایش سرمایه از طریق اندوخته تأمین شود:P1=(2000)/(1+1)=1000یعنی قیمت سهام آن پس از ۱۰۰ درصد افزایش سرمایه ۱۰۰۰ ریال می شود.3) 50 درصد افزایش سرمایه از طریق آورده نقدی سهامدارن و ۵۰ درصد دیگر از طریق اندوخته تأمین شود:P1=(2000 + 0.5*1000)/(1+0.5+0.5)=1250یعنی قیمت سهام آن پس از ۱۰۰ درصد افزایش سرمایه ۱۲۵۰ ریال می شود.اکنون که مفهوم افزایش سرمایه از طریق آورده نقدی و حق تقدم خرید سهام توضیح داده شد، می توان فرمول ارزشگذاری حق تقدم خرید سهام را نیز ارائه کرد که تنها در افزایش سرمایه از طریق آورده کاربرد دارد:(V=(M-S)/(N+1که در آن M قیمت سهام قبل از افزایش سرمایه، S قیمت سهام جدید منتشر شده که همان ۱۰۰۰ ریال می باشد، N تعداد سهامی که یک سهامدار باید داشته باشد تا بتواند حق تقدم خرید یک سهم جدید را داشته باشد و V قیمت تئوریک حق تقدم خرید سهام می باشد.مثال: شرکت خدمات انفورماتیک ۲۰ درصد افزایش سرمایه از طریق آورده نقدی سهامداران انجام داده است. اگر قیمت سهام قبل از افزایش سرمایه ۵۰۰۰ ریال باشد قیمت تئوریک حق تقدم خرید سهام برابر است با:V=(5000-1000)/(5+1)=666/66یعنی قیمت حق تقدم خرید سهام آن پس از ۲۰ درصد افزایش سرمایه ۶۶۶ ریال می شود. -
عقد استصناع چیست ؟
عقد استصناع یا سفارش ساخت یکی از قراردادهایی است که امروزه کاربرد بسیار گستردهای دارد.
-
عقد مساقات چیست ؟
مساقات عقدی است که بر اساس آن معامله بین صاحب باغ میوه و امثال آن با عامل در مقابل حصّه مشاع معین از محصول واقع میشود.
-
عقد مشارکت حقوقی چیست ؟
مشارکت حقوقی، عبارت است از تأمین قسمتی از سرمایه شرکتهای سهامی جدید یا خرید قسمتی از سهام شرکتهای سهامی توسط بانک.
-
عقد مشارکت مدنی چیست ؟
عقد مشارکت مدنی عبارتست از درآمیختن سهم الشرکه نقدی و یا غیرنقدی شریک با سهم الشرکه نقدی و یا غیرنقدی بانک به نحو مشاع برای انجام کاری معیّن در زمینه فعالیتهای تولیدی، بازرگانی و خدماتی به مدت محدود به قصد انتفاع بر حسب قرارداد.
-
فروش واش (Wash Sale) به معنای چیست؟فروش واش Wash Sale به عملیاتی گویند که در آن یک فعال در زمان حال اقدام به فروش و خرید یک دارایی یا سهام خاص میکند و به این ترتیب این تصور را ایجاد میکند که حجم معاملات بالاتر از میزان واقعی است.
دلیل انجام این تراکنش سوء استفادههای مالیاتی در گذشته بود. هرچند با قوانین مالیاتی جدید در آمریکا کسی نمیتواند از این معامله سود برد چرا که چنانچه خرید دارایی فروخته شده در 30 روز گذشته انجام شده باشد شامل مالیات میشود.
-
قدرت خریدار و فروشنده چیست ؟
قدرت خریدار و فروشنده یکی از مواردی است که با بررسی تابلوی معاملات یک سهم میتوان آن را محاسبه کرد. از تقسیم حجم خرید حقیقی بر تعداد خریداران حقیقی، سرانه خرید و از تقسیم حجم فروش حقیقی بر تعداد فروشندگان حقیقی، سرانه فروش محاسبه میشود. اگر سرانه خرید بیشتر باشد، قدرت خریداران بیشتر است و اگر سرانه فروش بیشتر باشد، قدرت فروشندگان بیشتر است. همچنین میتوان گفت در یک حجم معامله برابر، هر چه تعداد خریداران بیشتر باشد، قدرت خریداران کمتر خواهد بود و بر عکس.
-
قرارداد (عقد) مزارعه (Sharecropping contract) چیست؟قرارداد مزارعه Sharecropping contract، عقدی است که به موجب آن یکی از طرفین زمینی را برای مدت معین به طرف دیگر واگذار میکند تا در آن زراعت کرده محصول را به نسبتی که توافق میکنند بین خود تقسیم کنند طرف اول را مزارع و طرف دوم را زارع یا عامل میگویند.
بانکها در قرارداد مزارعه همیشه نقش مزارع را خواهند داشت. بنابراین زمانی میتوانند اقدام به مزارعه کنند که بخواهند زمین یا سایر عوامل تولید یا تلفیقی از آن دو را در اختیار زارع قرار دهند.
قرارداد مزارعه با تقسیم محصول و تحویل سهم بانک خاتمه مییابد، ولی در مواردی بسته به نوع محصول ممکن است بانک مایل باشد سهم محصول خود را توسط عامل به فروش برساند، در این حالت، موضوع به صورت شرط ضمن عقد در قرارداد ذکر خواهد شد.
-
قرارداد آتی یا معاملات آتی (Futures) چیست؟قرارداد آتی یا معاملات آتی (Futures ) توافق نامهای است قانونی، دارای حد و مرز معین و برای خرید یا فروش یک کالا یا ابزار مالی، برای زمانی در آینده با قیمتی توافق شده هنگام امضای قرارداد. کالای تحویلی قرارداد آتی باید دارای استاندارد کیفیت و کمیت باشد و زمان تحویل و محل تحویل آن نیز مشخص باشد. تنها متغیر در معاملات آتی قیمت است که در مرحله معامله کشف میشود. به عنوان مثال چنانچه کارگزاری یک قرارداد آتی مس برای خرداد ماه 1385 را خریداری کند یعنی او پذیرفته که 1000 کیلو مس برای تحویل در ماه خرداد منعقد کرده و کیفیت مس مورد قرارداد نیز استاندارد بوده و تمام قراردادهای مس خرداد ماه نشان دهنده یکسان بودن کیفیت مس در آن دوره است.
در واقع منظور از معاملات آتی پوشاندن ریسک سرمایه گذاری است و این ابزار در بورس کالا مورد استفاده قرار میگیرد. استفاده از معاملات آتی میتواند به عنوان راهکاری برای جذب نقدینگی محسوب شود و با قرار گرفتن معاملهگران و بازارسازان درکنار معاملات آتی چرخه بورس برای پذیرایی از سرمایههای سرگردان تکمیل میشود.
تاریخچه شروع معاملات آتیدر سال 1848 در شیکاگو تولیدکنندگان گندم برای فروش محصولات خود نیاز به بازاری داشتند تا معاملات نقدی را انجام دهند یعنی گندم بدهند و پول آنرا بستانند. به تدریج کشاورزان (فروشندگان) و دلالان (خریداران) شروع به نوعی تعهد جهت دریافت وجه نقد خود در آینده گرفتند و زمینه معاملات آتی (Futures) را پایه ریزی کردند بدین معنی که: تولیدکننده موافقت نماید که محصول خود را به خریدار در تاریخ آینده (تاریخ تحویل کالا) با قیمت توافق شده بفروشد. در این راستا کشاورز از قبل می داند که وجه خود را دریافت می نماید و دلال نیز از قیمت کالا با خبر می شود و این معامله برای هر دو طرف معامله سودمند است این نوع قراردادها به سرعت رایج گردید و قراردادها را قبل از تاریخ تحویل دست به دست چرخاند. اگر دلالی احساس می کرد نیازی به گندم ندارد، قرارداد خود را به فردی که گندم را نیاز داشت می فروخت، مشابه آن نیز، تولیدکننده که قصد عدم تحویل گندم را داشت مسئولیت تحویل واقعی گندم را به دیگری منتقل می کرد. قیمت قرارداد وابستگی به وضعیت و حرکت قیمت گندم و سیستم عرضه و تقاضا در بازار داشت.این قراردادها با اندکی تغییرات به سرعت تبدیل به ابزاری حمایتی برای طرفین معامله که بازار بر خلاف نظر آن ها حرکت میکرد، تبدیل شد مثلاً در شرایط بد آب و هوا، افرادی که قرارداد فروش گندم منعقد کرده اند، علاقهمند هستند، قراردادهای ارزشمند خود را بدلیل کاهش عرضه گندم، نگه دارند، برخلاف آن، چنانچه تولید مازاد بر تقاضا باشد، ارزش قراردادهای فروش نیز کاهش مییابد بهعلاوه، این وضعیت معامله گرانی را که قصد خرید و فروش گندم را نداشته و صرفاً بعنوان پذیرش ریسک قیمت گندم و تحصیل سود وارد معامله شده اند را نیز ترغیب میکند. در نتیجه معامله در قراردادهای آتی حالتی بسیار سودمند در سرمایه گذاری داشته و باعث ورود کالاهای دیگر به بازار آتی میشود و زمینهای را ایجاد میکند که شکل قراردادهای آتی منظم و قانونمند میشوند و بهدنبال آن بورس CBOT در سال 1848 در آمریکا شکل میگیرد. بنابراین بهطور اساسی و زیربنایی محلی عمومی برای خریداران و فروشندگان ایجاد میشود تا برای قراردادهای سلف و آینده خود مذاکره کنند.
-
قرارداد اختیار معامله (Option) چیست؟اختیار معامله یا Option قراردادی است قانونی بین یک خریدار و یک فروشنده به نحوی که خریدار Option، حق خرید یا فروش یک دارایی مشخص را در یک قیمت توافقی و تا یک زمان معین، از فروشنده خریداری کرده و مبلغی برای در اختیار داشتن این حق تا آن زمان میپردازد. این یک قرارداد الزامی برای فروشنده ولی یک اختیار و نه الزام برای خریدار Option است. به عبارت دیگر قرارداد اختیار معامله نوع خاصی از ابزار مشتقه است و میتواند در بورس و یا خارج از بورس مورد معامله قرار گیرد. برحسب دارایی مورد نظر انواع مختلفی از اختیار معاملهها وجود دارد اما بیشتر اختیار معاملههایی که در بورسها معامله میشوند دارایی پایهشان سهام و یا قراردادهای آتی است. اما اختیار معاملههایی که در بازارهای خارج از بورس صورت میگیرند شامل داراییهای پایه زیادی مثل اوراق بهادار، ارزها، داراییهای فیزیکی، سواپها و بستهای از داراییها (Basket Of Assets) میشوند. اختیار معاملهها در هر قراردادی میتوانند ظاهر شوند. در معاملات Option، قابلیتها و کاربردهای متنوع و منحصر به فرد Option به عنوان یک ابزار قدرتمند در کنترل ریسک سرمایهگذاری و ایجاد سودآوری در شرایط مختلف نوسانات بازار (صعودی، نزولی و حتی راکد) بررسی میشود.
-
قراردادهای آتی سهام چیست؟قرارداد آتـی قراردادی است که براساس آن، فروشنده متعهد میشود تعداد معینی از یک دارایی (مانند سهام) را در تاریخ مشخصی در آینده، با قیمت معین به خریـدار تحویل نماید؛ قبل از آنکه درباره قرارداد آتی برای شما صحبت کنم، باید این نکته را تأکید کنم که سرمایهگذاری در قراردادهای آتی، بسیار پرریسکتر از سهام بوده و نیازمند تخصص بسیار زیاد در این زمینه است، بنابراین، به افراد عـادی و غیرمتخصص به هیچ وجـه توصیه نمیشود در قرارداد آتی سرمایهگذاری کنند. با توجه به عبارت قرارداد آتی، میتوان فهمید اولا کلمه قرارداد در این عبارت، حاکی از نوعی رابطه قراردادی بین خریـدار و فروشنـده است و ثانیا، کلمه آتی در این عبارت، نشان میدهد قراردادی که بین فروشنده و خریدار قرارداد آتی وجود دارد، مربوط به آینده است.با این مقدمه، به سراغ تعریف قرارداد آتـی میرویم: قرارداد آتـی قراردادی است که براساس آن، فروشنده متعهد میشود تعداد معینی از یک دارایی (مانند سهام) را در تاریخ مشخصی در آینده، با قیمت معین به خریـدار تحویل نماید؛ در مقابل خریدار قرارداد آتی هم متعهد میشود دارایی موردنظر را در تاریخ تعیین شده، با قیمت معین از فروشنده اوراق، خریداری نماید. اجازه بدهید با یک مثال توضیح دهیم: فرض کنید قیمت سهام شرکت "الف" هماکنون در بورس 200 تومـان است. یک سرمایهگذار را درنظر بگیرید که براساس بررسیها و مطالعات دقیق، به این نتیجه رسیده است که قیمت سهام شرکت الف در چهار ماه آینده، با 20 درصد افزایش، به 240 تومان خواهد رسید، بنابراین، از دید این سرمایهگذار، خرید سهام شرکت الف میتواند سودآوری قابل قبولـی داشته باشد.اولیـن گزینهای که پیش روی این سرمایهگذار قرار دارد، این است که سهام مذکور را خریداری نماید و منتظـر باشد تا پس از چهار مـاه، قیمت سهم رشد کرده و سود موردنظر وی محقق شود. طبیعتا درصورتی که پیشبینی وی دقیـق باشد و قیمت سهم از 200 تومان، به 240 تومان برسد، وی در مدت چهار ماه 20 درصد سـود خواهد کرد. اما این سرمایهگذار میتواند بجای آنکه سهام شرکت الف را خریداری و همه پول موردنیاز برای آن را پرداخت نماید، تنها با پرداخت درصدی از این پول، قرارداد آتی سهام شرکت الف با سررسید چهارماهه را در بورس خریداری نمایـد. برای مثال، اگر سرمایهگذار قرارداد آتی سهام شرکت الف با قیمت 220 تومان و سررسید چهار ماهه را خریداری کند، به این معناست که وی متعهد شده است چهار ماه بعد، تعداد معینی از سهام شرکت مذکور را با قیمت هر سهم 220 تومـان، از فروشنده قرارداد آتـی، خریداری نمایـد. طبیعتـا درصورتی که پیشبینی این سرمایهگذار درست باشد و قیمت سهم شرکت الف در چهار ماه بعد، به 240 تومان برسد، وی به ازای هر سهم 20 تومان سود خواهد کرد (20=220-240)، اما اگر به هر دلیل اگر قیمت سهم در چهار ماه بعد، کمتر از مبلغ ذکر شده در قرارداد آتی یعنی 220 تومان باشد، این سرمایهگذار متحمل زیان خواهد شد.اولین سوالـی که ممکن است برای شما بوجود آمده باشد که تفاوت خرید سهام، با خرید قرارداد آتی سهام چیست؟ اگر به مثال ذکر شده دقت کنیـد، پاسخ این سوال را متوجه خواهید شد. برای خرید سهام، سرمایهگذار باید همه پول را بپردازد، اما در خرید قرارداد آتی سهام، سرمایهگذار تنها با پرداخت درصدی از پول که به عنوان وجه تضمین توسط بورس اخذ میشود، میتواند مطمئن باشد که سهام موردنظر خود را در تاریخ تعیین شده، با قیمت مندرج در قرارداد خریـداری خواهد کرد. وجه تضمین هم دقیقا به این علت، توسط بورس از خریدار و فروشنده قراردادهای آتی دریافت میشود که طرفین قرارداد به تعهدات خود مبنیبر تحویل سهام، با قیمت مشخص در تاریخ تعیین شـده، پایبند باشند.دومین سوال این است که اگر قرارداد آتـی، چنین مزیتی دارد که سرمایهگذار تنها با پرداخت درصدی از پول، میتواند کل سود ناشی از افزایش قیمت سهام را بدست آورد، چرا تنها تعداد بسیار محدودی از سرمایهگذاران در قراردادهای آتـی، سرمایهگذاری میکنند؟ مثال قبل را درنظر بگیرید. فرض کنید پیشبینی سرمایهگذار مبنیبر اینکه قیمت سهام شرکت الف در چهار ماه بعد به 240 تومان برسد، محقق نشود و بجای آن، قیمت سهم به 180 تومان کاهش یابد. در این حالت، سرمایهگذار نه تنها سود بدست نخواهد آورد، بلکه متحمل زیان 40 تومان نیز خواهد شد، زیرا وی متعهد شده است در تاریخ مذکور، تعداد معینی از سهام شرکت الف را با قیمت 220 تومان بخرد، درحالیکه قیمت این سهـم در بورس، هماکنـون 180 تومان است: 40 = 180 - 220بنابراین، به همان اندازه که احتمال کسب سود در قراردادهای آتـی بیشتر است، احتمال کسب زیـان براثر پیشبینی نادرست قیمت سهام در آینده نیز در قراردادهای آتی، بیشتر از سایر انواع اوراق بهادار است و بنابراین، ممکن است سرمایهگذار به علت پیشبینی نادرست قیمت سهم، متحمل زیانی سنگین در مقایسه با مبلغ سرمایهگذاری خود شود، بنابراین، به همان اندازه که احتمال کسب بازده در قراردادهای آتـی بیشتر از سهام است، ریسک این اوراق نیز در مقایسه با سهام، بسیار بیشتر است.در پایـان، توجه به این نکته لازم است که در بازار سرمایه ایران، قرارداد آتی صرفا محدود به سهام نیست، بلکه در بورس کالای ایران نیز قراردادهای آتی سکه بهار آزادی داد و ستد میشود و جالب اینکه حجم معاملات قراردادهای آتی سکه طلا در بورس کالای ایران، بسیار بیشتـر از حجم معاملات قراردادهای آتی سهام است. البته برای چندمین بار، تأکید میکنیم که قراردادهای آتی، جزو اوراق بهادار بسیار پرریسک محسوب میشوند و لازم است سرمایهگذاران، حتی درصورت داشتن قدرت ریسکپذیری بالا، قبل از ورود به این عرصه، شناخت کافی درخصوص ابعاد و جزئیات قراردادهای آتـی بدست آورند.
-
متعهد پذیره نویس (Underwriter) چیست؟متعهد پذیره نویس یا Underwriter پذیرهنویسی، فرآیند خرید اوراق بهادار از ناشر و یا نماینده قانونی آن و تعهد پرداخت وجه کامل آن طبق قرارداد است و تعهد پذیرهنویسی تعهد شخص ثالث برای خرید اوراقبهاداری است که ظرف مهلت «پذیرهنویسی» به فروش نرسد.
براساس این تعریف میتوان گفت نهاد متعهد پذیرهنویسی شخصی جدا از خریداران اوراق است و در صورتی که اوراق اجاره مطابق پیشبینیهای انجام شده به فروش نرسد، نهاد واسط موظف خواهد بود تا با انعقاد قرارداد با متعهد پذیرهنویس مابقی اوراق را به او بفروشد و با استفاده از این روش منابع لازم جهت خرید دارایی مورد نظر را فراهم آورد.
متعهد پذیرهنویسی بر این اساس هرشخصی است که خرید سهام پذیرهنویسی نشده را ظرف مهلت مقرر تعهد و تضمین میکند. پذیره نویس شخص ثالثی است که خرید سهامی که ظرف مهلت پذیره نویسی به فروش نرسد را تعهد کرده است و حسب مورد نقش رهبری، مدیریت و هماهنگی امر پذیره نویسی را بعهده دارد.
-
محدوده توافق احتمالی (Zone of Possible Agreement ) یعنی چه؟محدوده توافق احتمالی Zone of Possible Agreement به قسمتی از قرارداد یا بخشی از مفاد قرارداد یا تفاهمنامه گویند که احتمال موافقت طرفین بر آن زیاد است.
در این محدوده از قرارداد منافعی مشترک برای طرفین قرارداد وجود دارد. محدوده توافق احتمالی میتواند بعنوان قدمی برای توافقات بعدی باشد.
-
محدوده حمایت (Zone of Support ) به معنای چیست؟محدوده حمایت Zone of Support به ناحیهای از منحنی قیمتی گویند که سهام از نظر قیمت حمایت و پشتیبانی پیدا میکند. در تحلیلتکنیکال این بدان معناست که قیمت سهم تمایل دارد از آن ناحیه پایینتر نرود.
در این ناحیه قیمتی، قیمت کف عدد مشخصی نبوده و فقط در ناحیه حمایت میباشد. میزان نوسان موجود در این ناحیه بسته به حجم معاملات بوده و چنانچه حجم معاملات سهم در هنگام ورود به این ناحیه بالا باشد قسمت سهم در نقطه بالاتری از این محدوده قرار خواهد گرفت.
بسیاری از معاملهگران بازار بورس در این ناحیه از گزینه Stop-loss (حدضرر) استفاده میکنند. گزینه Stop-loss باعث میشود چنانچه قیمت سهم از سطح قبلا تعیین شدهای نزول کند سهام بطور خودکار به فروش بروند.
-
محدوده مقاومت (Zone of Resistance ) به چه معناست؟محدوده مقاومت Zone of Resistance به ناحیهای در نمودار قیمت گویند که قیمت سهام تمایل دارد بالاتر از آن نرود و برای پشت سرگذاشتن و بالاتر رفتن از آن قیمت مقاومت میکند.
در تحلیل تکنیکال محدوده مقاومت نه در قیمت کاملا مشخص، بلکه به ناحیهای از قیمت گویند که قیمت در آن محدوده نوسان داشته و برای عبور از این ناحیه نیاز به افزایش فشار خرید از جانب خریداران وجود دارد تا قیمت سهم صعود کند.
مقدار نوسان در این ناحیه بسته به حجم معاملات بوده و چنانچه معاملات با حجم بالاتری وارد این ناحیه شود، قیمت مقاومت در سطح پایینتری از ناحیه مقاومت خواهد بود.
-
مدل بازار دارایی چیست؟بر اساس این مدل ورود و خروج سرمایه به کشور بر اساس جذابیت سرمایه گذاری در بازار دارایی یک کشور به مانند بازار سهام با اوراق قرضه تعریف می شود. در واقع مطابق با این نظریه هر چه بازار سهام و اوراق قرضه یک کشور سود آوری و بهره بالاتری را برای سرمایه گذار داشته باشد. به دلیل جذب سرمایه خارجی و تبدیل به پول محلی، ارزش پول محلی نسبت به سایر ارزهای بین المللی افزایش پیدا می کند و اگر بازارهای سهام یا اوراق قرضه کشوری نزولی یا با بازدهی اندک باشند تقاضای چندانی برای نرخ ارز آن کشور وجود ندارد و در نتیجه تضعیف آن ارز مقابل سایر ارزها را می توان انتظار داشت.
-
مزایای سهام در مقایسه با سایر انواع اوراق بهادار چیست؟1- اولین مزیت سرمایهگذاری در سهام، امکان کسب بازدهی بیشتر در ازای پذیرش ریسک بالاتر است. اگر به خاطر داشته باشید، در معرفی اوراق مشارکت گفتیم که اگرچه نرخ سود این اوراق، علیالحساب است و نرخ سود قطعی پروژه در سررسید محاسبه و پرداخت میگردد، اما معمولا نرخ سود قطعی تفاوت زیادی با نرخ سود علیالحساب نمی کند، بنابراین، آنچه که سرمایهگذار میتواند به عنوان بازدهی قطعی خود تلقی کند، حدودا معادل همان مبلغی است که به عنوان سود علیالحساب به وی پرداخت میگردد که این میزان بازدهی، ممکن است برای بسیاری از سرمایهگذاران، بویژه سرمایهگذاران جذاب نباشد. در مورد اوراق اجاره هم اینچنین است، زیرا بازدهی این اوراق نیز مبلغ ثابتی است که در قالب اجاره بها، بصورت دورهای به خریداران اوراق پرداخت میشود.اما برخلاف اوراق مشارکت و اوراق اجاره، دارندگان سهام یک شرکت، به میزان سهامی که دارند، در کلیه منافع شرکت، ازجمله سود سالیانه و افزایش قیمت سهام، شریک هستند و اگر برای مثال، شرکت در طول یکسال فعالیت خود، حتی صد درصد هم سود کند، این سود به سهامداران تعلق دارد. البته، باید توجه داشت که همواره، چنین سودهایی نصیب سهامداران نمیشود و گاهی اوقات ممکن است شرکت سود بسیار اندکی داشته باشد و حتی زیان دهد که در این موارد نیز سهامداران، در زیان شرکت سهیـم خواهند بود. پس ریسک سرمایهگذاری در سهام بیشتر و البته، بازدهی موردانتظار خریداران سهام نیز بالاتر از اوراق مشارکت و اوراق اجـاره است. بنابراین، بررسی کامل شرکتها و انتخاب هوشمندانه سهام آنها، بسیار حائز اهمیت است.2- دومین مزیت سهام در مقایسه با اوراق بهادار با درآمد ثابت، امکان مشارکت سهامدار در نحوه اداره شرکت است. اگر به خاطر داشته باشید، در توضیح اوراق مشارکت و اوراق اجاره گفتیم که خریداران این اوراق، در طول دوره سرمایهگذاری (مثلا 4 سال) سود مشخصی را دریافت کرده و در پایان دوره هم اصل سرمایهشان را دریافت کرده و به سرمایهگذاری خود پایان میدهند، بدون آنکه دخالتی در نحوه انجام کار داشته باشند. اما در سهام، اینطور نیست. سهامداران به نسبت سرمایه خود، دارای حق رأی هستند و میتوانند با شرکت در مجامع عمومی شرکتی که سهامش را در اختیار دارند، درباره مسائل اساسی شرکت مانند انتخاب اعضای هیئت مدیره، نحوه تقسیم سود و… اظهارنظر کنند.3- سومین مزیتی که شامل حال سهامداران یک شرکت می شود، اولویت آنها برای خرید سهام جدید آن شرکت است. لازم است در این خصوص، کمی توضیح دهیم. وقتی شرکتها برای اولینبار سهام خود را منتشر میکنند، قیمت پایـه سهام آنها که اصطلاحا قیمت اسمی نام دارد، هزار ریال (100 تومان) است، به این معنـا که اگر مثلا سرمایه شرکت صد میلیون تومان باشد، شرکت باید یک میلیون سهم 100 تومانی منتشر کند. اما قیمت سهم در بورس، لزوما همیشه معادل قیمت اسمی یعنی 100 تومان نیست، زیرا براساس نوع عملکرد شرکت و میزان تقاضایی که برای آن سهم در بورس وجود دارد، قیمت سهام ممکن است با افزایش یا کاهش مواجه شود. کافیست نگاهی به قیمت سهام شرکتهای مختلفی که هم اکنون در بورس خرید و فروش می شوند، بیاندازید. خواهید دید که قیمت سهام اغلب شرکتها بالاتر از 100 تومان، یعنی بالاتر از ارزش اسمی است. حال فرض کنید شرکتی که هماکنون سهامش مثلا با قیمت 180 تومان در بورس خرید و فروش می شود، قصد دارد برای تامین منابع مالی بیشتر، سهام جدید منتشر کند. طبیعتا براساس قانون، اولا شرکت باید براساس قیمت اسمی، یعنی 100 تومان، سهام منتشر کند و ثانیا، سهامداران فعلی شرکت، در اولویت برای خرید سهام این شرکت می باشند، نتیجه کاملا مشخص است. سهامداران فعلی با خرید سهام جدید شرکت می توانند به ازای هر سهم، 80 تومان سود کسب کنند، زیـرا سهمی را که در بورس، با قیمت 180 تومان خریدار دارد، به قیمت 100 تومان (ارزش اسمی سهم) خریداری میکنند.4- چهارمین مزیت خرید سهام، امکان دریافت سهام جایزه از شرکت است. همانطور که گفتیم، شرکتها معمولا در پایان هر سال، مبلغی را به عنوان سود بدست میآورند. نحوه استفاده از سود سالیانه در شرکتها متفاوت است. برخی شرکتها تصمیم میگیرند درصدی از سود را بین سهامدارانشان توزیع کنند، اما برخی دیگر ترجیح میدهند بجای آنکه با توزیع سود، نقدینگی را از شرکت خارج کنند، سود بدست آمده را صرف توسعه شرکت نمایند. به همین دلیل، از محل سود سالیانـه، سرمایه خود را افزایش میدهند.برای مثال، شرکتی با سرمایه 10 میلیارد تومانی را درنظر بگیرید. فرض کنید این شرکت در پایان سال، 3 میلیارد تومان سود بدست آورده و تصمیم گرفته است از این مبلغ، 2 میلیارد تومان را به افزایش سرمایه اختصاص دهد. بنابراین، سرمایه شرکت 20 درصد افزایش یافته و از 10 میلیارد تومان به 12 میلیارد تومان می رسد. همانطور که قبلا هم توضیح دادیم، چون این سود متعلق به سهامداران فعلی شرکت است، بنابراین منافع حاصل از افزایش سرمایه نیز به سهامداران فعلی شرکت تعلق خواهد داشت. پس میزان سرمایـه سهامداران نیز باید به میزان 20 درصد افزایش یابد. به عنوان مثال، فردی که تا پیش از افزایش سرمایه، مالک 100 سهم شرکت بوده است، پس از افزایش سرمایه مالک 120 سهم شرکت خواهد بود، یعنی 20 سهم جدید را به عنوان سهام جایزه دریافت کرده است. چون سهامداران شرکت برای دریافت این سهام، پولی پرداخت نمیکنند، به این سهام، سهام جایزه گفته میشود.
-
مضاربه چیست ؟
مضاربه قراردادی است که به موجب آن یکی از طرفین (مالک) عهده دار تأمین سرمایه (نقدی) می گردد با قید اینکه طرف دیگر "عامل با آن تجارت کرده ودر سود حاصله هر دو طرف شریک باشند" و از معاملات غیر مبادلهای محسوب می گردد . کاربرد: برای تأمین مالی در خرید وفروش کالای آماده کاربرد داشته برای دارندگان فعالیت بازرگانی بکار گرفته می شود. مدت: مدت انجام مضاربه یک دوره مالی مطابق شرایط فروشنده وحداکثر یکسال می باشد.
-
معاملات اعتباری چیست ؟
معاملاتی است که درصدی از ثمن معامله از طریق بانک و یا موسسهي مالی یا اعتباری تامین مالی شده باشد.
-
معاملات سلف (Futures) چیست؟معامله سلف یا Futures عبارت است از این که جنسی بصورت نقدی خریداری شود ولی تحویل آن در آینده باشد. مثلا گندمی را از کشاورز میخرد تا شش ماه دیگر تحویل دهد؛ لکن قیمت آن را از اول پرداخت میکند.
اگر مشتری بگوید این پول را میدهم مثلا بعد از شش ماه فلان جنس را بگیرم و فروشنده بگوید قبول کردم، یا فروشنده پول را بگیرد و بگوید فلان جنس را فروختم که بعد از شش ماه تحویل بدهم معامله صحیح است.
- سلف در عملیات بانکی، پیش خرید نقدی محصولات تولیدی (صنعتی، کشاورزی، معدنی) به قیمت معیّن است.
- تولیدکنندهای که در جریان تولید کالا یا فرآورده دچار کمبود سرمایه در گردش میشود میتواند از طریق پیش فروش قسمتی از تولید خود نیاز مالی بنگاه را تأمین نماید.
- قیمت سلف یک جا و به صورت نقد به متقاضی پرداخت میشود.
- قیمت سلف نباید از قیمت نقد کالا هنگام انعقاد قرارداد، بیشتر باشد.
- حداکثر یا حداقل سود انتظاری بانک برای این گونه معاملات به منظور تعیین قیمت فروش، توسط شورای پول و اعتبار تعیین خواهد شد.
- بطور معمول در قرارداد سلف بانکی به فروشنده وکالت داده میشود تا کالا را فروخته و با بانک تسویه نقدی کند.
- معامله سلف از حیث فقهی اطلاق دارد و مقیّد به این نیست که فروشنده سلف، تولیدکننده نیز باشد.
- در قرارداد سلف، خریدار نمیتواند جنسی را که به سلف خریده، پیش از تمام شدن مدت بفروشد و بعد از تمام شدن مدت، اگرچه آن را تحویل نگرفته باشد فروختن آن اشکال ندارد.
- بر اساس ماده 3 دستورالعمل اجرایی، فروش محصولات تولیدی پیش خریده شده قبل از سررسید، ممنوع است.
- اگر بانکی امکان تحویل، حفظ و نگهداری و نقل و انتقال محصولات را نداشته باشد میتواند، مجموع یا بخشی از کالاهای خریداری شده به سلف را به صورت کلی فی الذمه در یک معامله سلف به فروش رساند، سپس در سررسید خریداران را به فروشندگان سلف حواله دهد تا کالاهای مذکور را تحویل بگیرند.
-
معاملات چرخشی چیست ؟
معاملاتی است که با تکمیل چرخهي آن ظرف یک جلسهي معاملاتی، وضعیت مالکیت طرفین معامله تغییری نمیکند.
-
معامله بلوک چیست ؟
معاملاتی است که در آن قواعد مربوط به محدودیت حجمی و محدودیت قیمتی رعایت نمیشود.
-
معامله سلف چیست ؟
تعریف سلف ، پیش خرید نقدی محصولات تولیدی به قیمت معین می باشد .
-
معامله گر چیست ؟
هر فردی که اقدام به خریدوفروش دارایی های مالی به نفع خود یا فردی دیگر در بازارهای مالی میکند، معامله گر گفته میشود. مهمترین تفاوت بین معامله گر و سرمایه گذار در مدتزمانی است که هر یک از آنها، دارایی را در مالکیت خود نگه میدارند. سرمایه گذاران معمولاً یک دارایی را برای مدتزمان طولانیتر نگه میدارند؛ اما معامله گران معمولاً به دنبال دستیابی به سودهای کوچک و بهرهمندی از روندهای کوتاهمدت بازار هستند و مدت اندکی پس از خرید دارایی آن را میفروشند.
توضیحاتی در مورد معامله گر
یک مشکل اصلی که معامله گران با آن روبرو هستند، شرکت در معاملات کوتاهمدت با هزینه ها و کمیسیونهای زیاد است. ازآنجاییکه معامله گران معمولاً با استفاده از استراتژی های خرید و فروش کوتاهمدت به دنبال کسب سودهای مقطعی شرکت ها هستند، اغلب متحمل هزینه های بسیار زیادی میشوند. ازجمله این هزینه ها میتوان به هزینه های مربوط به خرید و فروش سهام و کارمزد کارگزاری ها و همچنین هزینه هایی که برای دستیابی به اطلاعات ارزشمند و تحلیلهای مشاوران و تحلیلگران متحمل میشوند، اشاره کرد؛ اما تعداد رو به افزایش شرکت ها، کارگزاری ها و وبسایتهایی که به معامله گران خدمترسانی میکنند، مشکل این هزینه های زیاد را تا حدودی حل کردهاند. -
مقصود از ابزارهای بازار سرمایه چیست؟بازار سرمایه، واحدهای پساندازی و سرمایهگذاران را با یکدیگر ارتباط میدهد. از طرف دیگر سازوکارهای تعبیه شده در این بازار از طریق رشد حجم پسانداز و سرمایهگذاری، رشد اقتصادی را تسریع میکنند. استفاده از بازار سرمایه برای تأمین مالی مخارج دولت نیز از جمله قدیمیترین و متداولترین شکل مبادلات مالی است. اتکای دولتها به بازار سرمایه در اغلب اقتصادهای مدرن نه تنها از این جهت مهم است که دولتها غالباً اوراق بدهی منتشر میکنند تا بخش عمده هزینههای خود را تأمین مالی نمایند، بلکه استقراض دولت غالباً حجم عظیمی از کل وجوه عرضه شده در بازار توسط وامدهندگان را جذب میکند.
ابزارهای بازار سرمایه
الف – ابزارهای تأمین مالی دراز مدت
سهام: سهام صرفنظر از شکل آن، نشاندهندة منافع مالک در شرکت است و از آنجاکه طلب و ادعای سهامداران در مورد داراییهای شرکت در مرحلة آخر تمام طلبها قرار دارد، منافع سهام به عنوان "منفعت باقیمانده" شناخته میشود.
سهام عادی: سهام عادی نوعی ابزار سرمایهگذاری است که نشانگر مالکیت دارندة آن در یک شرکت سهامی است و به دو دستة سهام با نام و سهام بینام تقسیم میشود.
سهام ممتاز: سهام ممتاز نوعی اوراق بهادار است که دارندة آن نسبت به درآمدها و داراییهای شرکت، حق یا ادعای محدود و معینی دارد. این سهام زمانی منتشر میشود که هزینة سهام عادی بالاتر باشد.
اوراق قرضه: اوراق قرضه اسنادی هستند که به موجب آنها ناشر متعهد میشود مبالغ معینی (بهرة سالانه) را در فاصلههای زمانی مشخص به دارندة پرداخت کند و در سررسید، اصل مبلغ را بازپرداخت کند.
اوراق مشارکت: اوراقی است که سود علی الحساب دارد و صادر کننده اوراق متعهد می شود اصل پول و سود قطعی را در تاریخ معین پرداخت کند.
ب – ابزارهای ویژة مدیریت خطر
علاوه برکارکرد تأمین مالی واحدهای اقتصادی دارای کسری، مقابله با ریسک همراه با سرمایهگذاری و به ویژه ریسک ناشی از نوسانهای قیمتی از دیگر کارکردهای مهم بازار سرمایه است. این کارکرد بازار سرمایه، از طریق بهکارگیری ابزارهایی تحت عنوان ابزارهای مشتق انجام میشود. اطلاق مشتق به این ابزارها به آن دلیل است که ارزش این ابزارها براساس، ارزش اوراق یا داراییهای دیگر تعیین میشود و در واقع مشتق از داراییهای دیگر است.معاملهگران این ابزارها، برآنند که با پذیرش هزینهای اندک، از ریسک زیاد نوسان قیمت اجتناب کرده و آن را به سایر سرمایهگذاران منتقل کنند. مهمترین ابزارهای مشتق بازار سرمایه عبارتند از:1. قراردادهای اختیار معامله
اختیار معامله قراردادی دوطرفه بین خریدار و فروشنده است که براساس آن خریدار قرارداد حق (نه الزام و تعهد) دارد که مقدار معینی از دارایی مندرج در قرارداد را با قیمت معین و در زمانی مشخص بخرد یا بفروشد. بنابراین براساس این قرارداد، دو طرف توافق میکنند که در آینده معاملهای انجام دهند. در این معامله خریدار اختیار معامله، در ازای پرداخت مبلغ معینی، حق خرید یا فروش دارایی مندرج در قرارداد را در زمانی مشخصی با قیمتی که هنگام بستن قرارداد تعیین شده است، به دست میآورد. از طرف دیگر، فروشندة قرارداد اختیار معامله، در مقابل اعطای این حق به خریدار با دریافت مبلغ معینی هنگام عقد قرارداد، براساس مفاد قرارداد، آمادة فروش دارایی مذکور است. چنانکه از تعریف قرارداد اختیار معامله پیداست، دارنده قرارداد (خریدار) در اعمال حق خود مختار است و به عبارت دیگر هیچ تعهد و الزامی ندارد و در صورت صرفنظر وی از اجرای قرارداد، مبلغی را که در ازای این حق، پرداخته است از دست میدهد. از طرف دیگر فروشنده در صورت خواست خریدار، مجبور به اجرای قرارداد است. قراردادهای اختیار معامله به دو دسته طبقهبندی میشوند:
الف - قرارداد اختیار خرید
دارندة این نوع اختیار معامله، حق دارد که مقدار معینی از دارایی مندرج در قرارداد را با قیمت مشخصی – به قیمت توافقی– در دورة زمانی معینی بخرد.
ب - قرارداد اختیار فروش
این قرارداد به دارنده حق میدهد که مقدار معینی از دارایی مندرج در قرارداد را با قیمت توافقی در دورة زمانی مشخصی بفروشد. درحالیکه خریدار قرارداد اختیار خرید، به امید افزایش قیمت آن را میخرید، خریدار قرارداد اختیار فروش پیشبینی میکند که قیمت در آینده کاهش خواهد یافت.
2. قراردادهای آتی
تمامی انواع کالا را میتوان هر روز در بازار آنی (نقد) دادوستد کرد. در این بازارها، خریدار و فروشنده برای تحویل آتی کمیت و کیفیت مشخصی از یک کالا، با یکدیگر به توافق میرسند. وقتی قیمت آتی دادوستد، نوسان داشته باشد، معاملهگران با ریسک (خطر) روبرو خواهند بود؛ زیرا ارزش موجودی آنها ممکن است بهطور چشمگیری تغییر یابد. برای ایمن شدن در برابر تغییرات ناگهانی قیمت، خریداران و فروشندگان میتوانند به بازار تحویل آتی روی آورند که در آن قراردادهای تحویل آتی برای تحویل کمیت و کیفیت مشخصی از یک کالا با یک قیمت مشخص در یک زمان معین تنظیم میشود.
براساس این قرارداد، خریدار متعهد میشود که مقدار مشخصی از یک کالا را در تاریخ معین با قیمت معینی از فروشنده تحویل بگیرد و فروشنده متعهد میشود که کالای مورد نظر را براساس مفاد قرارداد در همان تاریخ و با همان قیمت به خریدار تحویل دهد. در سررسید قرارداد تحویل آتی، فروشنده با دریافت قیمت، کالای موضوع قرارداد را به خریدار تحویل میدهد و تسویه انجام میشود. به عبارت دیگر، تسویة قراردادهای آتی به صورت تحویل فیزیکی کالا است.
نهادهای بازار سرمایهالف ) نهادهای خودتنظیمگر: بورسهای اوراق بهادار، بورس کالا، مؤسسات سپردهگذاری و نگهداری اوراق بهادار.
ب ) واسطههای بازار: شرکتهای تأمین سرمایه (بانکهای سرمایهگذاری)، کارگزاران، معاملهگران، مشاوران سرمایهگذاری، بازارگردانان، شرکتهای سرمایه گذاری.
ج ) سایر فعالان بازار سرمایه: مؤسسات رتبهبندی خطر و اعتبار، پردازشگران حرفهای اطلاعات یا فروشندگان حرفهای اطلاعات.
-
منظور از حجم مبنا و تعیین قیمت پایانی سهام چیست؟حجم مبنا حداقل تعداد برگه سهامی است که باید مورد معامله قرار گیرد تا سهم در پایان روز در قیمتی به ثبت برسد. حجم مبنا برای کنترل رشد بی رویه قیمت سهام در سال ۱۳۸۲تصویب شد. براین اساس درابتدای این قانون ودرسال۸۲ اساس براین بود که ۱۵ % از سهام کل یک شرکت طی یکسال مورد معامله قرار گیرد و روزهای کاری سال ۲۵۰ روز فرض شده بود که بر آن اساس حجم مبنای روزانه یک سهم ۰۰۰۶ / ۰ تعداد کل سهام شرکت میشد . اما از ابتدای سال ۱۳۸۳ این قانون تغییر کرد و از ۱۵ ٪ به ۲۰ % افزایش یافت و حجم معاملات روزانه به۰۰۰۸ / ۰ کل سهام شرکت افزایش یافت.برای درک بهتر مثالی از حجم مبنا می زنیم: فرض کنید سرمایه شرکتی ۲ میلیارد تومان است.(تعداد سهام این شرکت برابر با ۲۰ میلیون برگه سهم به ارزش اسمی ۱۰۰ تومان است).در این حالت حجم مبنای این شرکت به شکل زیر محاسبه میشود.۱۶۰۰۰ = ۰۰۰۸ / ۰ * ۲۰۰۰۰۰۰۰حال فرض میکنیم قیمت روز قبل این سهم ۲۰۰۰ ریال بوده و امروز معاملات زیر برای سهم اتفاق افتاده است :ساعت ۹ : ۴۰۰۰ برگه به قیمت ۱۹۹۰ ریالساعت ۱۰ : ۱۰۰۰ برگه سهم به قیمت ۲۰۲۰ ریالساعت ۱۱ : ۲۰۰۰ برگه سهم به قیمت ۲۰۳۰ ریالساعت ۱۲ : ۳۰۰۰ برگه سهم به قیمت ۲۰۴۰ ریال( کل تعداد برگه سهام : ۱۰۰۰۰ )برای محاسبه قیمت پایانی ابتدا میانگین وزنی می گیریم یعنی می گوییم:۷۹۶۰۰۰۰ = ۱۹۹۰ * ۴۰۰۰۲۰۲۰۰۰۰ = ۲۰۲۰ * ۱۰۰۰۴۰۶۰۰۰۰ = ۲۰۳۰ * ۲۰۰۰۶۱۲۰۰۰۰ = ۲۰۴۰ * ۳۰۰۰و بعد۲۰۱۶۰۰۰۰ = ۷۹۶۰۰۰۰ +۲۰۲۰۰۰۰ + ۴۰۶۰۰۰۰ + ۶۱۲۰۰۰۰که برابر کل ارزش معاملات آن سهم می باشد حال برای گرفتن میانگین آنرا تقسیم بر کل تعداد برگه سهام مورد معامله قرارگرفته می کنیم:۲۰۱۶ = ۱۰۰۰۰ / ۲۰۱۶۰۰۰۰پس میانگین قیمت مورد معامله امروز ۲۰۱۶ ریال بوده اگر تعداد برگه مورد معامله به حد نصاب می رسید (از حجم مبنا بیشتر می شد) این قیمت به عنوان قیمت پایانی مورد قبول بود اما چون تعداد برگه سهام مورد معامله قرار گرفته ده هزار تا و حجم مبنای سهم شانزده هزار برگه می باشد پس از تناسب استفاده می کنیم. اگر ۱۶۰۰۰ برگه مورد معامله قرار می گرفت قیمت سهام ۱۶ ریال رشد می کرد در حالی که ۱۰۰۰۰ برگه مورد معامله قرار گرفته قیمت چقدر رشد می کند؟۱۶۰۰۰ ۱۰۰۰۰ــــــــــــ = ـــــــــــــ۱۶ Xاز تناسب بالا ایکس بدست می آید ۱۰ ریال یعنی قیمت بسته شدن در پایان معاملات امروز برابر با ۲۰۱۰ ریال می شود.با توجه به تغییر مدل حجم مبنا برای شرکتهای بزرگ در اعلامیه شرکت بورس آمده:فعالان محترم بازار سرمایه استحضار دارند که در بازار رقابتی (کارا)، قیمت نتیجه تصمیم و اقدام گروه زیادی از خریداران و فروشندگان است و اجماع آنان را نشان می دهد . در بورس اوراق بهادار ایران حجم مبنا به منظور اطمینان از این که تغییر قیمت سهام شرکت های پذیرفته شده دربورس حاصل از معامله حداقل تعداد معینی از سهام شرکت می باشد، تعریف و برای محاسبه آن ضریب هشت درهزار درتعداد سهام تمام شرکتها صرف نظر از اندازه آن ها اعمال گردید. با عنایت به این که در مورد شرکتهای بزرگ هد ف مذکور با حجم مبنای کمتری نیز حاصل میشود ، لذا هیئت مدیره شرکت بورس تصمیم گرفت ضریب محاسبه حجم مبنای شرکتهایی که سرمایه آن ها بیشتر از ۳۰۰۰ میلیارد ریال میباشد را از هشت در ده هزار به چهار در ده هزار کاهش دهد. بر این اساس از تاریخ۲ / ۴ / ۸۶ ضریب محاسبه حجم مبنای ۱۱ شرکت زیربه ( ۰۰۰۴ / ۰ ) چهار در دههزارتغییر مییابد:فولاد مبارکه اصفهان ـ سایپا ـ سرمایه گذاری غدیر- ملی صنایع مس ایران ـ ایران خودرو- بانک پارسیان ـ سرمایه گذاری صندوق بازنشستگی ـ سیمان فارس خوزستان ـ گروه بهمن سرمایه گذاری بانک ملی ایران ـ مدیریت پروژه های نیروگاهی ایران
-
میانگین متحرک (Moving average) به معنای چیست؟میانگین متحرک یا Moving average یکی از شاخصهای مهم و مورد استفاده فراوان در تحلیل تکنیکال است که با حذف نوسانات قیمتی کمک میکند تا سرمایهگذار بتواند تصویر بهتری از متوسط قیمت و روند قیمتی را ترسیم کند.
میانگین متحرک یکی از شاخصهای قیمتی دنباله رو است، چراکه متوسط قیمت سهام در گذشته را نشان میدهد (برای مثال 50، 100 یا 200 روز گذشته). دو نوع میانگین متحرک وجود دارد:
1- میانگین متحرک ساده یا Simple Moving Average2- میانگین متوسط تصاعدی یا Exponential Moving Average.میانگین متحرک ساده تنها متوسطی از قیمت سهام در بازه زمانی مورد نظر است، ولی نحوه محاسبه میانگین متحرک تصاعدی بصورتی است که هرچه قیمت به انتهای بازه زمانی (قیمت فعلی) نزدیکتر میشود، وزن سنگینتری را در محاسبه میانگین ایفا میکند.
به بیانی دیگر میانگین متحرک تصاعدی همان میانگین وزنی متوسط قیمت است که قیمتهای اخیر وزن بیشتری را در محاسبه در بردارند. هرچند که نحوه محاسبه این شاخصها مهم نیستند چراکه بسیاری از سایتها آن را برای شما فراهم میکنند.
برای مثال در ذیل شاهد آن هستیم که سایت !Yahoo Finance آن را برای سهام Apple ترسیم نموده است.
میانگین متحرک در نمودار
در مثال زیر میانگین متحرک 50 روزه در نماد "شاراک" در نرم افزار مفیدتریدر قابل مشاهده است. (خط قرمز رنگ)
-
نحوه انجام معامله در بورس چگونه است؟کارگزاران که در انجام معاملات، نقش نماینده خریدار و یا فروشنده را ایفا میکنند، دارای مجوز کارگزاری از سازمان و عضو بورس هستند. همه کارگزاران موظف به انجام وظایف خود در چارچوب قوانین و مقررات موجود هستند و سرمایهگذار میتواند برای معاملات اوراق بهادار، کارگزار خود را با توجه به معیارهایی از قبیل انجام به موقع سفارش، دادوستد سهام با مناسبترین قیمت و نحوه ارائه خدمات جانبی انتخاب کند.دریافت کد معاملاتیاز آنجا که دادوستد اوراق بهادار با استفاده از سیستم رایانهای و براساس کد خریدار و فروشنده انجام میشود، لازم است همه خریداران و فروشندگان دارای کد منحصر بهخود باشند تا کارگزار بتواند براساس آن به خرید و فروش اوراق بهادار بپردازد. کد معاملاتی، شناسهای 8 کاراکتری است که براساس مشخصات و اطلاعات فردی سرمایهگذار – از جمله کد ملی وی – و بهصورت ترکیبی از حرف و عدد تعیین میشود. این کد در واقع از سه حرف اول نام خانوادگی و یک عدد تصادفی، تشکیل شده است. کد معاملاتی سرمایهگذار منحصر به فرد است و هر سرمایهگذار یک کد معاملاتی دارد. دریافت کد معاملاتی از طریق کارگزار و با ارائه مدارک شناسایی( کپی شناسنامه و شماره ملی) و فقط برای یکبار انجام میشود.تکمیل فرم سفارشدر این فرم، اطلاعات مورد نیاز اعم از مشخصات شرکت کارگزاری، مشخصات سرمایهگذار، نام، تعداد و قیمت اوراق بهادار و چگونگی پرداخت یا دریافت وجه قید میشود. تعیین قیمت اوراق بهادار با مشتری است و مشتری میتواند تقاضای خرید یا فروش اوراق بهادار را در قیمت مشخصی تقاضا کند یا اینکه تعیین قیمت را به کارگزار و شرایط بازار واگذار کند.ورود به سامانه معاملاتیپس از دریافت سفارش خرید یا فروش، کارگزار سفارشهای دریافتی را با حفظ نوبت وارد سامانه معاملات میکند. اولویتبندی درخواستها در صف تقاضای خرید(فروش) سهام ابتدا براساس قیمتهای پیشنهادی خرید(فروش) صورت میگیرد و از بالاترین(پایینترین) تا پایینترین(بالاترین) قیمت اولویتبندی میشوند. به عبارت دیگر در صف تقاضای خرید(فروش) سهام، اولویت با سفارشهایی است که قیمت پیشنهادی بالاتری(پایینتری) دارند. درصورتی که قیمتهای پیشنهادی خرید(فروش) در دو یا چند سفارش یکسان باشند صف تقاضا(عرضه) براساس زمان ورود سفارش خرید(فروش) به سامانه معاملات اولویتبندی میشود و سفارشی که زودتر از دیگر سفارشها وارد سامانه معاملات شده باشد از اولویت برخوردار است.انجام معاملهدر سامانه معاملات، صف تقاضا و سفارشهای خرید در مقابل صف عرضه یا سفارشهای فروش قرار میگیرد و درصورتی که قیمت پیشنهادی خرید و قیمت پیشنهادی فروش برابر شوند، معامله بهطور خودکار توسط سیستم رایانهای انجام میشود و سفارشها از صف عرضه و تقاضا حذف میشوند.تسویه معاملات پایاپای و تسویه معاملات توسط شرکت سپردهگذاری مرکزی و سه روز بعد از انجام معامله(T + 3) صورت میگیرد. سامانه معاملاتی بورس تهران یک سیستم کاملا مکانیزه مبتنی بر سفارش است. به عبارت دیگر سفارشهای خرید و فروش اوراق بهادار که از طرف مشتریان به کارگزار داده شده است، توسط کارگزار وارد سامانه معاملاتی میشود و برپایه اولویت قیمت و زمان در صف خرید یا فروش قرار میگیرد.براساس اولویت قیمت، یک سفارش خرید(فروش) اوراق بهادار با بیشترین(کمترین) قیمت، ابتدای صف خرید(فروش) قرار میگیرد. براساس اولویت زمان، سفارشی که زودتر وارد سامانه معاملات شود جلوتر از سفارش هم قیمت خود قرار میگیرد.معامله هنگامی انجام میشود که سفارشهای خرید و فروش، قیمت یکسان داشته باشند. این سازوکار بسیار شبیه به معامله از طریق حراج است چون کارگزاران میتوانند با اطلاع قیمت سفارشهای وارد شده، جای خود را در صف تغییر دهند یا با ارائه قیمتی معادل قیمت پیشنهادی از طرف کارگزار مقابل، اقدام به انجام معامله کنند.پس از انجام معامله، اطلاعات انجام معامله برای تسویه و پایاپای به شرکت سپردهگذاری مرکزی اوراق بهادار و کارگزار خریدار یا فروشنده ارسال میشود. اطلاعات مربوط به معاملات از جمله قیمت، ارزش و تعداد اوراق بهادار معاملهشده، از طریق سایت بورس تهران و همچنین نمایشگرهای موجود در تالارها به اطلاع سهامداران میرسد.بورس اوراق بهادار تهران در حال نصب نرم افزار معاملاتی جدیدی است که با عملیاتی شدن آن، سرعت انجام معامله و همچنین انتشار اطلاعات پس از معامله، بهبود قابل توجهی پیدا خواهد کرد.دامنه نوسان روزانهدامنه نوسان روزانه قیمت سهام در بورس تهران 2 درصد تعیین شده است و از اینرو قیمت سهام یک شرکت در یک روز حداکثر 2 درصد نسبت به قیمت پایانی روز قبل افزایش یا کاهش مییابد. دامنه نوسان قیمت، مانع از نوسانات شدید قیمتها و تلاطم بازار میشود.
-
نسبت ارزش بازاری به ارزش دفتری ( نسبت P/B ) چیست؟بررسی ها نشان می دهد تعداد قابل ملاحظه ای از شرکت های حاضر در بورس در حال حاضر کمتر از قیمت دفتری یا همان ارزش هنگام تأسیس خود معامله می شوند. در ادبیات اقتصادی بورس را ویترین اقتصادی هر کشور می دانند چرا که وضعیت بازار سهام می تواند نشان دهنده جو حاکم بر اقتصاد و تا حدودی آینده رونق و رکود باشد. بررسی ساز و کارهای بازار سهام نشان می دهد علاوه بر شاخص های کلان بازار مانند شاخص کل و... شاخص های دیگری نیز وجود دارند که توجه به آن ها تصویر دقیق تر و آینده نگرتری را از اقتصاد به دست می دهد.یکی از این نسبت ها، نماگر مهم نسبت ارزش بازاری به ارزش دفتری است یا همان P/B است. ممکن است در قدم اول برخورد با چنین کلمات و عباراتی برای سهامداران عادی کمی دلهره آور باشد و اینگونه تصور کنند که از این نسبت ها و نماگرها سردرنمی آورند ولی کمی دقت کافی است تا مشخص شود ماجرا به این پیچیدگی ها هم نیست.نماگر نسبت ارزش بازاری به ارزش دفتری که میان بورس بازها و تحلیلگران به P/B معروف است در واقع نشان می دهد آیا قیمتی که اکنون یک سهم از یک بنگاه حاضر در بورس به آن قیمت معامله می شود از ارزشی که از نظر حسابداری در دفاتر حسابداری آن شرکت ثبت شده کمتر، بیشتر یا مساوی است. در یک جمله می توان گفت هرچه نسبت P/B برای سهام یک بنگاه بالاتر باشد، آن بنگاه وضعیت بهتری در بازار دارد. طبیعی است هرچه میانگین P/B تمام سهام موجود در بازار بهتر باشد، وضع آن بازار و در واقع وضع آن اقتصاد بهتر است حداقل از نظر نسبت میان ارزش بازار به ارزش دفتر. از آنجا که براساس استانداردهای حسابداری، بدهیها در ترازنامه به ارزش روز و داراییها به بهای تمام شده یا خالص ارزش بازیافتنی (هر کدام کمتر باشد) ثبت می شود بنابراین، اثر بسیار مهم تورم در سمت راست ترازنامه شرکتها منعکس نمیشود و به همین دلیل، نسبت P/B در حقیقت ارزش سهام را نسبت به ارزش خالص داراییهای شرکت با بهای تمام شده می سنجد. به این ترتیب در اقتصادهای تورمی، معمولا این نسبت در طول زمان، در صورتی که تجدید ارزیابی داراییها اتفاق نیفتد، رشد می کند چرا که شتاب رشد صورت کسر (قیمت سهام) از مخرج (خالص ارزش داراییها به بهای تمام شده) بیشتر است. از همین رو، این نسبت در بازارهای تورمی یک مقیاس بسیار محافظه کارانه برای ارزش گذاری سهام محسوب میشود و معمولا سهام دارای P/B حدود یک واحد از منظر تحلیلی ارزنده و جذاب توصیف می شوند. مقدار پایین این نسبت می تواند نشان دهنده این باشد که سهم زیر ارزش ذاتی قرار دارد همچنین می تواند به این معنا نیز باشد که مشکل بنیادی در شرکت وجود دارد.
مقایسه این نسبت در بازارهای سهام کشورهای مختلف نیز می تواند تحلیلگران را به تصویری روشن از شرایط بنگاه های هر کشور برساند.
بررسی ارزش بازاری در بازار سرمایه ایران نشان می دهد شرکت هایی که نسبت P/B در آن ها زیر یک واحد است، بیشترین فراوانی را در میان شرکت های بورسی دارند. به عبارت دیگر بیشترین سهم از ارزش بازاری متعلق به شرکت هایی است که پایین تر از ارزش دفتری خود مورد معامله قرار گرفته اند. از لحاظ تعدادی این طبقه شامل 52 شرکت می شود.
-
نسبت قیمت به سود یا P/E چیست؟نسبت قیمت به درآمد یا P/E، یکی از ابزارهای قدیمی و پر استفاده برای ارزشگذاری سهام شرکتها است. محاسبه P/E که مخفف Price/ Earnings Ratio است هر چند ساده به نظر میرسد، اما تحلیل آن دشوار است. سرمایهگذاران بازار سرمایه معمولا از رابطه قیمت به درآمد که همان P/E است به عنوان ابزار نمایش ارزش یک شرکت یاد میکنند.این نسبت (P/E) رایجترین نسبتی است که در بازار سرمایه برای سرمایهگذاران، تحلیلگران، مدیران پر تفوی، مشاوران و...اهمیت دارد علت محبوبیت این نسبت توان نمایش رابطه ارزش بازار و سود هر سهم با یک عدد ریاضی است. هدف این نسبت بیان رابطه قیمتی که یک سرمایهگذار برای سهم میپردازد و چشم انداز آینده شرکت و سود پیشبینی شده آن است. نسبت قیمت به درآمد در تعیین دوره برگشت اصل سرمایهگذاری از محل سودهای آتی یک سهم به ما کمک میکند. برای مثال اگر شما سهامی با نسبت P/E برابر 10 خریداری کنید به این معناست که 10 سال طول میکشد تا شرکت کل سرمایه اولیه شما را از محل سودهای خود باز پس دهد.مزایای نسبت P/E1- نسبت P/E منعکس کننده عقیده بازار درباره یک شرکت است. معمولا نسبت P/E شرکتهای خوب و روبه رشد، بالا است.2- نسبت P/E بزرگ نشان دهنده خوشبینی و نسبت P/E کوچک، نشان دهنده بدبینی عموم سرمایهگذاران درباره آینده شرکت است.3- نسبت P/E تا زمانی بالا خواهد بود که عموم سرمایهگذاران به توانایی رشد وتحقق سود یا افزایش قیمت سهام یک شرکت اعتقاد داشته باشند.به محض اینکه این اطمینان در قابیلت سودآوری شرکت ازبین برود، این نسبت افت خواهد کرد.4- نسبت P/E، اعتبار شرکت ومدیریت آن و همچنین اعتمادی که سرمایهگذاران در مورد استعداد دستیابی به سود شرکت دارند، منعکس میکند.5- نسبت P/E دماسنجی است که مرتبا میزان حرارت سهام را بررسی و به بازار اعلام میکند.6- نسبت P/E نشاندهنده سطح ریسک یک سهم نیز است. هر چه P/E بالاتر باشد، ریسک سهم بالاتر خواهد بود.7- در صورت منفی شدن بازار تمایل به فروش سهام با P/E بالا نسبت به سایر سهام افزایش مییابد.8- هنگامی که شرکتها دوره رشد خود را پشت سر میگذارند سود آنها تثبیت و نسبت P/E آنها تعدیل میشود.
نسبت P/E به شرح زیر محاسبه میشود:
سود هر سهم / قیمت هر سهم = P/Eمتوسط P/E سهام در کشورهای مختلفمتوسط P/E سهام در اقتصاد توسعه یافته حدود 20 است. مکاتب اقتصادی در حال توسعه معتقدند P/E در اقتصاد در حال توسعه باید بیشتر و بالاتر از اقتصادهای توسعه یافته باشد، زیرا در این کشورها شرکتها در حال رشد هستند و P/E های بالا این رشد را منعکس میکند.برای محاسبه نسبت P/E یک شرکت از متوسط P/E درهر صنعت کمک گرفته میشود. متوسط P/E در هر صنعت نسبت به صنعت دیگر تفاوت میکند و بسته به عمر مفید صنعت و عوامل تاثیرگذار در هر صنعت نسبت به صنعت دیگر دارد.عوامل موثر در تعیین نسبت P/E1- اندازه شرکت2- مدیریت شرکت3- رشد شرکت4- وجود طرح های تو سعه اقتصادی درشرکت5- وجود ظرفیت بالقوه قابل بهره برداری در شرکت6- وجود بازار خوب وبا کشش برای محصولات تولیدی شرکت7- موقیت شرکت در صنعت مربوطه8- چشم اندازهای صنعتی که شرکت در آن فعالیت میکند9- تقاضا برای سهام شرکت10- کمیت وکیفیت سود یک شرکت11- دوره برگشت سرمایه مورد انتظار سرمایهگذاران12- نرخ بازده رایج بازار از سرمایهگذاری13- نرخ بهره در شبکه بانکی -
نقطه سر به سر چیست ؟
عموماً، نقطهای که در آن سود و ضرر برابر میشوند، نقطه سر به سر گفته میشود. ازنظر معامله گران ابزار مشتقه نظیر اختیار خرید و فروش، نقطـه سر به سر قیمتی است که سهام باید به آن برسد تا خریداران اختیار از ضرر نجات یابند. این قیمت برای اختیار خرید برابر با قیمت اعمال شده بهعلاوه هزینه پرداختی و برای اختیار فروش، قیمت اعمال شده منهای هزینه پرداختی است.
توضیحاتی در مورد نقطـه سر به سر
در هر کسبوکاری رسیدن به یک نقـطه سر به سر اولین گام اساسی برای سودآوری و ادامه حیات است. -
نماد بورس چیست؟نماد یک شرکت عبارت است از حرف اول که نشان دهنده صنعتی است که آن شرکت در آن قرار دارد و خلاصهای از نام شرکت در ادامه.به عنوان مثال تمام شرکتهای بورس اوراق بهادار تهران که در گروه بانکها، موسسات اعتباری و سایر نهادهای پولی فعالیت میکنند نمادشان با "و" شروع میشود. در ذیل توضیحاتی همراه با مثال درباره این طبقهبندی و حروف اختصاری آمده است:- گروه بانکها، موسسات اعتباری و سایر نهادهای پولی (شرکتهای که خدمات متنوع بانکی، افتتاح حساب جاری ارائه میدهند در این گروه قرار میگیرند): حرف اختصاری این گروه "و" است. مانند: وسینا (بانک سینا)، ونوین (بانک اقتصاد نوین)، وکار (بانک کارآفرین) و ...- گروه شرکتهای سیمانی، آهک و گچ: حرف اختصاری این گروه بسته به اینکه زمینه فعالیت آنها سیمان باشد یا تولید گچ متفاوت خواهد بود. آن دسته از شرکتها که زمینه فعالیت آنها تولید سیمان است، حرف اختصاری آنها "س" است. مانند: سفارس (سیمان فارس و خوزستان)، سشرق (سیمان شرق)، ستران (سیمان تهران)، سخاش (سیمان خاش) و ...دسته دیگر که در زمینه تولید انواع گچ فعالیت میکنند، حرف اختصاری آنها "ک" است. مانند: کایگچ (ایران گچ) و کگچت (گچ تهران).- گروه فلزات اساسی: حرف اختصاری این گروه "ف" است. به استثنای دو شرکت سرمایهگذاری گروه صنعتی سدید و سرمایهگذاری توکا فولاد که این دو شرکت که در تقسیمبندی جدید از گروه واسطه گری مالی (در تقسیمبندی جدید این گروه وجود ندارد) به فلزات اساسی انتقال پیدا کردهاند، حرف اختصاری آنها "و" است.مانند: فاراک (ماشینسازی اراک)، فوکا (فولاد کاویان)، فسرب (ملی سرب و روی) و ...وتوکا (سرمایهگذاری توکا فولاد) زمینه فعالیت این شرکت سرمایه گذاری توکا فولادک تولید فولاد،ماشین آلات و تجهیزات است و وسدید (سرمایهگذاری گروه صنعتی سدید ) که در زمینه طراحی، مهندسی، ساخت تجهیزات و ماشینآلات، لولههای فولادی درز جوش مستقیم و اسپیرال، پیمانکار پروژههای نفت و گاز و پتروشیمی و شبکههای آب و فاضلاب و ساخت نیروگاههای بادی فعالیت میکند.- گروه شرکتهای قند و شکر: حرف اختصاری این گروه "ق" است. مانند: قپارس (قند پارس)، قزوین (کارخانجات قند قزوین) و ...
-
نهادهای مالی در قانون بازار اوراق بهادار چه تعریفی دارند؟در بند 21 ماده یک این قانون، عناوین برخی نهادهای مالی ذکر شده است. در این مقاله برآنیم تا هر یک از نهادهای مالی را که نام آنها در بند 21 ماده یک این قانون آمده است، دستهبندی کنیم.نهادهای مالی در قانون بازار اوراق بهادار را میتوانیم به3 دسته کلی زیر تقسیم کنیم:دسته اول:نهادهایی هستند که بهعنوان واسطه معاملات اوراق بهادار عمل میکنند مثل شرکتهای کارگزاری و شرکتهای تأمین سرمایه. شرکتهای کارگزاری دستورات مشتریان خود مبنی بر خرید و فروش اوراق بهادار را در بازار ثانویه اجرا میکنند. بخشی از وظیفه کارگزار معاملهگران نیز مشابه شرکتهای کارگزاری است. وظیفه اصلی شرکتهای تأمین سرمایه نیز واسطهگری در فروش اوراق بهادار در بازار اولیه سرمایه است.
دسته دوم:واسطههایی هستند که سرمایهها را از سرمایهگذاران دریافت میکنند و به نام خودشان در اوراق بهادار سرمایهگذاری کرده و سود حاصل را بین این اشخاص تقسیم میکنند. روشن است که تصمیم به خرید، فروش یا نگهداری اوراق بهادار نیازمند تخصص است و هر سرمایهگذار لزوما چنین تخصصی را ندارد.شرکتهای مادر (هلدینگ)، شرکتهای سرمایهگذاری، صندوقهای سرمایهگذاری، سبدگردانها و صندوقهای بازنشستگی که در قانون از آنها نام برده شده است، جزء نهادهای مالی دسته دوم محسوب میشوند. این نهادها در قوانین برخی کشورهای دیگر نظیر آمریکا تحت عنوان شرکتهای سرمایهگذاری نامگذاری شدهاند. دیدگاه اولیه برای اجرای قانون بازار اوراق بهادار آن است که نهادهای مذکور را از نظر نوع فعالیت و ساختار حقوقی به شرح زیر تعریف کنیم.
دسته سوم:از نهادهای مالی نه واسطه خرید و فروش اوراق بهادار میشوند و نه سرمایه دیگران را مدیریت میکنند، بلکه خدمات تخصصی دیگری در بازار سرمایه ارائه میدهند که در ذیل به تشریح آنهایی که نامشان در قانون آمده است، میپردازیم:1 - مؤسسات رتبهبندی: قاعدتاً این مؤسسات اوراق بهادار صادره از طرف ناشران (شرکتها) را از نظر میزان ریسک درجهبندی کرده و معلوم میکنند ریسک یک نوع ورقه بهادار در مقایسه با سایر اوراق بهادار بیشتر، مساوی یا کمتر است.2 - مشاوران سرمایهگذاری: براساس تعریف قانون، مشاوران سرمایهگذاری شخصیت حقوقی دارند و نقش آنها ارائه مشاوره به سرمایهگذاران و راهنمایی آنان است. متخصصانی که به استخدام این مشاوران درمیآیند، باید اخلاق حرفهای را رعایت کنند و منافع مشتریان خود را بر منافع خود و کارفرمای خود ترجیح دهند.3 - شرکتهای پردازش اطلاعات مالی: این شرکتها اطلاعات مالی ناشران اوراق بهادار و همچنین اطلاعات مربوط به معاملات اوراق بهادار را جمعآوری و پردازش کرده، در اختیار مشتریان خود قرار میدهند.4 - بازارگردانها: هدف از بازارگردانی اوراق بهادار در بازار ثانویه، افزایش نقدشوندگی اوراق بهادار است. بازارگردان روی اطلاعات یک ورقه بهادار خاص تمرکز مییابد و با تحلیل آنها، بهترین مظنههای قیمت را ارائه میدهد.5 - شرکتهای سپردهگذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویه وجوه: قبل از اینکه بتوان اوراق بهادار را در بازار ثانویه(بورس اوراق بهادار) معامله کرد، لازم است اقداماتی شامل ثبت مشخصات اوراق بهادار و مالکان اولیه آنها، مشخصات ناشر اوراق بهادار و تعداد اوراق بهادار منتشر شده در رایانههای مربوط به انجام معاملات، صورت پذیرد. همچنین پس از انجام هر معامله لازم است مالکیت اوراق بهادار از فروشنده به خریدار منتقل شود، گواهی مالکیت فروشنده باطل و گواهی جدیدی برای خریدار صادر شود و وجوه مربوط از خریدار اخذ شده و به فروشنده پرداخت شود. این عملیات که اصطلاحاً به عملیات قبل و بعد از انجام معاملات معروف است، توسط شرکت سپردهگذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویه وجوه صورت میگیرد. -
نکول چیست ؟
ناکامی در پرداخت سود یا اصل بدهی (استقراض) در زمان مقرر شده ، نکول یا Default گفته میشود.
این نکول زمانی اتفاق میافتد که طرف بدهکار قادر به برآورده کردن تعهد قانونی بازپرداخت بدهی نیست. قرض گیرنده ممکن است وقتی از انجام پرداخت های لازم ناتوان بوده یا مایل به پرداخت بدهی نباشد، نکـول نماید . در تعریفی دیگر ناکامی هر یک از طرفین در اجرای تعهدات خود در قراردادهای آتی که توسط بازار ملزم به اجرای آن است، نکـول گفته میشود.
شخصی که در موضع فروش قرار دارد درصورتی که در تحویل کالاها در پایان قرارداد ناکام باشد، نکول خواهد کرد . شخصی که در موضع خرید قرار دارد وقتی پرداخت ها بر طبق تاریخ تسویه حساب انجام نگیرند، نکـول میکند.
توضیحاتی در مورد نکـول
نکول در تعهد بدهی میتواند شرکت یا شخص را در یک مشکل مالی قرار دهد. قرض دهنده نکـول را به عنوان نشانهای مبنی بر اینکه قرض گیرنده احتمالاً پرداخت های آینده را انجام نخواهد داد، میبیند.
به طور مثال، اگر شرکت فرضی شناسا، قادر به پرداخت سود ماهیانه اوراق مشارکت خود نباشد، دارندگان اوراق مشارکت، این شرکت را در معرض ورشکستگی قرار میدهند و احتمالاً در پروسه ورشکستگی با فروش دارایی های شرکت شناسا، به حقوق خود میرسند.
ریسک نکول چیست؟احتمال عدم اجرای تعهدات از جانب یکی از طرفین قرارداد، به عنوان ریسک نــــکول در نظر گرفته میشود.
نکــول در قرارداد های آتی چگونه اتفاق میافتد؟
زمانی که در قراردادهای آتی، یکی از دو طرفین به تعهدات توافقنامه (قرارداد) عمل نمیکند، نکـول اتفاق میافتد. در این نوع معاملات، معمولاً عدم اجرای تعهدات ذکر شده در تاریخی که در قرارداد مشخص شده است، باعث نکول میشود. -
واچ لیست (Watch List) چه معنایی دارد؟فهرست تحت نظر Watch List به آن دسته از سهامی گویند که به دلایل مختلف فعالیتهای مشکوک و نا متعارف داشته و توسط سازمانهای نظارتی زیر نظر قرار میگیرند.
دلایل مختلفی برای قرار گرفن در لیست وجود دارد که عبارتند از: عملیات غیرقانونی شرکت، صدور سهام جدید و افزایش غیرمتعارف حجم معامله.
واچ لیست در بین معاملهگران
معامله گران سهام نیز از کلمه واچ لیست برای بیان سهامی که تحت نظر گرفتهاند تا در موقع مناسب وارد آن شوند استفاده میکنند. -
وجه التزام تأخیر تأدیه دین چیست ؟
عبارتست از خسارتی که بدهکار دراثر عدم ایفای تعهدات به موقع به طلبکار وارد مینماید مشروط براینکه در قرارداد فی مابین ذکر شده باشد.
-
وضعیت نماد چیست ؟
نمادهای بازار سرمایه، همواره قابل معامله نیستند و ممکن است در برخی از مواقع، برای معامله آنها محدودیتهایی ایجاد شود. وضعیت هر نماد که با کلماتی مانند مجاز، مجاز-محفوظ، ممنوع و … مشخص میشود، نشاندهنده همین موضوع است. مهمترین وضعیت نمادها و ویژگیهای هر کدام به شرح زیر است:
وضعیت نماد امکان ارسال سفارش امکان ویرایش و حذف سفارش امکان انجام معامله
مجاز بله بله بله
مجاز-محفوظ بله بله خیر
مجاز-متوقف بله خیر خیر
ممنوع خیر خیر خیر
ممنوع-متوقف خیر خیر خیر -
پذیرهنویسی (Underwriting of Securities) چیست؟به فرآیند خرید اوراق بهادار از ناشر و یا نمایندهٔ او و پرداخت یا تعهد پرداخت وجه کامل آن طبق قرارداد، پذیره نویسی میگویند. پذیرهنویسی یا underwriting ممکن است به دو روش انجام پذیرد: تعهد پذیرهنویسی و بهترین کوشش.
تعهد پذیرهنویسی را کارگزار پذیرهنویس یا معرف انجام میدهد. در این فرآیند کارگزار معرف، پس از بررسی سهام شرکتهای متقاضی ورود به بازار بورس توسط کارشناسان خود، سهام را قیمتگذاری میکند و سپس ضمن معرفی شرکت برای عرضهٔ اولیه، متعهد میشود که مابقی اوراق بهاداری که تا پایان دورهٔ عرضهٔ اولیه خریداری نشده است را خریداری کند.
کارگزار پذیرهنویس باید با ارائهٔ وثیقه و شواهد دیگر به سازمان بورس، این اطمینان را ایجاد کرده باشد که میتواند به تعهدات پذیرهنویسی خود عمل نماید. مزیت روش تعهد پذیرهنویسی به روشهای رایج دیگر عرضهٔ اولیه در بورس در این است که میتواند باعث جلوگیری از رفتارهای سفتهبازانه در هفتههای آغازین عرضهٔ سهام شرکتها در بورس شود و با پشتوانهٔ کارشناسیهای انجامشده کمک میکند سهام زودتر به قیمت واقعی خود در بازار برسد.
با این کار درصدگیری های رایج در بازار کمتر میشود و خطرپذیری سرمایهگذاری روی سهام شرکتهای تازهوارد به بورس کاهش یابد.
روند عملی این کار به این صورت است که پس از آنکه ناشر درخواست انتشار اوراق را از راه تعهد پذیرهنویسی با شرکت تأمین سرمایه میدهد، مبلغی معادل ارزش کل اوراق مشارکت رهنی را از آن شرکت دریافت میکند و سپس شرکت تأمین سرمایه اوراق را به قیمت دلخواه خود منتشر خواهد کرد.
در روش بهترین کوشش، شرکت تأمین سرمایه پس از دریافت درخواست شرکت متقاضی، اوراق مشارکت رهنی را قیمتگذاری میکند و به فروش میرساند، اما بر خلاف روش تعهد پذیرهنویسی ممکن است بخشی از اوراق به فروش نرسند.
-
چطـور میتوان ریسک سرمایـهگذاری در بورس را کاهش داد؟در یک تعریف بسیار ساده، ریسک، احتمال محقق نشدن پیشبینیهاست. برای مثال، فرض کنید قیمت سهام شرکت الف در حال حاضر 150 تومان است. شما پیشبینی میکنید که قیمت سهام این شرکت در ماه آینده به 160 تومان برسـد و براساس این پیشبینی، اقدام به خرید سهام میکنید. در اینجا دو حالت ممکن است رخ دهد: یا سهام مزبور در ماه آینده به 160 تومان یا بالاتر از آن میرسد که در این صورت شما ریسک سرمایهگذاری را با موفقیت پشت سر گذاشتهاید و به اصطلاح ریسک سرمایهگذاری شما صفر بوده است یا اینکه پیشبینی شما محقق نمیشود و سهام آن شرکت با قیمتی کمتر از آنچه پیشبینی کرده بودید، به فروش میرسد. مثلا در ماه آینده قیمت سهام مزبور به 155 تومان میرسد. در این صورت پیشبینی شما با 50 درصد عدم موفقیت همراه بوده است. بدین ترتیب مشخص میشود که تعریف دیگر ریسک، احتمال عدم موفقیت است. هر اندازه احتمال عدم موفقیت در سرمایهگذاری بیشتر باشد، اصطلاحا ریسک سرمایهگذاری بیشتر خواهد بود.بنابراین، با دقت در مفهوم ریسک میتوان به دو نکتـه اساسی پی برد:1- پیشبینی صحیح نقش بسیار زیادی در کاهش ریسک سرمایهگذاری دارد2- چون لزوما همواره پیشبینیها بطور کامل منطبق بر واقعیت نخواهد بود، لذا فردی که قصد دارد با خرید سهام در بورس سرمایهگذاری کند، بایـد توانایی پذیرش ریسک را داشته باشد.البته در آینـده، بیان خواهیم کرد که در سالهای اخیر و با طراحی برخی شیوههای جدید سرمایهگذاری در بورس، امکان سرمایهگذاری بدون ریسک در بورس هم برای افراد فراهم شده است. اما به هر حال، باید توجه داشت که موضوعـی تحت عنوان ریسک، همواره باید در سرمایهگذاریها مدنظر قرار گیرد.اما در کنار مفهوم ریسک، مفهوم دیگری نیز همواره در ادبیات سرمایهگذاری مورد استفاده قرار میگیرد؛ مفهومی به نام بازده. منظور از بازده، درآمد حاصل از سرمایهگذاری است. در برنامههای قبل، توضیح دادیم که فردی که سهامی را خریداری میکند، از دو محل،کسب درآمد میکند: اول دریافت سود نقدی سالانه و دوم، درآمد ناشی از افزایش قیمت سهام. مجموع این دو را بازده میگویند. مثلا فرض کنید فردی، سهام شرکتی را به قیمت 150 تومان خریداری میکند. اگر این شرکت در پایان سال، به ازای هر سهم، 15 تومان سود نقـدی به سهامدارانش بدهـد و قیمت سهم هم در پایان سال، به 195 تومان برسد، بنابراین بازده سرمایهگذاری فرد در مجموع 40 درصد بوده است، 10 درصد بازده ناشی از دریافت سود نقدی و 30 درصد بازده ناشی از افزایش قیمت سهام.فرض کنید شما به جای خرید سهام یک شرکت، اوراق مشارکت را از بانک خریداری کردهاید و نرخ سود سالانه اوراق مشارکت هم 20 درصد تعیین شده است. مشخص است که بازده سرمایهگذاری شما در یک سال از طریق اوراق مشارکت 20 درصد خواهد بود. در واقع، در اوراق مشارکت، برخلاف سهام، قیمت خود اوراق مشارکت ثابت است و سرمایهگذار، فقط سود ثابتی را در فواصل زمانی تعریف شده دریافت میکند.سؤالی که مطرح میشود این است که چرا باید یک نفر سهامی را خریداری کند که 40 درصد بازده دارد ولی فرد دیگری به 20 درصد بازده راضی میشود؟اگر از شما چنین سؤالی را بپرسند، چه جوابی دارید؟ احتمالا پاسخ میدهید:- از کجا معلوم که سهام شرکت موردنظر، حتما 40 درصد بازدهی داشته باشد؟- اگر قیمت سهم برخلاف پیشبینیها، به 195 تومان نرسید، چه میشود؟- اگر شرکت سود نقدی کمتری از مقدار پیشبینی شده توزیع کرد، تکلیف چیست؟- خرید اوراق مشارکت، حداقل این تضمین را دارد که قطعا 20 درصد بازدهی به دست خواهد آمد و پاسخهایی از این دست.اما با وجود همه این تردیدها، بسیارند سرمایهگذارانی که ترجیح میدهند بجای دریافت بازدهی 20 درصدی بدون تحمل ریسک، ریسک بیشتری را متحمل شوند و در ازای پذیرش این ریسک، بازدهی بیشتری بدست آورند. به همین علت است که به بازده، پاداش ریسک هم میگویند؛ یعنی کسب بازدهی بیشتر، در ازای پذیرش ریسک بیشتر و کسب بازدهی کمتر، در ازای پذیرش ریسک کمتر.
-
چطور در قیمت سهام دستکاری میشود؟این افراد با انجام معاملات صوری باعث تغییر کاذب قیمتها میشوند و یا صفهای خرید و فروش را با سفارشهای کاذب دستخوش تغییر میکنند، که اصطلاحا به آن دستکاری قیمت گفته میشود و هدف از آن، فریب سرمایهگذاران است. در همین رابطه گفتوگویی با سید مهدی موسوی، کارشناس مدیریت حقوقی و انتظامی سازمان بورس و اوراق بهادار انجام دادهایم که میخوانید.به چه نوع کارهایی دستکاری در قیمت گفته میشود؟توسل به یکسری اقدامات مانند معاملات صوری، سفارشچینی در یک حجم مشخص، افزایش قیمت سهام یک شرکت خاص با ایجاد شایعه و جمعآوری سهام در قیمت پایین برای به دست آوردن سود را میتوان ازجمله مصادیق بارز افعال مادی جرم اعلام کرد.از منظر حقوقی این جرم به چه روشهایی قابل ارتکاب است؟یکی از مهمترین روشهای انجام چنین جرایمی، دستکاری بر مبنای اطلاعات معروف است. در این روش دستکاریکننده به وسیله انتشار اطلاعات گمراهکننده یا شایعات بیپایه و اساس قیمت سهم را تغییر میدهد. در این شیوه عدهای از سرمایهگذاران با هماهنگی با یکدیگر سهام یک شرکت را مدنظر قرار داده و آن را خریداری میکنند و پس از آن با انتشار شایعات مثبت پیرامون سهام شرکت مذکور قیمت آنرا بالا برده و با فروش آن سهام کسب سود میکنند. البته در این روش برخی شرکتها هم مقصرند چون وفق تکلیف قانونی ماده45 قانون، شرکتهای بورسی موظفند اطلاعات مهم خود را بهموقع و شفاف به سازمان بورس ارائه دهند. بهطور کلی این اطلاعات مبنای تصمیمگیری سرمایهگذاران برای معاملات اوراق بهادار خواهد بود اما متأسفانه برخی از شرکتهای بورس از شفافیت اطلاعاتی برخوردار نبوده و ضوابط را رعایت نمیکنند. این قبیل شرکتها هدف خوبی برای دستکاری قیمت قرار میگیرند.آیا امکان کاهش قیمت سهام شرکتها وجود دارد؟بله، افراد سودجو با انتشار اخبار منفی، تمام سهام موجود در بازار را به قیمت پایین خریداری میکنند و زمانی که اخبار و اطلاعات واقعی در مورد شرکت منتشر شد، به سود میرسند.روش دیگر دستکاری قیمت چگونه بهوجود میآید؟در این روش دستکاری قیمت بر مبنای معاملات بهوجود میآید. افراد با استفاده از گروه معاملهگران سرشناس یک خرید گسترده انجام میدهند و با این کار قیمتها را افزایش داده و وقتی قیمتها به بالاترین حد رسید با فروش عمده سهام، سود بالایی کسب میکنند.یعنی قیمت سهم را بالاتر از حدواقعی نشان میدهند؟
دقیقاً، معمولا در این روش دستکاریکننده قیمت، پس از خرید، سعی بر آن دارد تا سهم بازار را مورد اقبال قرار داده و تقاضای خرید سهام شرکت را با دستکاری بالا ببرد و در پی این اقدام قیمت سهم بالا رفته و سود سرشاری عاید خود کند.
-
چگونه سهام را نقد شونده کنیم؟از دیدگاه کلان، وجود بازارهای سرمایه با نقدشوندگی بالا برای تخصیص کارآمد سرمایهها ضروری است و تاثیر بسزایی بر ثبات سیستمهای مالی دارد، زیرا این بازارها بهتر میتوانند شوکهای سیستماتیک را جذب کرده و از سرایت آن به دیگر اجزای سیستم مالی بکاهند. برای نمونه، در بازارهای با نقدشوندگی بالا، نوسانات قیمتی ناشی از تغییر ریسکپذیری سرمایهگذاران بسیار کم است. از اینرو، نقدشوندگی مانع سرایت اثرات نامطلوب نوسان قیمت بر دیگر اجزای سیستم مالی و اقتصاد کلان میشود.از دیدگاه خرد، ویژگی اصلی بازارهای با نقدشوندگی بالا، کم بودن فاصله بین قیمتهای پیشنهادی خرید و فروش است. به این معنا که معاملات مقرون بهصرفه اجرا شوند. نقدشوندگی بالا در بازارهای ثانویه در موفقیت عرضههای عمومی نقش تعیینکنندهای دارد و موجب کاهش هزینه و ریسک متعهدین پذیرهنویس و بازارسازان میشود. با افزایش نقدشوندگی، هزینه سرمایهگذاران از طریق کاهش دامنه نوسان و هزینههای معاملاتی، کاهش مییابد، همچنین هزینه سرمایه ناشران نیز کاهش پیدا میکند. بازار سرمایه نقد امکان دسترسی به سرمایهگذاران مختلف با استراتژیهای معاملاتی متنوع را نیز فراهم میآورد.
بهطور کلی میتوان گفت که نقدشوندگی به عمق (تاثیر معاملات با حجم زیاد بر قیمت)، عرض (فاصله بین قیمتهای پیشنهادی خرید و فروش)، انعطافپذیری (مدت زمان به تعادل رسیدن بازار پس از نوسان شدید قیمت) و همچنین زمان (سرعت انجام معاملات) در بازار بستگی دارد. این معیارها، معیارهای سنتی نقدشوندگی بازار هستند. نقدشوندگی به بسیاری از اصول اقتصادی کلان و اصول بازار شامل سیاستهای مالی کشور، رویکرد حاکم بر نرخ ارز و نیز محیط نظارتی نیز بستگی دارد. ابزارهای مورد معامله، ماهیت مشارکتکنندگان بازار و همچنین ساختار بازار نیز اثر زیادی بر نقدشوندگی بازار دارند. همچنین اعتماد به بازار و اطمینان سرمایهگذار در بهبود شرایط نقدشوندگی تاثیر اساسی دارد.
نقدشوندگی عامل مهمی در تعیین کارآیی بازار است و دستیابی به سطح قابل قبولی از آن بهویژه در بازارهای مالی، دغدغه همیشگی سیاستگذاران و ادارهکنندگان این بازارها به شمار میرود. بازارهایی با درجه نقدشوندگی مناسب، امکان ورود و خروج به بازار را با کمترین اختلال و به عبارت دیگر با حدقل کاهش در ارزشهای اسمی و کمترین هزینههای معاملاتی و زمان فراهم میکنند که مطلوب سرمایهگذاران است. از اینرو میتوان از نقدشوندگی بهعنوان عامل مهم رشد و توسعه بازارها یاد کرد. از سوی دیگر، جهانی شدن بازارها و نوآوریهای صورت گرفته در خدمات و محصولات طی سالهای اخیر، اهمیت نقدشوندگی را برای بازارهای کوچک و کمتر توسعه یافته دو چندان کرده است.
مهمترین عوامل تاثیرگذار بر نقدشوندگی عبارتند از: میزان سهام شناور آزاد به معنی درصدی از سرمایه که به منظور خرید و فروش در دسترس سرمایهگذاران قرار دارد. هرچه میزان سهام آزاد بیشتر باشد، نقدشوندگی بالاتر است. تمرکز مالکیت و ترکیب سرمایهگذاران عامل مهم دیگر در نقدشوندگی است. نبود تنوع در بین سرمایهگذاران موجب میشود آنها قادر به اتخاذ موقعیتهای متقابل نباشند. تمرکز مالکیت ارتباط زیادی با میزان سهام شناور آزاد دارد. عامل تاثیرگذاری دیگر حضور واسطهگران مالی است. افزایش تعداد بازیگران و معاملهگران بازار موجب افزایش رقابت، سرعت بازار و افزایش نقدشوندگی میشود. از عوامل دیگر تاثیرگذار بر نقدشوندگی میتوان به میزان دسترسی مستقیم سرمایهگذاران به بازار و معاملات اینترنتی؛ هزینه معاملات، تکنولوژی سیستمهای معاملاتی، تنوع ابزارهای معاملاتی، تنوع سرمایهگذاران و مشارکت سرمایهگذاران جزء، کیفیت شرکتهای پذیرفته شده در بورس و ارتباط با بازارهای بینالمللی اشاره کرد.
تاکید بازارها بر بهبود نقدشوندگی، با توجه به اهمیت فزاینده آن، قابل درک است. در واقع هدف اصلی بسیاری از اقدامات در زمینه تنظیم مقررات، توسعه بازار و انجام اصلاحات در بازارها، ایجاد بازارهای عمیق و نقد است. وجود بازارهای نقد، اعتماد سرمایهگذار و کارآیی بازار را افزایش میدهد و بنابراین افزایش انعطافپذیری بازار را به دنبال دارد. به منظور افزایش نقدشوندگی در بازار سرمایه در سالهای گذشته اقدامات خوبی انجام شده است. از جمله میتوان به الزام شرکتها به افزایش میزان سهام شناور آزاد، تقویت ساختار قانونی کارآ برای تشویق مشارکت سرمایهگذاران در بازار از طریق افزایش دسترسی به بازار و راهاندازی معاملات برخط، افزایش دامنه نوسان و افزایش ساعت معاملاتی، انتشار ابزارهای متنوع معاملاتی مانند قراردادهای آتی، قرارداد اختیار تبعی، اوراق اجاره و...، تامین مالی خرید اعتباری، پیشنهاد و مقررات مربوط به راهکارهای جایگزین فروش استقراضی، افزایش دانش و فرهنگ سرمایهگذاری، افزایش کیفیت افشای اطلاعات شرکتهای پذیرفته شده در بورس، تقویت راهبری شرکت در شرکتهای پذیرفته شده، افزایش واسطههای مالی مانند راهاندازی صندوق بازارگرانی، صندوق توسعه بازار و تعداد کارگزاران اشاره کرد. با انجام این اقدامات، شاهد رشد و توسعه شاخصهای نقدشوندگی در بازار بودیم؛ بهطوری که متوسط روزانه حجم و ارزش در سال 1393 (از ابتدای سال تاکنون) به ترتیب برابر با 614 میلیون سهم، 2,519 میلیارد ریال بوده است که نسبت به سال 1388 به ترتیب معادل 75درصد (351میلیون سهم) و 234 درصد (755 میلیارد ریال) رشد داشته است.متوسط روزانه دفعات معاملات در سال 1388، 12 هزار دفعه بوده است که با رشدی 318 درصدی به 52 هزار دفعه در سال 1393 رسیده است. سایر شاخصهای نقدشوندگی هم رشد قابل ملاحظهای را نشان میدهد؛ بهرغم اینکه به دلیل اتخاذ سیاستهای انقباضی نقدینگی در کلیه بازارها کاهش پیدا کرده است. همچنین بورس اوراق بهادار تهران پروژههایی به منظور افزایش نقدشوندگی بازار از طریق انتشار اوراق بهادار جدید و تنوع در سرمایهگذاران و افزایش شفافیت بازار در دست دارد. این پروژهها عبارتند از: راهاندازی قرارداد اختیار معامله، راهاندازی صندوقهای بازنشستگی خصوصی، بهرهگیری از ابراز مبتنی بر بیمه، انتشار ابزار مشتقه مبتنی بر شاخص، طراحی و پیادهسازی صندوقهای قابل معامله تکسهم و طراحی شاخص راهبری شرکتی. -
چگونه قیمت یک سهم تعیین می شود؟در ابتدا ذکر این نکته لازم به نظر میرسد که هر سهمی معمولاً دارای دو نوع قیمت یا ارزش است که به ترتیب از آنها به عنوان ارزش اسمی و ارزش تجاری نام میبریم.ارزش اسمیارزش اسمی سهام همان است که در روز تشکیل شرکت پرداخت و یا تعهد شده و سرمایه شرکت در مجموع قیمت اسمی سهام را تشکیل میدهد به عنوان مثال: شرکتی را در نظر بگیرید که سرمایه آن دو میلیون ریال و به هزار سهم دو هزار ریالی تقسیم شده است. پس ارزش اسمی هر سهم این شرکت دو هزار ریال است.ارزش تجارتیقیمت تجارتی یا حقیقی هر سهم بسته به فعالیتی است که شرکت داشته و منافعی است که سالانه دارد.
البته شرکتی که در سال به میزان ۸۰ درصد سرمایه خود منفعت داشته باشد با شرکتی که ده درصد سود بدهد قطعا تفاوت دارد و سهام آن به همین نسبت طالب بیشتری دارد و به این جهت در بازار گرانتر به فروش میرسد.
قیمتی که هر سهم در بازار و بورسها به فروش میرسد با قیمت اسمی سهام فرق دارد و قیمت بازار یا ارزش تجارتی نامیده میشود. ممکن است ارزش تجارتی از ارزش اسمی کمتر یا بیشتر باشد. مثلاً شرکتی که فعالیتی نداشته بلکه در اثر زیانهای وارده قسمتی از سرمایه آن از بین رفته است، در بازار به ارش اسمی خریدار ندارد و ناچار به قیمت کمتری فروش میرود. گاهی ارزش اسمی و تجارتی با یکدیگر فرقی ندارند. در این صورت گفته میشود که ارزش اسمی سهام با ارزش تجارتی منطبق است. تعیین قیمت سهام یک شرکت معمولا تابع عوامل مختلفی است که مهمترین آن سودآوری شرکت، انتظار سودآوری آتی شرکت و شرایط کلان اقتصادی کشور است. در واقع بودجه شرکت و پیشبینی سود هر سهم مهمترین عامل تاثیرگذار بر قیمت سهم است. تغییرات قیمت سهام در سالهای گذشته و میزان تولید و فروش یکسان، وضعیت خاص صنعت، سیاست تقسیم سود سهام، طرحهای توسعه و افزایش سرمایه، ترکیب داراییها و سرمایهگذاریهای شرکت، اعتبار و سابقه شرکت، بدهیهای احتمالی، اطلاعات درونی شرکت و شایعات، نسبت قیمت به درآمد هر سهم (P/E)، عرضه و تقاضای سهام و بالاخره مدیریت شرکت همه از جمله مواردی است که به نوعی بر بالا و پایین رفتن قیمت سهام یک شرکت تاثیرگذارند.
-
کارگزار بورس کیست و وظایفش چیست؟"کارگزار" موسسه یا شرکتی است که با مجوز سازمان بورس به نمایندگی از طرف اشخاص و یا به حساب خود حسب مورد و براساس قوانین و مقررات مربوط، به دادوستد اوراق بهادار پذیرفته شده در بورس و سایر خدمات کارگزاری میپردازد.کارگزاری از طریق واحدی که "شعبه" نام دارد به ارائه خدمات به سرمایهگذاران میپردازد. این شعبه در شهری واقع شده است که سازمان بورس در آن شهر تالار دارد. تالارهای اختصاصی "کارگزار" نیز شعبه تلقی میشود. چنانچه کارگزاری از طریق واحد خود در شهری که سازمان بورس در آن شهر تالار ندارد به ارائة خدمات به سرمایهگذاران بپردازد این واحد کارگزاری نمایندگی به حساب میآید. تالارهای اختصاصی "کارگزار" که در آنها معامله انجام نمیشود، و سفارشهای دریافتی از آن شهر برای "شعبه" ارسال میشود، نیز "نمایندگی" تلقی میشود.برای فعالیت، هر کارگزار باید مبلغی به عنوان عضو به سازمان بورس پرداخت کند که به عنوان حق عضویت از آن یاد میشود. میزان حقعضویت در ابتدای هر سال توسط هیئتمدیره سازمان بورس تعیین میشود. کارگزارن بورس باید برای دریافت خدمات و تسهیلات از سازمان بورس برای انجام معاملات اوراق بهادار به سازمان کارمزد پرداخت کنند که در واقع این کارمزد هزینه استقاده از تسهیلات و خدمات نامیده میشود.
-
گواهی حق تقدم خرید سهام چیست؟یکی از مزایای سهام در مقایسه با سایر انواع اوراق بهادار این است که چون سهامداران یک شرکت، در واقع به نسبت سهم خود، مالک آن شرکت محسوب میشوند، در خرید سهام جدید شرکت نیز اولویت قرار دارند. به این اولویت، حق تقدم خرید سهام میگوینـد. به عنوان مثال، فرض کنید شرکت الف قصد دارد با انتشار سهام جدید در بورس، سرمایـه خود را 20 درصـد افزایش داده و از 10 میلیارد تومان، به 12 میلیارد تومان برساند. باتوجه به اینکه قیمت اسمی هریک از سهام شرکتهای پذیرفته شده در بورس، 100 تومان است، بنابراین شرکت مذکور برای آنکه سرمایه خود را 2 میلیارد تومـان افزایش دهد، باید 20 میلیون سهم 100 تومانـی منتشر کند:2000000000=100×20000000طبیعتا در این حالت، سهامداران فعلی شرکت الف برای خرید سهام جدید شرکت حق تقدم دارند و میتوانند به میزان 20 درصد تعداد سهام موجود خود (یعنی متناسب با درصد افزایش سرمایه شرکت) سهام جدید با قیمت 100 تومان بخرند، بنابراین، اگر فردی مالک 1000 سهم شرکت الف باشد، میتواند یعنی 200 سهم جدید با قیمت اسمی 100 تومان خریـداری کند.200=20%×1000اما این حق تقـدم، چه جذابیتی برای سهامداران فعلی شرکت دارد؟حتما به خاطر دارید که گفتیم قیمت سهام اغلب شرکتها در بورس، بیشتر از قیمت اسمی آنهاست، به عنوان مثـال، اگرچـه قیمت اسمی سهام شرکت الف 100 تومان است، اما ممکن است قیمت این سهم در بورس، 150 تومان باشد. در این صورت، قیمت بازار سهام شرکت الف، 50 تومان بیشتر از قیمت اسمی آن خواهد بود، بنابراین، سهامداران فعلی این شرکت با خرید سهام جدید، در واقع 50 تومان به ازای هر سهم سود بدست میآورند، سودی که تنهـا به سهامداران فعلی شرکت تعلق دارد.50 =100 – 150گواهی حق تقدم خرید سهام چیست؟تاکنون با مزایای حق تقـدم خرید سهام برای سهامداران فعلی شرکت آشنا شدهاید. اما شاید این دو سوال درباره حق تقدم، ذهن شما را به خود مشغول کرده باشد:- سهامداران فعلی چگونـه از تصمیم شرکت برای افزایش سرمایه مطلع میشوند؟- آیا سهامداران فعلی، ملزم به استفاده از حق تقدم خود هستند و درصورت استفاده نکردن از حق تقـدم، از کسب سود ناشی از مابهالتفاوت قیمت اسمی و قیمت بازار سهم محروم خواهند شد؟پس از آنکه موضوع افزایش سرمایه شرکت به تصویب رسید، موضوع در روزنامه کثیرالانتشاری که به عنوان روزنامه رسمی شرکت انتخاب شده، منتشر میشود تا همه سهامداران از این تصیم مطلع شوند. همچنین فرمی برای سهامداران آن شرکت ارسال شده و از آنها درخواست میشود تا درصورت تمایل به استفاده از حق تقدم خود برای خرید سهام جدید، فرم مذکور را تکمیل و برای شرکت ارسال نمایند. به این فرم، اصطلاحا گواهی حق تقدم خرید سهام گفته میشود. سهامداران شرکت پس از دریافت گواهی حق تقدم خرید سهام، ممکن است به یکی از سـه روش زیر اقدام کنند:1- فـرم مذکور را در مهلت تعیین شده (که معمولا 60 روز است) تکمیل و برای شرکت ارسال کنند. این اقدام به منزله تمایل سهامدار به مشارکت در افزایش سرمایه شرکت است. بنابراین وی باید علاوهبر تکمیل فـرم، مبلغ اسمی سهام را به حساب شرکت واریز نمایند تا سهام جدید، به نام آنها صادر شـود.2- برخیاز سهامداران ممکن است به علت عدم اطلاع از افزایش سرمایه شرکت و یا هر دلیل دیگر، در مهلت تعیین شده هیچ اقدامی نکنند. در این حالت، شرکت پس از پایان مهلت مقرر، سهام باقیمانده را با قیمت روز بازار، در بورس فروخته و مابه التفاوت قیمت اسمی و قیمت بازار را به حساب سهامدارانی که از حق تقدم خود استفاده نکردهاند، واریـز میکند.3- دسته سوم از سرمایهگذاران، افرادی هستند که گواهی حق تقدم خرید سهام خود را در بورس میفروشند. این گروه از سهامداران میتوانند برای فروش گواهی حق تقدم سهام خود، به یکی از شرکتهای کارگزاری بورس مراجعه و این گواهی را به قیمت روز بازار، به فروش برسانند. قیمت گواهی حق تقدم در بورس، معمولا معادل تفاوت قیمت اسمی (100 تومان) و قیمت بازار سهم است. بنابراین، اگر مثلا قیمت سهام شرکت الف در بورس، 150 تومان باشد، قیمت گواهی حق تقدم خرید سهام شرکت الف در بورس، حدودا 50 تومان خواهد بود:50 =100 – 150طبیعتا گواهی حق تقـدم خرید سهام، برای آندسته از سرمایهگذارانی که انتظار دارند قیمت سهم مذکور در آینده با افزایش مواجه شـود، جذابیت دارد، زیرا با خرید این گواهی، میتوانند سهامدار شرکت مذکور شوند. از آنجا که گواهی حق تقدم خرید سهام نیز همانند سهام، در بورس داد و ستد میشود، بنابراین یک ورقه بهادار به شمار میرود. نکته قابل توجه اینکه در هر صورت، مزایای ناشی از حق تقدم، به سهامداران شرکت تعلق دارند و حتی درصورت عدم استفاده آنها از حق تقدم، آنها از کسب این مزایـا محروم نخواهنـد شد، اگرچه برخی سهامداران ترجیح میدهند با دریافت سهام جدید، از این مزایا استفاده کنند و برخی دیگر، با فروش گواهی حق تقدم خود در بورس.
- 1
- 2