دولت به جای واردات جلوی قاچاق سازماندهی‌شده سوخت را بگیرد
قاچاق بنزین آن هم در شرایطی که کشور به شدت با کمبود سوخت دست و پنجه نرم می‌کند این روزها بار دیگر به عنوان معضلی جدی مطرح می‌شود؛ معضلی که ریشه‌های متنوعی در بر دارد.
به گزارش پایگاه خبری اسب بخار، محمدباقر قالیباف، رئیس مجلس شورای اسلامی، اخیراً در یک اظهارنظر جنجالی، اعلام کرد روزانه ۲۵ تا ۳۰ میلیون لیتر فرآورده‌های نفتی در کشور به صورت قاچاق از کشور خارج می‌شود که این قاچاق از مبادی تولید و مصرف اصلی است که هر دو در اختیار دولت قرار دارد.
این حجم عظیم قاچاق نه تنها به اقتصاد کشور آسیب می‌زند، بلکه وضعیت تأمین سوخت و وابستگی به واردات بنزین را نیز به شدت پیچیده‌تر می‌کند.
گفته‌های قالیباف درباره حجم قاچاق فرآورده‌های نفتی به طور قابل توجهی توجه رسانه‌ها و مردم را جلب کرده است. طبق این اظهارات، روزانه حدود ۲۵ تا ۳۰ میلیون لیتر سوخت به طور غیرقانونی از کشور خارج می‌شود. اگر فرض کنیم هر تانکر سوخت‌بر قادر به حمل ۲۲ هزار لیتر سوخت باشد، برای قاچاق این حجم از سوخت به بیش از هزار تانکر نیاز خواهد بود. این عدد به وضوح نشان می‌دهد که قاچاق به صورت خرد و به روش‌های معمول مانند کول‌بری یا حمل و نقل از طریق باک‌های زاپاس نمی‌تواند تمام این حجم بزرگ از فرآورده‌های نفتی را در بر گیرد.
این حقیقت که قاچاق در این مقیاس نمی‌تواند از طریق روش‌های مرسوم انجام شود، به این معنی است که قاچاق به طور قطع از طریق راه‌های سازمان‌یافته‌تر و پیچیده‌تری صورت می‌گیرد. یکی از مهم‌ترین این روش‌ها، استفاده از شبکه‌های قاچاق سازمان‌یافته و احتمالاً خطوط لوله‌ای است که می‌تواند سوخت را به راحتی از مناطق مختلف به خارج از کشور منتقل کند. استفاده از خطوط لوله برای قاچاق سوخت یک فرضیه منطقی است، چراکه این روش، نسبت به حمل و نقل جاده‌ای یا از طریق تانکرهای شناخته شده، پنهانی‌تر و به مراتب سریع‌تر می‌تواند حجم عظیمی از سوخت را منتقل کند.
قاچاق سوخت به کشورهایی همچون افغانستان، عراق و سایر کشورهای همسایه علاوه بر ضرر مالی هنگفت، آثار منفی بسیاری بر اقتصاد ایران دارد. یکی از اصلی‌ترین مشکلات این است که قاچاق سوخت به خارج از کشور باعث کاهش شدید ذخایر سوختی داخل کشور می‌شود. این کاهش ذخایر، در شرایطی که ایران با مشکلات اقتصادی فراوانی مواجه است، می‌تواند بر مشکلات داخلی کشور افزوده و شرایط را برای تأمین نیازهای اساسی مردم پیچیده‌تر کند.
در این زمینه، یکی از مهم‌ترین مسائلی که باید به آن توجه داشت، اثرات این قاچاق بر امنیت انرژی کشور است. با توجه به این‌که ایران یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان نفت و گاز در جهان است، نیاز به استفاده بهینه از این منابع برای تأمین انرژی داخلی کشور بیشتر از هر زمانی احساس می‌شود. در مقابل، قاچاق سوخت باعث می‌شود که نه تنها منابع ملی به طور غیرقانونی از کشور خارج شوند، بلکه هزینه‌های زیادی نیز به دولت تحمیل خواهد شد.
در حالی که ایران به واردات بنزین وابسته شده است، قاچاق روزانه میلیون‌ها لیتر سوخت تنها بر بحران کمبود سوخت در کشور می‌افزاید. این موضوع باعث می‌شود که نه تنها وابستگی ایران به واردات سوخت بیشتر شود، بلکه نیاز به تأمین و مدیریت منابع سوختی در کشور را به یکی از چالش‌های اساسی تبدیل کرده است. هر لیتر سوخت قاچاق‌شده، به معنای کمبود بیشتر و افزایش فشار بر سیستم تأمین سوخت داخلی است.
اقدامات لازم برای مقابله با قاچاق سوخت
با توجه به ابعاد گسترده و پیچیدگی‌های قاچاق سوخت، دولت ایران باید اقداماتی اساسی و مؤثر برای مقابله با این پدیده انجام دهد. یکی از مهم‌ترین گام‌ها، تقویت نظارت و کنترل مرزهاست. ایجاد سیستم‌های پیشرفته برای ردیابی و شناسایی مسیرهای قاچاق و تقویت توانایی‌های مرزبانی می‌تواند در کاهش قاچاق سوخت مؤثر باشد.
همچنین باید به ایجاد سیاست‌های اقتصادی جامع و پایدار برای مدیریت منابع نفتی کشور توجه بیش‌تری شود. افزایش تولید داخلی بنزین و گازوییل، کاهش وابستگی به واردات و توسعه پالایشگاه‌ها می‌تواند در کاهش تقاضا برای قاچاق سوخت نقش بسزایی ایفا کند. در کنار این اقدامات، دولت باید به شفاف‌سازی و مقابله با فساد در دستگاه‌های دولتی و بخش‌های مختلف اقتصادی توجه ویژه‌ای داشته باشد تا از این طریق مانع از سوءاستفاده‌های مالی و قاچاق سازمان‌یافته شود.
در نهایت می‌توان گفت که قاچاق سوخت در شرایطی که کشور با کمبود سوخت همراه است، باید به صورت جدی تری توسط دولت پیگیری شود و در غیر این صورت، قاچاق و در مقابل آن، واردات برای تأمین کمبودهای موجود در کشور، روندی غیرمعقول خواهد بود که کشور را در چالش‌های بیش‌تری برای مدیریت سوخت فرو خواهد برد.
