قدمه :
سنگ ها و کانى هاى قيمتى از دير زمان ،دور اهميت و توجه خاصى در بين اقوام گوناگون جامعه بشرى داشته است .به طورى که زيبايى و کميابى اين کانى ها به حدى اهميت يافته بود که مردم روزگار قديم اعتقاد به قدرت هاى ماورايى، مانند راز جوانى ابدى،طلسم هاى شفا بخش و بخت و اقبال را براى هر يک از آنها در ذهن خود داشتند .امروزه اگر چه اين اعتقادات و باورها مردود به نظر مى رسد ؛اما بايد اعتراف نمود که صنعت استخراج و فرآورى سنگ هاى قيمتى و جواهرات ،طلسم شفا بخش اقتصاد بسيارى از کشورها شده و سهم مهمى از تجارت جهانى را به خود اختصاص داده است .در اين راستا ارزش افزوده و اشتغال زايى بالاى اين صنعت ،با هزينه اى اندک در مقايسه با ساير صنايع ،باعث شده اين مقوله داراى سهم عظيمى در ميزان اعتبار موجود خزانه ملى بسيارى از کشورها گردد.به طورى که اگر يک نگين زمرد با کيفيت عالى به وزن 12 گرم (60 قيراط ) و به ارزش 1000000 دلار را با همان وزن طلا و با ارزش حدود 240 دلار مقايسه نماييم ،در مى يابيم که چرا هم اکنون در بيشتر کشورهاى جهان ،بازرگانان بزرگ به تجارت سنگ هاى قيمتى روى آورده اند .
معمولا"کانى ها و سنگ ها ى قيمتى را به دو بخش قيمتى و نيمه قيمتى تقسيم مى کنند .
کانى هاى قيمتى :سنگ ها و کانى هاى نظير الماس ،زمرد ،ياقوت سرخ،ياقوت کبود ،توپازو بريل که داراى خصوصياتى از جمله زيبايى رنگ ،شفافيت ،کمياب بودن و دوام و سختس بالا بوده و به اين گروه اصطلاحا"((احجار کريمه )) مى گويند .
کانى هاى نيمه نيمه قيمتى :آن قسم از کانى هاى و سنگ هايى که فاقد تمام و يا قسمتى از خصوصيات سنگ هاى قيمتى بوده و اغلب به دليل زيبايى رنگ مورد توجه مى باشند .
اين گروه بندى بر پايه اى نااستوارقرار دارد ؛زيرا اولا" اگر ارزش اقتصادى پايه باشد،نمى توان براى اين کار مرزى مشخص کرد و دوم آنکه ،چه بسا يک
سنگ قيمتى يا نيمه قيمتى با کارى که يک هنرمند روى آن انجام مى دهد ،بتواند بهايى بيش از الماس پيدا کند بنابراين علاوه بر نوع کانى و ذات آن ،تراش و پردازش و هنرنمايى نيز در گرانبها شدن و ارزش کانى مهم است .اما ذاتا" يک نوع رده بندى پلکانى در اين زمينه وجود دارد.
1. تعريف کانى ها و سنگ هاى قيمتى و نيمه قيمتى
نام گوهر و گوهر ها يا کانى ها و سنگ هاى قيمتى و نيمه قيمتى ،معمولا" براى دسته اى از کانى ها به کار برده مى شود که با داشتن برخى ويژگى ها از ساير مواد معدنى و سنگ ها متمايزند . از آن جمله مى توان برخى مواد آلى را نيز که پايدارى و زيبايى ويژه دارند و در زينت به کار مى روند ،نام برد .به غير از مرواريد ،مرجان ،کهربا ،شبق و چند ماده ديگر که جزو گوهرها و سنگ هاى بهادار آلى به شمار مى روند ،بيشتر گوهرها از جمله مواد متبلور يا آمورف معدنى اند .
از جمله ويژگى هايى که باعث مى شود يک سنگ يا کانى و يا به طور کلى يک ماده معدنى يا غير معدنى ،در رده کانى ها و سنگ هاى گرانبها جاى گيرد ،مى توان به سرشت زيبايى و درخشش و جلاى دلپسند ،استحکام ،کمياب بودن ،رنگ و شفافيت و نمود ساخت و بافت ،قابليت تراش و پردازش ،قابليت حمل و نقل .
کانى ها و سنگ هاى قيمتى و نيمه قيمتى ،به طور واقعى ارزش دارند و از چند قيراط تا بيشتر ،قابل عرضه به بازار مى باشند .همچنين اين دسته از مواد معدنى با اندکى فرآورى،مانند پردازش ،تراش،رنگ آميزى و غيره در آنها ،بيش از ده برابر ارزش افزوده مى يابند .
کانى هاى و سنگ هاى نيمه قيمتى ،عموما" به صورت سنگ جورى و محصولات جانبى معادن وارد بازار مى شوند .سهولت در جابه جايى و حمل و نققل ،از مزيت اين کانى ها است .
از ديگر مواردى که باعث ارزشمندى اين مواد معدنى است ،هزينه پايين در ايجاد کارگاه هاى تراش و فرآورى آنها است .همچنين در مورد اين نوع مواد از مواد معدنى ،مشکلات زيست محيطى در هنگام استخراج و فرآورى وجود ندارد .
2. تاريخچه سنگ هاى قيمتى در ايران
ما در تاريخچه با دو مسئله جداگانه روبه رو هستيم :
الف) به کارگيرى گوهر به طور سنتى در کشور که تاريخى چند هزار ساله دارد و خود يک زير بنا مى باشد ؛ولى اکنون مورد سخن ما نيست .
ب) تاريخ نوين گوهر شناسى و گوهر تراشى و اکتشاف آنها که اين تاريخ ،بسيار نوپا و در ابتداى مسير است .
نگا نوين به سنگ هاى قيمتى در ايرا ن ،از اواخر دهه هفتا د و اوايل دهه هشتاد به بعد آغاز شده که ابتدا با يک سمينار و نمايشگاه ،توسط وزارت معادن و فلزات وقت انجام شد و در پى آن ،يک برنامه اکتشاف خيلى مقدماتى براى پنج استان انجام گرفت که اين اکتشافات ،بعد ها در غالب اکتشاف استانى ادامه پيدا کرد و تا کنون در بيست استان شناسايى و پى جويى ،نه اکتشاف به مفهوم آن انجام شده است .
در سال 1380،سازمان صنايع دستى ايران ،از سوى وزارت صنايع و معادن ،مسئوليت پيگيرى و ساماندهى صنعت سنگ هاى قيمتى را به عهده گرفت . با بررسى هاى کارشناسى ،مقرر شد اولين گام ،با تشکيل همايش تخصصى براى بررسى مسائل عمده اين صنعت و آشنايى و تبادل نظر استادان ،محققان و صنعتگران اين رشته برداشته شود .
در نخستين همايش سنگ هاى قيمتى ،متعاقب فراخوان مقاله ،در شانزدهم دى ماه 1381 برگزار گرديد .سپس در 4 کميته تخصصى ،موضاعات مختلف سنگ ها مورد بحث و بررسى واقع شد. از آن زمان تا کنون ،تقريبا" هر ساله يک همايش براى سنگ ها و کانى هاى قيمتى و نيمه قيمتى برگزار شده است .
پس از همايش دى ماه 1391 و ارزيابى کميته هاى تخصصى ،فعاليت هاى اکتشافى همگام با کلاس هاى آموزشى گوهر شناسى و تعدادى گوهر تراش نيز آغاز گرديد و هم اکنون نيز ادامه دارند .تعداد آنها به بيش از 500 موسسه مى رسد که برخى دولتى وبرخى خصوصى مى باشند و از يکى از ارگان هاى زير مجوز گرفته اند :
- سازمان صنايع و معادن
- سازمان فنى و حرفه اى
- وزارت کار و امور اجتماعى
- اتحاديه صنف طلا و جواهر
- سازمان ثبت و اسناد کشور
- سازمان صنايع دستى که خود وابسته به سازمان گردشگرى و ميراث فرهنگى است .
بعضى از ارگان ها و نهاد ها نيز از جمله شهردارى ها (مرکز کار آفرينى شهردارى ها) و کميته امداد امام خمينى ،مراکزى را خود در اين راستا داير کرده اند .
اين تولد ها در درجه نخست ،مبارک است تا کنون توانسته است بيش از 5000 نر را آموزش دهد و در وهله اول ،نشان از اهميت موضوع دارد؛ ولى توجه به تعداد مراکز و سازمان ها نشان مى دهد که خود به خود مى توانند سبب انحراف موضوع و جهت گيرى نادرست شوند.
3.جايگاه سنگ ها و کانى هاى قيمتى و نيمه قيمتى در جهان
براى اينکه جايگاه خود را بدانيم ،بهتر است که اشاره اى به جايگاه سنگ هاى قيمتى و نيمه قيمتى در دنيا بيفکنيم .
براساس نشريه mining انگلستان ،ارزش توليد و تجارت جهانى سنگ هاى قيمتى در سال هاى گذشته ،به بيش از 600 ميليارد دلار در سال رسيده است که از اين رقم ،نزديک به ده ميليون دلار مربوط به فلسطين اشغالى (که خود وارد کننده سنگ هاى قيمتى خام است )،20 ميليارد دلار به کشور تايلند و 18 ميليارد دلار به کشور هند اختصاص دارد .البته اين رقم 600 ميليارد دلار ،الماس به اضافه ديگر سنگ هاى قيمتى مى باشد که آنچه در مورد تايلند گفته مى شود ،تقريبا" به سنگ هاى قيمتى و نيمه قيمتى تختصاص دارد .اين ارقام شامل طلا نمى شود .ميزان تبادلات طلا با نوسان بين 400-300 ميليارد دلار در سال است .
در يک نگاه ،اگر به ارقام مربوط به ارزش توليدات جهانى سنگ هاى قيمتى خام و فرآورى شده ،توجه مى نماييم و ارقام مربوط به سنگ هاى قيمتى که در صنايع مختلف استفاده مى شوند و همچنين سنگ هاى قيمتى را که در لابراتور ها به طور مصنوعى توليد مى شوند به اين ارقام اضافه کنيم ،عظمت اين رشته از صنعت و معدن به خوبى روشن مى گردد.
اگر برخى توليدات صنايع دستى ديگر را با سنگ هاى قيمتى و نيمه قيمتى مقايسه کنيم ،مثلا"حجم تجارت فرش در تمام دنيا ،ميانگينى بين 3تا 4 ميليارد دلار و تجارت کالايى مصرفى ،همچون کفش ،حدود 110 ميليارد دلار و لوستر ،10 تا 12 ميليارد دلار در جهان است .
4.فرآورى و ايجاد ارزش افزوده سنگ هاى قيمتى در جهان
در جهان مراکز متعددى جهت فرآورى سنگ هاى قيمتى وجود دارد .مى توان گفت در تمامى کشور هاى بزرگ ،حداقل يک مرکز براى اين منظور وجود دارد .بزرگترين مرکز جهان در شهر ((اوبراشتاين )) در آلمان است که در طى قرون متمادى ،مراکز فعالى در اين رشته بوده است .
پس از جنگ جهانى دوم ،مرکز مهم ديگرى نيز در هنگ کنگ توسعه يافت که در اثر مهاجرت بسيارى از سنگ تراشان ماهر چينى از مراکز سنتى و باستنانى ،سنگ تراشى از کانتون و پکن به هنگ کنگ رسيد .
در ژاپن نيز کارگاه هاى تراش خانوادگى در شهر کوفو وجود دارد که بيشتر سنگ هاى وارداتى را تراش و حکاکى مى کنند ؛ولى در حکاکى نسبت به چينى ها از موفقيت کمترى برخوردار هستند .
در کشور هندوستان ،اين صنعت به صورت چشمگيرى در حال پيشرفت است ،ولى تا کنون کيفيت تراش هندى ها در حد مطلوبى نبوده است و هنگام نصب ب روى زيور آلات با مدل هاى مدرن ،احتياج به تراش مجدد دارند .اين کشور به دليل نرخ پايين دستمزد تراش ،موفق شده است که توجه بسيارى از علاقمندان را به خود جلب کند و در رقابت با ساير کشورها سهم روز افزونى از بازار را به خود اختصاص دهد .
در سريلانکا ،به ويژه در کلمبو،سنگ تراشان محلى از گذشته ،توجه زيادى به ساخت هرچه سنگين تر جواهرات از سنگ خام داشته اند .اين توجه به دليل تبعيت از روش سنتى قرون گذشته بوده است .آنها علاقه بسيارى به برخى سبک هاى تراش دارند که مکررا" بر جواهرات چند وجهى واقع مى شود و غالبا" مهر ساخت سريلانکا را بر‌آن مى زنند .
همچنين در لندن و پاريس و چند منطقه ديگر در اروپا نيز مراکز مهمى براى تراش ايجاد شده اند .به عنوان مثال ،تراش پيروپ استخراج شده از ذخاير محلى بوهم (در کشور چک ) که در زمانى وضعيت شگفت انگيزى داشت ،در حال حاضر در يک نقطه پايين به سر مى برد ،ولى در حال جبران ضعف خود مى باشد .
برزيل در حال رشد و توسعه سريع صنعت پر تنوع و ماهرانه تراش بومى خود ،در توليد نگين هاى چند وجهى ،از سنگ هاى محلى است .آنها آموخته اند که چگونه نگين هاى چند وجهى و ديگر سبک هاى مورد تقاضا ى خود را بتراشند همچنين مقدار زيادى آگات ،به شکل سينى و ظروف و اشياى زينتى بزرگ تر توليد مى شود .
در استراليا مراکز تراشى براى نگين هاى چند وجهى و محدب وجود دارد .ساخت نگين هاى محدب ،از اپال و سابقا" يا ياقوت کبود در چند محل از اين قاره يافت مى شود .
5.توليد جهانى سنگ هاى قيمتى
قاره آفريقا ،بزرگترين توليد کننده الماس و قاره آسيا ،بزرگترين توليد کننده ساير سنگ هاى قيمتى و نيمه قيمتى است .
در سال هاى اخير ،از جهت حدود 5/0 در صد توليد ات معدنى جهان را سنگ هاى قيمتى تشکيل داده در حالى که بيش از 15 درصد درصد ارزش توليدات معدنى را در جهان اين سنگ ها به خود اختصاص داده است .ميزان توليد معدنى سنگ هاى قيمتى که کل جهان به جز الماس در دهه اخير 55-60 ميليون قيراط بوده است .
اين که به وضعيت 3 کشور که تا حدودزيادى از نظر نيروى انسانى – اجتماعى ،به ما نزديک هستند ،مى پردازيم (منظور از اين نزديکى بافت اجتماعى و تا حدودى اقتصادى است ).
هند
صنعت سنگ هاى قيمتى و جواهرات هند با رشد قابل توجه 20-15% در سال ،در حال توسعه است و سهم عظيمى در ميزان اعتبار موجود در خزانه ملى کشور خود دارد .وضعيت اين صنعت ،در زمينه توسعه پتانسيل ها در سال هاى آينده نى زاميدوار کننده به نظر مى رسد .اين وضعيت هم اکنون هدف صادراتى خود را تا سقف 20 ميليارد دلار امريکا در سال تعيين نموده است .
با اولين حضور نسبتا" کم رنگ بخشى کوچک و سازمان نيافته در سال هاى دهه 50،هم اکنون اين صنعت به يک پيشرو و رهبر جههانى در زمينه پرداخت الماس ،بدل گرديده است ،به گونه اى که از هر 12 الماس موجود در بازارهاى جهانى ،11 عدد در هند تراش خورده و صيقل داده شده اند .سهم هند در بازار الماس هاى تراش خورده در دنيا از نظر ارزش،60%؛ از نظر ميزان ،85% و از نظر تعداد ،قطعات 92% مى باشد .اين صنعت در بخش جواهرات ،در بعضى سال ها مثلا" سال 40%2004 رشد در ميزان صادرات داشته که هم اکنون هند را به هدف آتى منابع جواهرات ،تبديل کرده است .
تايلند
تايلند کشور ى است واقع در اسياى جنوب شرقى ،با مساحتى حدود يک جهارم ايران و جمعيتى حدود 60 ميليون نفر .در آمد هاى ارزى اين کشور ،عمدتا" از طريق توريست ،فروش برنج ،پارچه ،لباس ،مونتاژقطعات کامپيوترى و الکترونيکى ،ماشين الات ،اتومبيل و تجارت سنگ هاى قيمتى است .
بها دادن به نعت جواهر و سنگ هاى قيمتى ،موجب رونق اين صنعت و جذب حجم عظيمى از سرمايه به اين کشور شده است ؛ به گونه اى که در سال هاى اخير ،بانکوک را پايتخت جواهر جهان مى نامند .
کشف معادن ياقوت و ياقوت کبود در اين کشور ،موجب جذب سرمايه هاى داخلى و خارجى براى استخراج اين معادن شد.اگرچه معادن تقريبا" به اتمام رسيده و معادن ياقوت کبود نيز روبه اتمام است ولى سرمايه گذارى ها در امر فرآورى،چنان سنگين بوده که در حال حاضر ،قسمت عمده سنگ هاى قيمتى استخراج شده در سراسر جهان جهت فرآورى به اين کشور آورده مى شوند.به طورى که 70 درصد ياقوت هاى کبود و 90 درصد ياقوت ها در مسير خود از معدن به مشترى نهايى ،يک روز را در تايلند مى گذرانند.به طور کلى به جز الماس و تا حدودى زمرد ،قسمت بزرگى از معادلات ديگر سنگ ها ى قيمتى در تايلند انجام مى گيرد .
به طور خيلى خلاصه ،تايلند به طور سنتى داراى منابعى از سنگ هاى قيمتى و نيمه قيمتى بوده که همين منابع ،به احتمال ،انگيزه حرکت سنتى شده و کارهاى سنتى توسعه پيدا نموده است .
اکتشاف نوين ،استخراج ،فراورى و تراش به دنبال اکتشاف و استخراج نوين عواملى هستند که کم کم بازار راشکل داده اند .بازار کارگاه هاى مدرن تراش ،آموزش حرفه اى را طلب نموده و با رونق بازار ،صادرات شکل گرفته است .در کنار صادرات ،مسئله توريسم نيز مورد توجه واقع شده و ا زهمه مهم تر اين که در اين راستا ،امنيت اقتصادى نيز برقرار بوده است.
تمام اين عوامل باعث شده اند که امروزه تايلند به عنوان يک مرکز واردات سنگ خام و صادرات سنگ هاى برش داده شده با مراکز معتبر آموزشى،تراش و بازارهاى بزرگ سنگ هاى قيمتى و نيمه قيمتى باشد امروزه تنايلند مرکز واردات سنگ هاى قيمتى از شرق آفريقا ،هندوستان و حتى برزيل است .
البته اغلب ديده مى شود که سرمايه گذار و مديريت يک موسسه گوهر شناسى در اين کشور خارجى است ؛چنانکه حتى مشاهده مى شود که يک هندى مرکز تراش ،آموزش و فروش خود را از هندوستان به تايلند منتقل کرده است .
برزيل
در برزيل ،پاره اى از سنگ هاى قيمتى ،مانند گروه کوارتز ،انواع عقيق ،انواع تورمالين ،اليوين ،آمازونيت و گارنت هاى زيبا فراوان وجود دارد .
اين عوامل ،انگيزه اصلى حرکت به سوى آموزش ،تراش و تجارت اين سنگ ها شد.تقريبا"شهرى در برزيل نيست که چندين مغزه و پاساژ عرضه سنگ هاى قيمتى و نيمه قيمتى نداشته باشد .مکان ها و محل هاى توريستى ،چشم گيرترين کالاها را براى عرضه ،همين سنگ ها ى قيمتى و نيمه قيمتى فرآورى شده تشکيل مى دهند .به يک نمونه از آن اشاره مى کنيم :در شهر ريودژانيرو فروشگاه شماره يک HSTRON واقع است .اين فروشگاه 20 شعبه در کشور برزيل دارد و در بسيارى از کشورهاى ديگر نيز شعبه دارد .
در فروشگاه ،بيست شعبه در کشور برزيل دارد و در بسيارى از کشور هاى ديگر نيز شعبه دارد .
در فروشگاه شماره يک که اين جانب بازديد نمودم ،وضعيت به اين شکل بود که ساختمانى با وسعتى بيش از 5000 متر و ده طبقه بود که در دو طبقه از آن ،فروشگاه اختصاص تراش سنگ هاى قيمتى وجود داشت و بازديد کننده مى توانست هنرمندان تراش دهنده را در حال کار بينند.به آنها گوشى هايى مى دادند که چگونگى کار و اهداف فروشگاه را در طول بازديد ،به يکى از زبان هاى مورد نظر مثل انگليسى ،اسپانيايى،پرتغالى ،فرانسه ،ايتاليايى،عربى و ژاپنى فراگيرد.
يک طبقه ساختمان نيز به آموزش تراش و گوهر شناسى اختصاص داشت و طبقات ديگر ،محل فروش و عرضه بود .طبقات زير زمين نيز به فروش سنگ خام و نيمه پردازش شده اختصاص داشت .
6.بازار سنگ هاى قيمتى ايران
هرچند در اين راستا در کشور ما آمارى در دست نيست ؛اما برآورد نخستين آمارى کارشناسان دولتى در سال 1380، که سنگ هاى قيمتى در کشور ما مورد توجه بيشترى قرار گرفتند ،45 ميليون دلار گردش مالى در زمينه همه سنگ هاى قيمتى است که از اين ميان 70 درصد مربوط به الماس ،ياقوت ،زمرد ،و 30 درصد ،مربوط به ديگر سنگ هاى قيمتى بوده است .اما کارشناسان حرفه اى غير دولتى با توجه به تعداد 70 هزار واحد صنفى طلا وجواهر فروشى کشور که از اين ميزان ،2/5 درصد به صورت حرفه اى و مستقيم ،با تجارت سنگ هاى قيمتى در ارتباط هستند (1750 واحد تجارى و بازرگانى مى توان حدود 250 واحد غير رسمى نيز به آن اضافه نمود ) ،تجارت روزانه هر واحد رابه طور مستقل در مورد سنگ هاى قيمتى ،500 دلار ارزيابى مى نمايند .اين ،به آن مفهوم است که در طول سال 315 ميليون دلار گردش مالى داخلى در مورد سنگ هاى قيمتى وجود دارد که از اين ميزان ،بالغ بر 70 درصد واردات غير رسمى و 30 درصد از منابع و معادن داخلى آن هم به صورت غير دقيق و غير رسمى بر آورد شده است .اختلاف رقم 45 ميليون دلار تا 315 ميليون دلار در سال را مى توان ناشى از ضعف در اجراى سلسله قوانين موضوع تجارى - بازرگانى ،نبودن سيستم رسمى و متولى آمار مربوطه در کشور دانست .بنا به همين دليل ،آمار رسمى از ميزان واردات و صادرات در کشور وجود ندارد .با اين وجود ،يک بررسى و بازديد در سطح بازار تهران و شهرستان ها حکايت از واردات قابل توجه اين سنگ ها به ويژه الماس ،زمرد ،ياقوت به ايران دارد .علاوه براين سنگ ها ،انواع عقيق ،هماتيت ،جيد و....به صورت ساخته شده ،نظير انگشتر ،تسبيح و نگين پياده و نيز انواع فيروزه آمريکايى و لاجورد افغانستان و اخيرا" چين و تايلند ،به صورت خام وارد شده و مى شود .طبق يک برآورد ،ميزان واردات ساليانه سنگ هاى قيمتى ايران ،500-400 ميليون دلار ،تخمين زده شده است .
7.فرآورى سنگ هاى قيمتى در ايران
تراش سنگ هاى قيمتى در ايران ،قدمتى نسبتا" طولانى دارد .اين فن ،عمدتا" در تراش فيروزه و سپس عقيق ،از سال هاى دور تا به امروز ادامه داشته است .با اين حال ،متاسفانه صنعت فرآورى سنگ هاى قيمتى در ايران ،به صورت سنتى و بسيار ابتدايى است و در زمينه طراحى جواهرات ،رنگ آميزى ،بهبود بخشى ،تراش مدرن ،تراش فانتزى ،حکاکى ،آموزش هاى فرآورى و غيره ،هيچ گونه توجهى نشده و سبب از بين رفتن اشتغال زايى در اين صنعت گرديده است .در حال حاضر ،مهمترين مرکز تراش اين سنگ ها در استان خراسان و در شهرستان مشهد مى باشد که حدود 672 کارگاه و واحد صنعتى در اين زمينه فعال هستند .شهرستان مشهد ،از يک سو مهمترين شهر نزديک به معدن فيروزه نيشابور،عقيق هاى ترود و فردوس و فيروزه قوچان است و از سوى ديگر ،مهمترين شهر زيارتى شيعيان در ايران مى باشد و از آن جايى که غالبا" علاقه مندان سنگ هاى فيروزه و عقيق در ايران بيشتر با انگيزه هاى ناشى از عقايد دينى به خريد و استفاده اين سنگ ها مبادرت مى ورزند،در نتيجه ،شهر مشهد ،محل مناسبى براى توسعه اين صنعت و تجارت محصولات آن در طى ساليان بوده است .
در تهران نيز تعداد محدودى سنگ تراش وجود دارد .در طى تحقيقات به عمل آمده در تمام سطح تهران کمتر از ده نفر شناسايى شدند که توانايى تراش نگين هاى چند وجهى را دارند که البته اين کار به صورت مستمر و توليد تجارى انجام نمى دهند .علاوه بر تهران ،در قم نيز به صورت محدودى تراش نگين هاى محدب انجام مى شود .ولى خوشبختانه اين ارقام ،به سرعت در حال افزايش است .
8.عوامل موثر بر تجارت سنگ هاى قيمتى و نيمه قيمتى و راهکارهاى لازم در اين راستا
رونق گرفتن تجارت و صنعت سنگ هاى قيمتى و نيمه قيمتى ،به عوامل متعددى بستگى دارد که اين عوامل را بايد خوب شناخت و راهکارهاى لازم را براى هريک ارائه دادو پيگيرى نمود.
1-8. منابع
با توجه به منابع اکتشاف شده ،چه به صورت سنتى و چه در اکتشاف نوين ،تاکنون آنچه در کشور ما شناخته شده ،سنگ هاى نيمه قيمتى مانند فيروزه ،انواع گروه سيليس (مانند انواع کانى ها يا عقيق ها ،يا بعضى کوارتز ها ،فلوريت ،گارنت سبز ،گارنت قرمز و....بوده است .
واقعيت اين است که اکتشافات نوين تا کنون در بيست استان انجام شده است .اين اکتشافات ،به طور کلى در حد شناسايى و پى جويى بوده است .
يکى از انگيزه هاى (نه تمام آنها) رونق صنعت و تجارت سنگ هاى قيمتى ،داشتن منابع است چنانکه در کشورهاى تايلند ،برزيل و هند ،اين منابع در ابتدا عامل رويکرد بوده هر چند عوامل بعدى باعث ادامه آن شد .
در کشور ما هر چند اکتشافات سنگ هاى قيمتى به شکل نوين ،در آغاز راه است ؛اما بايد با توجه به ويژگى هاى زمين شناسى ايران و ويژگى هاى زمين شناسى وابسته هر سنگ قيمتى ادامه يابد .اين اکتشافات بايد از حالت شناسايى و پى جويى خارج شده ،به سمت اکتشاف تفضيلى پيش رود و دولت بايد در اين زمينه پيش گام باشد .ازان جا که اکتشافات در خصوص اين مواد خاص است ،بايد تحت نظر يک مرکز ،هماهنگ گرددو يک مرکز ،بر آنها نظارت داشته باشد .در اين راستا بخش خصوصى نيز مى تواند فعال باشد و آن نيز بايد از مراکز الگو بگيرد و در چهار چوب استانداردى که مرکز تدوين مى نمايد ،گام بردارد.اين مرکز مى تواند سازمان زمين شناسى کشور ،سازمان توسعه و نوسازى معادن و......باشد.
2-8- قوانين بهره بردارى و استخراج
واقعيت اين است که تاکنون تمام قوانين حاکم بر مواد معدنى ،از قبيل قوانين اکتشاف ،استخراج
