ریسک ذاتی: تعریف، مثال‌ها و 3 نوع ریسک حسابرسی
تعریف
ریسک ذاتی ناشی از احتمال وقوع اشتباه یا حذف در یک صورت مالی به دلایلی غیر از نقص در کنترل‌های داخلی است.هنگامی که حسابرسان صورت‌های مالی را بررسی می‌کنند، با یک سؤال اساسی شروع می‌کنند: چقدر احتمال دارد این صورت‌ها حاوی تحریفات بااهمیت باشند، حتی قبل از در نظر گرفتن هرگونه کنترل داخلی؟ این ریسک ذاتی است—حساسیت طبیعی صورت‌های مالی به اشتباهات یا تحریفات به دلیل پیچیدگی معاملات، قضاوت مورد نیاز در برآوردهای حسابداری، یا ماهیت خود کسب‌وکار.کسب‌وکارها نیز با ریسک‌های ذاتی مواجه هستند. برای مثال، یک شرکت فناوری که جدیدترین برنامه‌ها را توسعه می‌دهد، ریسک ذاتی بیشتری نسبت به یک فروشگاه مواد غذایی سر نبش دارد، صرفاً به دلیل پیچیدگی‌های موجود. با این حال، در این مقاله، ما بر ریسک‌های ذاتی مربوط به صورت‌های مالی تمرکز می‌کنیم.
نکات کلیدی
- ریسک ذاتی به آسیب‌پذیری صورت‌های مالی در برابر تحریفات بااهمیت بدون در نظر گرفتن اثرات کنترل‌های داخلی مربوط می‌شود.
- این یک جنبه اساسی از ارزیابی ریسک حسابرسی، در کنار ریسک کنترل و ریسک کشف است.
- حسابرسان ریسک ذاتی را با ارزیابی پیچیدگی معاملات، برآوردهای حسابداری و الزامات گزارشگری مالی ارزیابی می‌کنند.
- بخش‌های مختلف صورت‌های مالی سطوح مختلفی از ریسک ذاتی را دارا هستند.
- برای مثال، محاسبات پیچیده شناخت درآمد، ریسک ذاتی بالاتری نسبت به معاملات نقدی ساده دارند.
ریسک ذاتی چیست؟
هر صورت مالی بخش‌هایی دارد که احتمال وقوع تحریفات در آن‌ها بیشتر است—این فقط ماهیت حسابداری است. برخی از معاملات و مانده حساب‌ها ذاتاً بیشتر از سایرین مستعد تحریفات بااهمیت هستند. برای مثال، محاسبه هزینه‌های استهلاک برای حسابرسی دقیق‌تر از معاملات نقدی ساده دشوارتر است، زیرا شما با برآوردها و قضاوت‌های فنی حسابداری سروکار دارید.یک تصور غلط رایج این است که صرفاً به این دلیل که یک کسب‌وکار "آسان برای حسابرسی" به نظر می‌رسد، ریسک ذاتی پایینی دارد. برای مثال، در یک کسب‌وکار با گردش نقدی بالا، ممکن است فکر کنید، "خب، ما می‌توانیم مانده حساب بانکی را به راحتی تأیید کنیم، بنابراین ریسک باید پایین باشد." اما این در واقع مربوط به شواهد و کنترل‌های حسابرسی است، نه ریسک ذاتی. حساسیت طبیعی حساب‌های نقدی به تحریف (ریسک ذاتی) مستقل از این روش‌های تأیید است.
سطح ریسک ذاتی در صورت‌های مالی ممکن است تحت تأثیر عوامل زیر باشد:
- پیچیدگی گزارشگری مالی: زمینه‌هایی مانند شناخت درآمد برای قراردادهای چند عنصری، ارزش‌گذاری مشتقات یا تعهدات بازنشستگی که الزامات حسابداری پیچیده‌ای دارند. هرچه استانداردهای حسابداری و محاسبات پیچیده‌تر باشند، ریسک ذاتی تحریف بالاتر خواهد بود.
- قضاوت و ذهنی‌گرایی در حسابداری: هر زمان که برآوردهای حسابداری وارد عمل می‌شوند، به ویژه در زمینه‌هایی مانند ذخیره کاهش ارزش وام، ذخایر ضمانت یا اندازه‌گیری ارزش منصفانه، ریسک ذاتی افزایش می‌یابد. مدیریت باید قضاوت‌های قابل توجهی در مورد این برآوردها انجام دهد و هر قضاوت خطر تحریف را به همراه دارد.
- محیط خارجی: تغییرات در استانداردهای حسابداری، مقررات یا شرایط اقتصادی می‌تواند بر پیچیدگی و قضاوت مورد نیاز در گزارشگری مالی تأثیر بگذارد. برای مثال، دوره‌های تورم بالا ممکن است خطر تحریف در ارزش‌گذاری موجودی کالا را افزایش دهد.
- ماهیت معاملات: ابزارهای مالی پیچیده، معاملات با اشخاص وابسته یا رویدادهای غیرمعمول یکباره به دلیل الزامات حسابداری و احتمال تحریف، ریسک ذاتی بالاتری دارند.
- عوامل انسانی در گزارشگری مالی: حتی با وجود استانداردهای حسابداری روشن، خطر خطای انسانی در به کارگیری آن‌ها همچنان وجود دارد. این شامل عدم درک الزامات حسابداری، گردش مالی کارکنان حسابداری یا فشار برای دستیابی به اهداف مالی است.
- سیستم‌های اطلاعاتی: سیستم‌های حسابداری پیچیده، منابع داده متعدد یا تغییرات سیستم می‌تواند خطر خطاهای پردازش در گزارشگری مالی را افزایش دهد.
نکته
ریسک‌های ذاتی فقط کیفی نیستند. اگر حجم و تنوع معاملات بالا باشد، ریسک ذاتی افزایش می‌یابد. علاوه بر این، معاملات یکباره معمولاً ریسک ذاتی بیشتری نسبت به معاملات مکرر و استاندارد دارند.
مثال‌هایی از ریسک ذاتی
بیایید نگاهی بیندازیم به اینکه ریسک ذاتی معمولاً در زمینه‌ها و صنایع مختلف صورت‌های مالی چگونه ظاهر می‌شود:
خدمات مالی
شرکت‌های خدمات مالی در چندین زمینه کلیدی صورت‌های مالی با ریسک ذاتی بالایی روبرو هستند. برای مثال، ارزش‌گذاری ابزارهای مالی پیچیده مانند مشتقات و محصولات ساختاریافته شامل فرضیات متعدد و محاسبات پیچیده ارزش منصفانه است. این ذاتاً خطر تحریف بااهمیت را قبل از در نظر گرفتن هرگونه کنترل افزایش می‌دهد.علاوه بر این، ذخایر کاهش ارزش وام نیازمند قضاوت قابل توجهی در مورد شرایط اقتصادی آتی و رفتار وام‌گیرندگان است، که آن‌ها را به طور طبیعی مستعد تحریف می‌کند.
تولید
شرکت‌های تولیدی معمولاً در حسابداری موجودی و بهای تمام شده خود ریسک ذاتی بالاتری دارند. ارزش‌گذاری موجودی در جریان ساخت شامل روش‌ها و برآوردهای پیچیده حسابداری بهای تمام شده است. هنگامی که تولیدکنندگان در سطح جهانی فعالیت می‌کنند، با ریسک‌های ذاتی بیشتری در زمینه‌های زیر روبرو می‌شوند:
- تسعیر ارز صورت‌های مالی
- قیمت‌گذاری انتقالی بین شرکت‌های تابعه
- سرمایه‌ای کردن هزینه‌های سربار تولید
- شناخت درآمد برای قراردادهای بلندمدت
مراقبت‌های بهداشتی
سازمان‌های مراقبت‌های بهداشتی در شناخت درآمد و حساب‌های دریافتنی خود با ریسک‌های ذاتی منحصربه‌فردی روبرو هستند. این پیچیدگی ناشی از موارد زیر است:
- ترتیبات پرداخت متعدد با بیمه‌گران مختلف
- برآوردهای تعدیلات قراردادی
- فاصله بین ارائه خدمات و پرداخت نهایی
- مقررات پیچیده مؤثر بر شناخت درآمد
شرکت‌های فناوری
شرکت‌های فناوری اغلب در چندین زمینه صورت‌های مالی ریسک ذاتی بالایی دارند:
- شناخت درآمد برای قراردادهای چند عنصری (مانند نرم‌افزار به همراه خدمات)
- سرمایه‌ای کردن هزینه‌های توسعه نرم‌افزار
- ارزش‌گذاری دارایی‌های فکری
- شناخت درآمد معوق
انواع ریسک حسابرسی
بیایید بررسی کنیم که ریسک ذاتی چگونه در تصویر بزرگتر با دو نوع دیگر ریسک حسابرسی جای می‌گیرد:
- ریسک کنترل: این احتمال وجود دارد که کنترل‌های داخلی یک شرکت حتی پس از اجرا، نتوانند خطاها یا فعالیت‌های متقلبانه را شناسایی یا از آن‌ها جلوگیری کنند. هنگامی که کنترل‌های داخلی ضعیف یا به درستی انجام نشده باشند، منجر به ریسک کنترل بالاتری می‌شوند. برخلاف ریسک ذاتی که مربوط به مشکلات طبیعی است، ریسک کنترل مستقیماً به شیوه‌ها و سیستم‌های مدیریتی اعمال شده مربوط می‌شود.
- ریسک کشف: این احتمال وجود دارد که اشتباهات بااهمیت در طول فرآیند حسابرسی کشف نشوند. بنابراین، این یک ریسک از درون خود فرآیند حسابرسی است. یک روش حسابرسی ضعیف طراحی شده می‌تواند منجر به ریسک‌های کشف شود، مهم نیست که دو ریسک دیگر چقدر پایین باشند.
این سه ریسک در مجموع ریسک کلی حسابرسی را تعیین می‌کنند. در حالی که آن‌ها مستقل هستند، اغلب می‌توانند بر یکدیگر تأثیر بگذارند. ریسک ذاتی بالاتر اغلب حسابرسان را به اجرای رویه‌های آزمون گسترده‌تر (کاهش ریسک کشف) و شرکت‌ها را به ایجاد کنترل‌های قوی‌تر (کاهش ریسک کنترل) سوق می‌دهد.
نتیجه نهایی
درک ریسک ذاتی به حسابرسان کمک می‌کند تا مشخص کنند کدام زمینه‌های صورت‌های مالی نیاز به توجه بیشتری دارند، رویه‌های حسابرسی مناسب را طراحی کنند، میزان آزمون مورد نیاز را تعیین کنند و بر زمینه‌هایی که بیشتر مستعد تحریفات بااهمیت هستند تمرکز کنند.در حالی که کنترل‌های داخلی قوی می‌توانند به کاهش ریسک‌ها کمک کنند، اما ریسک ذاتی اساسی در زمینه‌های پیچیده حسابداری مانند شناخت درآمد، اندازه‌گیری ارزش منصفانه یا برآوردهای قابل توجه را تغییر نمی‌دهند. از این رو، حسابرسان ابتدا باید ریسک ذاتی را مستقل از کنترل‌ها ارزیابی کنند—این مبنای نحوه انجام حسابرسی‌ها را تشکیل می‌دهد.
