به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از جام جم، تحریم‌ها شدت پیدا کرد و کمبود دارو و کیفیت پایین تولیدات در برخی شرکت‌های داروسازی، مشکلاتی را برای بازار دارو به وجود آورد، اما شاید مهم‌ترین مشکل در این میان، جولان داروهای تاریخ انقضا گذشته باشد. حالا در برخی داروخانه‌ها و بیمارستان‌ها داروی تاریخ انقضا گذشته عرضه می‌شود، هرچه هم وزیر بهداشت و سازمان غذا و دارو بگویند کشور با مشکل کمبود دارو و مساله داروهای تاریخ گذشته روبه‌رو نیست؛ این داروهای تاریخ گذشته است که پیکانش را به طرف مردم نیازمند به دارو و بیمار نشانه رفته و پیام مرگ با خود به همراه دارند.
همین چند روز پیش بود که دارویی که برای بیماران قلبی - عروقی تجویز می‌شود؛ یعنی داروی لوزارتان، به‌عنوان یک داروی سمی شناخته شد. هرچند بلافاصله نمکی، وزیر بهداشت عنوان کرد امروز در بازار هیچ دارویی که بخواهد مشکلی برای مردم ایجاد کند، نیست و قرص‌های والزارتان و لوزارتان موجود در بازار عاری از هرگونه خطری هستند، اما رسانه‌ها از ممنوعیت این دارو در بسیاری از کشورها مانند ایالات متحده گفتند. ماجرای داروهای خطرناک اما به داروی بیماران قلبی -عروقی ختم نشد. داروهای تاریخ گذشته و مصرف آن در برخی بیمارستان‌ها، داستان‌های عجیب و غریب دیگری را این روزها روایت کرده‌اند.
در حال پیگیری
همین هفته گذشته بود که در یکی از بیمارستان‌های پایتخت، خبر مسموم شدن یک مادر شیرده به خاطر سرم تاریخ انقضا گذشته منتشر شد. داستان از تزریق یک سرم شروع و بعد به انتشار جوابیه‌های مسؤولان ختم شد. مهدی رضایی، معاون درمان دانشگاه علوم پزشکی تهران خبر سرم تاریخ گذشته را تأیید کرد و گفت: «بررسی‌های اولیه نشان می‌دهد خبر تزریق سرم‌های تاریخ گذشته صحت دارد و شکایت فرد بیمار از طریق سامانه شکایات وصول شده و هم‌اکنون در حال پیگیری است.» او توضیح داد پیگیر موضوعات مربوط به مصرف داروی تاریخ گذشته است و نظارت و برخورد قانونی با خاطیان را در برنامه دارند. رضایی اما تنها فردی نبود که درباره این واقعه واکنش نشان داد. همان زمان، کیانوش جهانپور، مدیرکل روابط عمومی وزارت بهداشت درباره موضوع تزریق سرم تاریخ گذشته به یک بیمار در یکی از بیمارستان‌های خصوصی پایتخت، عنوان کرد: «در مورد این قصور، مسؤول فنی داروخانه و مسؤول فنی بیمارستان باید پاسخگو باشند و معاونت درمان و معاونت غذا و دارو دانشگاه علوم پزشکی تهران و سازمان غذا و دارو از طریق مراجع قانونی مشخص شده به‌موضوع رسیدگی می‌کنند و طبق قانون با تخلف صورت گرفته برخورد می‌شود.» او توضیح داد که در بیمارستان‌های دولتی وابسته به وزارت بهداشت، در سال‌های اخیر فرآیندهایی طراحی شده تا آمار داروی تاریخ انقضا گذشته در انبارداری‌ها به صفر برسد. به گفته جهانپور «در برخی موارد در بیمارستان‌ها و داروخانه‌های خصوصی مواردی مشاهده می‌شود که به صورت غیرحرفه‌ای داروی تاریخ مصرف گذشته را به فروش می‌رسانند یا برای درمان بیمار استفاده می‌کنند و این یکی از اشکالات فرآیندها در مراکز خصوصی است.»
اما سؤال اینجاست که آیا استفاده از داروی تاریخ انقضا گذشته به همین مورد ختم می‌شود و دیگر آماری از استفاده داروهای تاریخ انقضا گذشته وجود ندارد؟ جواب این سؤال خیر است؛ موارد دیگری هم وجود دارد که بی‌محابا در بیمارستان‌ها انجام می‌شود. موضوع سرم تاریخ انقضا گذشته، یکی از نمونه‌های کوچک از مشکلات داروست. شرایط برای برخی از داروهای خاص، داروهایی که در داخل ایران تولید نمی‌شود و حتی حالا دیگر اجازه واردات ندارد، طور دیگری است. شاید به‌خاطر همه این مشکلات، احتمال دیدن داروهای تاریخ گذشته که زمانی در انبارها دپو شده بودند، دیگر خارج از انتظار نباشد.
فقط برای 50 درصد امید
روش دیالیز سی.آر.آر.تی یا درمان جایگزینی کلیوی پیوسته، روشی برای برداشت مواد زائد نیتروژنی، توکسی‌ها، انکترونیت و آب است که مخصوص بیماران با ای.کی.آی (بیماران با آسیب حاد کلیوی)، بیماران با شرایط همودینامیک ناپایدار (بیمارانی با انقباضات (سیستول)، انبساط قلب (دیاستول) و ضربان قلبی نامنظم) و بیماران مبتلا به نارسایی پیشرفته قلبی و سپسیس (بیمار با عفونت خونی) و بیماری که به مسمومیت دارویی مبتلا شده است، استفاده می‌شود. روش دیالیزی که بسیار هم برای بیمار پرهزینه است.
آریا جنابی، فوق‌تخصص بیماریی‌های نفرولوژی و جراح کلیه و رئیس بخش دیالیز بیمارستان رسول اکرم(ص) است. او درباره استفاده از روش سی.آر.آر.تی به ما می‌گوید: «این روش یک روش 50 - 50 درصدی است و درواقع می‌تواند جواب بدهد یا این که نه.» هرچند جنابی توضیح می‌دهد این روش از دیالیز جایگزین دارد و می‌تواند روش دیالیز معمولی برای بیماران انجام شود، اما ممکن است بیمارستانی برای تـأمین مالی بیشتر بخواهد از این دارو استفاده کند. به خاطر شرایط بیمار، دیالیز به صورت آهسته و از 24ساعت تا 72 ساعت، زمان می‌برد و برای بیمارانی که در بخش‌های ویژه مانند، آی.سی.یو و پست
آی.سی.یو استفاده می‌شود؛ بنابراین این طور که به نظر می‌رسد استفاده از هر داروی تاریخ انقضا گذشته یا با دوز زیاد و کم، برای بیماری که در شرایط وخیم سلامتی قرار دارد، می‌تواند باعث برهم زدن ریتم تنفسی بیمار، ایجاد مشکل یا حتی درنهایت مرگ شود، اما سؤال اینجاست که چرا برخلاف استفاده از ریسک بالای داروی تاریخ انقضا گذشته، باز هم همراه بیماری می‌خواهد از دارویی که ممکن است، جان بیمار را به خطر بیندازد، استفاده کند؟
روشی برای بیماران با شرایط خاص
خودش را زارعی معرفی می‌کند، همراه بیماری که با وجود این که می‌دانسته دارو تاریخ انقضا گذشته است، دارو را از بیمارستان خریده است. او درباره تصمیم خرید داروی تاریخ انقضا گذشته به ما می‌گوید: «ما داروخانه‌ها و همه بیمارستان‌هایی را که می‌دانستیم سی.آر.آر.تی
در آنها ممکن است، وجود داشته باشد، زیر و رو کردیم، اما هیچ جا این دارو وجود نداشت.» این همراه بیمار، حتی از هر دو شرکتی که زمانی دارو را وارد می‌کردند هم پرس‌وجو کرد. از اردیبهشت امسال اما این دارو دیگر به کشور وارد نمی‌شود. زارعی توضیح می‌دهد اتفاقا بعد از این که متوجه می‌شوند که در تهران و تنها در انبار یک بیمارستان هم این دارو وجود دارد، به بیمارستان مراجعه می‌کنند. در دستور فروش اما زمانی که می‌بیند، دارو تاریخ انقضا گذشته است، از پزشک معالج بیمارش پرس‌وجو می‌کند. او می‌گوید: «موضوع را با پزشک معالج بیمارم، درمیان گذاشتیم.» و نکته همین است. این که پزشک صراحتا اظهار کرده استفاده از این دارو، درنهایت پنجاه، پنجاه است و تا 50درصد می‌توان امیدوار بود بیمار درمان شود. 50درصد زنده ماندن، برای زارعی و خانواده این بیمار امید زیادی بوده است. او می‌گوید در شرایطی که یکی از اعضای خانواده‌تان در شرایط بد بحرانی است، دانستن این که ممکن است، دارویی او را حتی اگر درصد کمی هم باشد، نجات دهد، ولو تاریخ انقضا گذشته باشد، تنها گزینه می‌شود. 50درصد امیدواری، منجی آنها می‌شود و مدام در گوش‌هایشان می‌پیچد. حالا فرقی هم ندارد که این امیدواری واهی باشد و با یک داروی تاریخ انقضا گذشته باشد، این می‌شود که آنها داروی تاریخ انقضا گذشته را خریداری می‌کنند تا یک روز بیشتر عزیزشان را ببینند. هرچند اجل مهلت نمی‌دهد و قبل از استفاده از دارو، بیمار فوت می‌کند.
در این بین اما بیمارستانی که باید حامی بیماران باشد و به رسالت خود، یعنی نجات انسان‌ها در شأن انسانی، عمل کند، بیشتر به مسائل مادی توجه دارد. طبق آخرین خبرهای رسیده از این بیمارستان، سازمان غذا و دارو در بازرسی خود، فهرست داروهای تاریخ انقضا گذشته را درآورد، اما باید دید که برخورد این سازمان با بیمارستان درجه یک چگونه است!
تعدادشان اندک است!
طبق قانون تعزیرات حکومتی امور بهداشتی و درمانی ماده 20، نگهداری یا عرضه یا فروش داروهای فاسد یا تاریخ انقضا گذشته که باید معدوم شوند، جرم بوده و متخلف به مجازات محکوم می‌شود، بنابراین استفاده از داروی تاریخ انقضا گذشته جرم است و طبق قانون با این تخلف باید برخورد شود. متولی تخلف دارویی در کشور، سازمان غذا و داروست و اگر بیماری از مراکز درمانی، داروخانه و بیمارستانی که داروی تاریخ انقضا گذشته استفاده می‌کند، شکایتی دارد، باید با این سازمان در میان بگذارد. هرچند که شهرام شعیبی، سخنگوی این سازمان به ما می‌گوید که خود این سازمان هم به‌صورت دوره‌ای شش تا 12بار در سال، از انبارهای دارو بازدید می‌کنند. او با اشاره به استفاده از داروی تاریخ انقضا گذشته در کشور می‌گوید: «درصد کمی از بیمارستان‌ها یا داروخانه‌ها هستند که داروی تاریخ انقضا گذشته دارند.» او معتقد است این تخلف هم به خاطر این است که مدیریت خرید در بیمارستان‌ها وجود نداشته و همین باعث بروز این مشکل شده است. سخنگوی سازمان غذا و دارو توضیح می‌دهد که طبق قانون، داروی تاریخ انقضا گذشته باید امحا شود. در غیر این صورت سازمان غذا و دارو به‌شدت با این تخلف برخورد می‌کند. شعیبی وجود داروی تاریخ انقضا گذشته در بازار را انکار نمی‌کند. او حتی می‌گوید که بازرسان این سازمان به جز داروهای تاریخ مصرف گذشته شاهد فروش داروهای تقلبی و حتی مواد مخدر در برخی داروخانه‌ها هم بوده‌اند و برخورد شدیدی هم با آنها شده است، اما مشکل اینجاست که برخورد با این داروخانه‌ها هیچ‌گاه رسانه‌ای نمی‌شود. این روزها حال و روز بیمارانی که نیاز به داروی خاص دارند، مناسب نیست، آنها و اعضای خانواده‌شان علاوه بر بیماری و هزینه‌های سنگین درمان باید در کوچه پس‌کوچه‌ها دنبال داروی وارداتی بگردند و نگران این باشند که فرصت‌طلبان به آنها داروی تقلبی یا داروی تاریخ انقضا گذشته نفروشند.
