مرخصی اجباری (Garden Leave) چیست؟
مرخصی اجباری به دورهای گفته میشود که طی آن یک کارمند در دوران اعلام استعفا یا اخراج، از محل کار دور میماند یا بهصورت دورکاری فعالیت میکند. در این مدت، کارمند همچنان حقوق دریافت میکند اما اجازه حضور در محل کار یا آغاز اشتغال جدید را ندارد.
نکات کلیدی درباره
- مرخصی اجباری یک دوره انتقالی برای کارمندانی است که استعفا دادهاند یا اخراج شدهاند و در این مدت همچنان حقوق دریافت میکنند اما از محل کار دور نگه داشته میشوند.
- در این دوره، کارمندان اجازه کار برای رقبای شرکت یا فعالیت مستقل را ندارند.
- این اقدام، یک تدبیر محافظتی است که از آسیب رساندن کارمند به محیط کار و انتقال اطلاعات محرمانه به رقبا جلوگیری میکند.
- در طول مرخصی اجباری، کارمند معمولاً از ورود به دفاتر شرکت، دسترسی به اسناد محرمانه و ارتباط با برخی همکاران منع میشود.
- این سیاست بیشتر در بریتانیا، استرالیا و نیوزیلند رایج است، اما از اواسط سال ۲۰۱۸ در ایالت ماساچوست آمریکا نیز اجرا شده است.
درک مفهوم مرخصی اجباری (Garden Leave)
اصطلاح مرخصی اجباری بیشتر در صنعت مالی بریتانیا، استرالیا و نیوزیلند رایج است. در سال ۲۰۱۸، ایالت ماساچوست اولین ایالت آمریکا بود که این سیاست را به قانون تبدیل کرد. با اینکه نام مرخصی اجباری ممکن است خوشایند به نظر برسد، و برخی کارمندان حتی ترجیح میدهند این دوره را در خانه سپری کنند، اما محدودیتهای آن میتواند این مرخصی را چندان مطلوب نکند.
مرخصی اجباری یک اقدام محافظتی برای کارفرما است که در صورت اخراج یا استعفای کارمند اعمال میشود. در این مدت، کارمند معمولاً از انجام هرگونه فعالیت کاری برای کارفرمای فعلی خود منع شده و همچنین اجازه کار برای شرکت دیگر یا فعالیت مستقل را ندارد. حقوق و مزایا تا پایان این دوره همچنان پرداخت میشود. از آنجا که کارمندان در این دوره ممکن است به فعالیتهایی مانند باغبانی بپردازند، این اصطلاح مرخصی اجباری (Garden Leave) نامگذاری شده است. با این حال، برخی آن را مترادف با تعلیق موقت میدانند و ممکن است بار منفی داشته باشد، به این معنا که کارمند جز باغبانی کار مفیدی انجام نمیدهد.
نکته مهم: مرخصی اجباری به کارفرما کمک میکند تا از منافع خود در برابر خروج ناگهانی کارمندان و انتقال احتمالی اطلاعات محرمانه محافظت کند.
دلایل اعمال مرخصی اجباری (Garden Leave)
پس از استعفا یا اخراج یک کارمند، کارفرما ممکن است تصمیم بگیرد او را در مرخصی اجباری قرار دهد. هدف اصلی این اقدام، محافظت در برابر رفتارهای مخرب احتمالی کارمند در دورهی اعلام ترک کار است. کارفرما ممکن است نگران باشد که کارمند همکاری لازم را نداشته باشد یا تأثیر منفی بر محیط کار و همکاران بگذارد. همچنین، ممکن است ترجیح دهد که کارمند ارتباط خود را با مشتریان محدود کند تا از احتمال جذب آنها به شرکت جدید کارمند جلوگیری شود.
یکی دیگر از دلایل اعمال این نوع مرخصی، جلوگیری از انتقال اطلاعات حساس به رقبا است. اگر کارمند به دادههای بهروز و مهمی دسترسی داشته باشد که میتواند به نفع شرکتهای رقیب باشد، دور نگه داشتن او از محیط کاری میتواند ریسک افشای اطلاعات را کاهش دهد. مرخصی اجباری همچنین میتواند راهی برای حذف موقت کارمند از بازار کار باشد. برخی کارفرمایان بهجای پایان فوری قرارداد با پرداخت نقدی، ترجیح میدهند کارمند را برای مدتی از دسترس رقبا خارج کنند تا حضور او در بازار کار به تعویق بیفتد.
زمان مناسب و نامناسب برای اعمال مرخصی اجباری
مرخصی اجباری در شرایطی قابل استفاده است که قرارداد کاری یک کارمند به هر دلیلی در حال پایان یافتن باشد. نخستین گام در تصمیمگیری برای اعمال این نوع مرخصی، بررسی پیامدهای خروج کارمند از شرکت است. در این راستا، سؤالاتی که باید مطرح شوند عبارتند از:
- آیا خروج این کارمند شرکت را در معرض ریسک قرار میدهد؟
- دورهی انتقالی هنگام ترک کارمند چگونه خواهد بود؟
- آیا محدودیتهای قانونی برای اعمال مرخصی اجباری وجود دارد؟
- مدتزمان این مرخصی چقدر خواهد بود و چه دلیلی برای تعیین این بازه زمانی وجود دارد؟
از آنجا که ادامه پرداخت حقوق به یک کارمند مهم بدون بهرهگیری از خدمات او هزینهبر است، شرکتها باید در اعمال مرخصی اجباری دقت کافی داشته باشند. علاوه بر این، ممکن است برخی موانع قانونی مانع از اجرای این سیاست شوند. بنابراین، پیش از تصمیمگیری برای اعمال مرخصی اجباری، شرکتها باید تأثیرات مالی، محدودیتهای قانونی و مزایای تجاری نگه داشتن موقت کارمند را به دقت ارزیابی کنند.
حقوق و تعهدات
در دورهی مرخصی اجباری، کارمند همچنان حقوق و مزایای خود را دریافت میکند، اما بسته به مفاد قرارداد کاری، ممکن است واجد شرایط دریافت پاداش یا پرداختهای معوق نباشد. در این مدت، معمولاً کارمند از دسترسی به دادهها و سیستمهای رایانهای شرکت منع میشود و اجازهی ارتباط با مشتریان، تأمینکنندگان یا همکاران خود را ندارد. همچنین، او موظف است اموال شرکت، از جمله لپتاپ، تلفن همراه یا خودروهای سازمانی را بازگرداند.
در طول این دوره، کارمند باید در دسترس باشد تا در صورت نیاز، اطلاعات یا پشتیبانی ارائه دهد و حتی ممکن است به کار بازگردانده شود. به همین دلیل، سفر در این مدت بدون تأیید کارفرما توصیه نمیشود. همچنین، کارفرما میتواند کارمند را ملزم کند تا در دورهی مرخصی اجباری، از تعطیلات ذخیرهشدهی خود استفاده کند.
توجه: مرخصی اجباری گاهی با عناوینی مانند «دورهی مرخصی اجباری» یا «مرخصی باغبانی» نیز شناخته میشود.
مرخصی اجباری (Garden Leave) - مزایا و معایب برای کارفرمایان
مزایا:
- اطمینان از در دسترس بودن کارمند برای پاسخ به سؤالات پیش از ترک شرکت
- جلوگیری از سرقت مشتریان توسط کارمند پیش از خروج
- تضمین انتقال صحیح مسئولیتها
- جلوگیری از دسترسی کارمند در حال خروج به بخشهای حساس شرکت
- ممکن است از پیوستن کارمند به یک شرکت رقیب جلوگیری کند
معایب:
- معمولاً پرهزینه است، بهویژه زمانی که یک مدیر اجرایی در مرخصی اجباری قرار میگیرد
- بازده کاری اندک یا بدون بازده در ازای پرداخت حقوق واقعی
- نیاز به رعایت قوانین پیچیده و متغیری دارد که ممکن است برخی جنبههای مرخصی اجباری را محدود کند
- ممکن است بر دیدگاه کارکنان آیندهنگر نسبت به شرکت تأثیر منفی بگذارد
مرخصی اجباری (Garden Leave) - دیدگاه کارمند
از دیدگاه کارمند، بسیاری از موارد برعکس کارفرما صدق میکند. کارمند از طریق شرایط قرارداد تا تاریخ مشخصی همچنان اشتغال معنادار و حقوقبگیر دارد. در این دوره، مسئولیتهای او معمولاً کاهش مییابد. اغلب به کارمند اجازه داده میشود که به دنبال شغل جدید بگردد، اگرچه محدودیتهایی در شروع کار جدید در حین مرخصی اجباری وجود دارد. همچنین، کارمند معمولاً همچنان مستحق دریافت کمیسیون و پاداش در طول این دوره است.
در مقابل، ممکن است کارمند در انجام برخی فعالیتها مانند شروع یک شغل جدید یا کار در یک شرکت رقیب محدود شود. برخی از کارکنان ممکن است از دریافت حقوق بدون امکان مشارکت در موفقیت سازمان احساس نارضایتی کنند. جدایی از همکارانی که روابط حرفهای و اجتماعی با آنها برقرار شده، میتواند تجربهای ناخوشایند برای کارمند باشد و باعث شود که او شرکت را با حس منفی ترک کند.
مرخصی اجباری (Garden Leave) - کارمندان
مزایا:
- دریافت حقوق برای یک دوره مشخص
- نیاز به کار کم یا حتی بدون نیاز به کار در ازای دریافت حقوق مستمر
- امکان جستجوی فرصتهای شغلی جدید (بدون امکان شروع کار جدید)
- امکان دریافت پاداش و کمیسیون در طول مرخصی اجباری
معایب:
- محدودیت در فعالیتهای حرفهای برای مدت مشخص
- احتمال نارضایتی از دریافت حقوق بدون مشارکت فعال در کار
- رکود در پیشرفت شغلی در صورت طولانی بودن دوره مرخصی اجباری (مثلاً ۹۰ روز)
- تأثیر منفی بر دیدگاه حرفهای در صورت اخراج یا تعدیل نیرو غیرارادی
مرخصی اجباری (Garden Leave) در ایالات متحده
در اواسط سال ۲۰۱۸، ایالت ماساچوست قانون مربوط به مرخصی اجباری را تصویب کرد و به نخستین ایالت در آمریکا تبدیل شد که به کارکنان پس از ترک شغل، مرخصی با حقوق ارائه میدهد. بر اساس این قانون، کارکنان حداقل ۵۰٪ از حقوق پایه خود را در طول مرخصی اجباری دریافت میکنند.
در سال ۲۰۲۱، ایالت ایلینوی قانون «آزادی کار ایلینوی» (IFWA) را تصویب کرد. اگرچه این قانون مستقیماً به عبارت «مرخصی اجباری» اشارهای ندارد، اما محدودیتهایی را برای کارفرمایان ایلینوی در زمینه توافقات عدم رقابت و عدم جذب مشتریان اعمال میکند. این قانون بهطور غیرمستقیم بر محدودیتهایی که میتوان بر کارکنان در دوره مرخصی اجباری تحمیل کرد، تأثیر میگذارد. علاوه بر این، در آوریل ۲۰۲۴، کمیسیون تجارت فدرال (FTC) استفاده از توافقات عدم رقابت را ممنوع کرد.
با اینکه مرخصی اجباری در صنایع مالی نیویورک دیده میشود، اما در بسیاری از موارد صراحتاً ممنوع است. برای مثال، «قوانین رفتار حرفهای نیویورک» که توسط انجمن وکلای ایالت نیویورک منتشر شده، این نوع مرخصی را برای وکلا غیرقانونی اعلام میکند. این قانون مانع از آن میشود که یک وکیل پس از خروج از یک شرکت، برای مدت معینی از انجام فعالیت حرفهای منع شود.
مثالهایی از مرخصی اجباری (Garden Leave)
کمیسیون بورس و اوراق بهادار ایالات متحده (SEC) سندی را تحت عنوان «Exhibit 10.3» منتشر کرد که مربوط به توافقنامه جدایی بین شرکت uniQuire, Inc. و مدیر ارشد عملیاتی (COO) پیشین آن بود. در ماه اوت ۲۰۱۹، این شرکت تصمیم گرفت که با کارمند خود قطع همکاری کند. بر اساس این توافق، نامه جدایی شامل موارد زیر بود:
- دوره مرخصی اجباری بین ۱۹ اوت ۲۰۱۹ تا ۳۱ اوت ۲۰۱۹ (تاریخ رسمی استعفا) تعیین شد.
- در این دوره، مدیر ارشد عملیاتی دسترسی به امکانات شرکت یا سیستمهای الکترونیکی آن را نداشت.
- کارمند باید در حد معقولی مشاوره و کمک مورد نیاز مدیرعامل را ارائه میداد.
- تمام معاملات تجاری انجامشده در این مدت فقط باید از طریق مدیران شرکت صورت میگرفت.
کارکنان در طول مرخصی اجباری چه میکنند؟
در طول مرخصی اجباری، اکثر کارکنان ملزم به انجام کار خاصی نیستند یا کار بسیار کمی انجام میدهند. با این حال، آنها همچنان برای یک دوره مشخص در لیست حقوق شرکت باقی میمانند. معمولاً کارمند مجبور نیست تمام وظایف قبلی خود را انجام دهد و انتظارات از او در این دوره از قبل مشخص میشود.
آیا میتوان در طول مرخصی اجباری شغل جدیدی را شروع کرد؟
مرخصی اجباری معمولاً یک توافق قراردادی بین شرکت و کارمند است. به کارمند اغلب اجازه داده میشود که به دنبال فرصتهای شغلی جدید بگردد، اما اگر پیش از پایان مرخصی اجباری شغل جدیدی را شروع کند، ممکن است از نظر قانونی نقض قرارداد محسوب شود.
آیا مرخصی اجباری در ایالات متحده وجود دارد؟
بله، این مفهوم در ایالات متحده نیز وجود دارد. در سال ۲۰۱۸، ماساچوست اولین ایالتی بود که آن را قانونی کرد. همچنین، این رویه بهطور گسترده در نیویورک مورد استفاده قرار میگیرد و در ایالت ایلینوی نیز محبوبیت یافته است.
قوانین مربوط به مرخصی اجباری چگونه است؟
قوانین مرخصی اجباری بسته به حوزه قضایی متفاوت است. بهطور کلی، بیشتر این قوانین نیاز به اطلاعرسانی قبلی درباره استعفا دارند و مدت آن معمولاً بین ۳۰ تا ۹۰ روز است. در این مدت، کارمند همچنان حقوق دریافت میکند اما معمولاً از انجام بیشتر وظایف خود معاف است. همچنین، کارمند معمولاً اجازه بازگشت به محل کار را ندارد و ممکن است فقط با برخی همکاران خاص ارتباط داشته باشد.
جمعبندی
برای محافظت از داراییهای شرکت و حفظ منافع تجاری در زمان خروج یک کارمند، ممکن است شرکت او را تحت مرخصی اجباری قرار دهد. این دوره که همراه با دریافت حقوق است، معمولاً باعث کاهش وظایف کارمند پیش از استعفای برنامهریزیشده او میشود. علاوه بر این، کارمند در این مدت با محدودیتهایی در دسترسی به اطلاعات، انجام فعالیتهای حرفهای و ارتباط با برخی افراد روبهرو خواهد بود.