فرهنگ مفاهیم و اصطلاحات تخصصی بازارهای مالی و اقتصادی

الف

• اساس‌نامه

  اساس‌نامه‌ي نمونه‌ي شرکت‌های سهامی عام پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار مصوب هیئت مدیره‌ي سازمان.

• اشخاص مرتبط

  عبارتست ازاعضای هیئت مدیره وسهامداران ویا حسابرسان.داخلی و بازرس مرتبط بانک مرکزی.

• اطلاعات مهم

  اطلاعاتی درباره‌ي رویدادها و تصمیمات مربوط به ناشر که بر قیمت اوراق‌بهادار ناشر و تصمیم سرمایه‌گذاران تاثیر بااهمیت داشته باشد.

• اطلاعات نهانی

  هرگونه اطلاعات افشا نشده برای عموم که به طور مستقیم و یا غیرمستقیم به اوراق بهادار، معاملات یا ناشر آن مربوط می‌شود، و در صورت انتشار، بر قیمت و یا تصمیم سرمایه‌گذاران برای معامله اوراق‌بهادار مربوط تاثیر می‌گذارد.

• اعلام عمومی

  انتشار عمومی رای قطعی صادره توسط مرجع ذیصلاح

• افشاء

  ارسال اطلاعات به سازمان و انتشار عمومی و به‌موقع اطلاعات مطابق ضوابط دستورالعمل افشا

• افشای فوری

  افشای اطلاعات به محض آگاهی ناشر، با رعايت شرايط دستورالعمل افشای فوری

• امهال واستمهال

  به معنی مهلت دادن ویا درخواست مهلت درایفای تعهدات بوده که قراردادی فی مابین امضا نشده و فقط بانک در ان مهلت اقدام قانونی انجام نداده لیکن مشمول وجه التزام تأخیر تأدیه دین خواهد بود.

• امیدنامه

  سندی که اهداف، نرخ بازده مورد انتظار، شرایط و نحوه تبدیل اوراق به سهام (در صورت لزوم) و سایر جزئیات مربوط به "طرح توسعه و نوسازی شرکت" را شرح می‌دهد و تصویری از آینده‌ي سرمایه‌گذاری برای تصمیم‌گیری در اختیار سرمایه‌گذاران (خریداران "اوراق مشارکت") قرار می‌دهد. این سند قبل از انتشار عمومی باید به تایید "امین"، "حسابرس" و "بورس" برسد.

• انتشار

  انتشار عبارت است از صدور اوراق بهادار برای عرضه عمومی.

• انتقال قانونی

  انتقال اوراق‌بهاداری است که به موجب قوانین خاص و یا با حکم دادگاه صالحه به شخص دیگری صورت می‌گیرد.

• انتقال قهری

  انتقال اوراق بهاداری است که با فوت دارنده‌ي آن به وراث قانونی وی صورت می‌گیرد.

• انحصار

  وضعیتی در بازار که سهم یک یا چند بنگاه یا شرکت تولیدکننده، خریدار و فروشنده از عرضه و تقاضای بازار به میزانی باشد که قدرت تعیین قیمت و یا مقدار را در بازار داشته باشد، یا ورود بنگاه‌های جدید به بازار یا خروج از آن با محدودیت مواجه باشد.

• اندازه قرارداد در معاملات آتی

  در قراردادهای آتی اندازه هر قرارداد توسط بورس تعیین می شودو سرمایه گذاران فقط می توانند مضرب های صحیحی از این مقدار را مورد معامله قرار دهند. به طور مثال در قراردادهای آتی سکه طلای بورس کالا، اندازه قرارداد 10 عدد سکه طلای بهارآزادی می باشد.

• انواع عقد

  1- عقدلازم: عقدی است که هیچ یک از طرفین معامله حق فسخ آن را نداشته باشند. مانند سلف، فروش اقساطی، اجاره به شرط تملیک، مزارعه، مساقات، قرض الحسنه. 2- عقد جایز: عقدی است که هریک از طرفین می توانند هر وقت که بخواهند آن را فسخ نمایند مانند مضاربه ، جعاله، عقودمشارکتی. 3- عقد خیاری: عقدی است که ضمن آن برای طرفین یا یکی از آنها یا برای اشخاص ثالث اختیارفسخ معامله گذاشته می شود. 4- عقد منجز: عقدی است که قطعیت آن مشروط به انجام یا وقوع امری نباشد. 5- عقد معلق: عقدی است که قطعی شدن آن مشروط به انجام یا وقوع امری دیگر است. مانند مالک شدن مستاجر پس از پرداخت کل اجاره بها(اجاره به شرط تملیک) 6- عقد معین: عقودی راگویندکه در قانون مدنی نام آن ذکر گردیده باشد. مانند مضاربه ویا مشارکت. 7- عقد نامعین: عقدی است که در قانون مدنی نام برده نشده لیکن در قالب انعقاد انواع قراردادها در معاملات فی مابین امضاکنندگان برقرار می شود. 8- عقودمشارکتی یا غیرمبادله‌ای: عقودی را گویند که کالایی به هنگام انعقاد قرارداد مبادله نمی شود. مانند مضاربه – مشارکت 9- عقود مبادله‌ای: عقودی را گویند که با انعقاد قرارداد موضوع بین طرفین قرارداد مبادله می شود.مانند خرید وفروش اقساطی – اجاره به شرط تملیک،سلف. 10-عقد رهن: عقدی است که به موجب آن مدیون مالی را برای وثیقه قراردادن به داین می دهد. "قبض" اولیه بایستی انجام شود ولی استمرار قبض ضروری نمی باشد. در اختیار گرفتن مال را قبض می گویند. 11- قرارداد بانکی: سندی است بین بانک ومشتری که درقالب یک یا چند عقد منعقد می شود ومعمولاً قرارداد شامل عقد اصلی به‌همراه عقودخارج لازم دیگر برای شفافیت مراودات بین بانک ومشتری می باشد و طی آن عقود جایزرا با ذکرعبارت«قراردادهای خارج لازم به لازم»تبدیل می نماید.

• انواع قراردادها در بانک

  1-. قراردادهای رسمی : قراردادهایی هستند که در دفتر اسناد رسمی به ثبت می رسندولازم الاجرا می‌باشند. 2-. قراردادهای عادی: قراردادهای عقود اسلامی منعقده در بانک که به حکم ماده 15 قانون عملیات بانکی در بانک منعقد ودر حکم اسناد لازم الاجرا هستند و قراردادهای عادی دیگر که لازم الاجرا نمی باشند نظیر درخواست صدور ضمانتنامه وگشایش اعتبارات اسنادی. 3- قرارداد از نظر وثیقه: . قراردادهای دارای وثیقه (غیر منقول، چک، سفته، ضمانتنامه، اوراق سهام.......).‌قراردادترهین‌درقبال غیرمنقول حتماً باید در دفاتر اسناد رسمی تنظیم شوند درحکم اسناد لازم الاجرا خواهند بود.

• اوراق اجاره

  اوراق بهادار با نام قابل نقل و انتقالي است كه نشان دهنده‌ي مالکیت مشاع دارنده‌ي آن در دارایی مبنای انتشار اوراق اجاره است.

• اوراق بهادار

  هر نوع ورقه یا مستندی است که متضمن حقوق مالی قابل نقل و انتقال برای مالک عین و یا منفعت آن باشد. شورا، اوراق بهادار قابل معامله را تعیین و اعلام خواهد کرد. مفهوم ابزار مالی و اوراق بهادار در متن این قانون، معادل هم در نظر گرفته شده است.

• اوراق مرابحه تشکیل سرمایه شرکت های تجاری

  در این نوع از اوراق مرابحه، هدف تشکیل سرمایه، فعالیت تجاری مستمر است. بانی (شرکت تجاری) که نقش ناشر را نیز دارد، با انتشار و واگذاری اوراق مرابحه، وجوه نقدی مازاد افراد را جمع‌آوری کرده به وکالت از طرف آنان، کالاهای مورد نیاز دولت، سازمان‌های دولتی، شرکت‌های وابسته به دولت و بنگاه‌های اقتصادی بخش خصوصی و مصرف‌کنندگان را از تولید‌کنندگان یا مراکز فروش به صورت نقد خریده، سپس با افزودن نرخ معینی به عنوان سود، به صورت نسیه به مصرف‌کنندگان نهایی می‌فروشد

• اوراق مشارکت

  اوراق بهادار با نامی که با مجوز "بورس" به قیمت اسمی مشخص برای مدت معین جهت تامین بخشی از منابع مالی مورد نیاز طرح‌های نوسازی و توسعه شرکت‌های پذیرفته شده در "بورس" منتشر می‌شود. این اوراق بدون تضمین دولت و بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران انتشار می‌یابند.

• اوراق مشارکت قابل تبدیل به سهام

  آن گروه از (اوراق مشارکت) (ناشر) است که در سررسید نهایی و یا قبل از آن قابل تبدیل به سهام همان شرکت (ناشر) باشد.

• ایستگاه معاملاتی

  پایانه‌ي معاملاتی کارگزار است که با سامانه‌ي معاملاتی بورس در ارتباط می‌باشد. هر "ایستگاه معاملاتی" با کدی مشخص می‌شود که به آن "کد ایستگاه معاملاتی" گویند. ایستگاه‌های معاملاتی هر کارگزار با کدهای جداگانه تعریف می‌شود.

ب

• بازارگردان

  کارگزار/ معامله‌گری است که با اخذ مجوز لازم و با تعهد به افزایش نقدشوندگی و تنظیم عرضه و تقاضای اوراق‌بهادار معین و تحدید دامنه‌ي نوسان قیمت آن، به داد و ستد آن اوراق می‌پردازد.

• بازارگردانی

  فعالیتی است که با هدف کاهش دامنه‌ي نوسانات قیمت اوراق‌بهادار و تامین نقدشوندگی آن با مجوز "سازمان" توسط "کارگزار" انجام می‌شود.

• بانی

  شخص حقوقی است که نهاد واسط براي تأمين مالي وي در قالب عقود اسلامي، اقدام به انتشار اوراق اجاره مي‌نمايد.

• بخشهای اقتصادی

  فعالیتهای اقتصادی از نظرظاهری تشابهاتی دارند که عموماً در سه گروه قابل جمع می باشد. 1-. فعالیت تولیدی: عبارتست از فعالیتی که طی آن مواد اولیه یا کالای نیمه ساخته درطی فرآیند دستی یا ماشینی به صورت تکی یا سری به کالای جدیدی تبدیل می‌گردند. 1-1-. گروه واحدهای صنعتی ومعدنی نظیر انواع کارخانه های تولیدی نظیر استخراج معادن مختلف شیشه – سیمان – خودرو و.... 2-1-. گروه ساختمان : ساختمانهای مسکونی ،‌ویلائی، پاساژ و .......) (راهسازی – جاده- پل – فرودگاه و.....) 3-1-. گروه کشاورزی: طیور نظیر مرغداری گوشتی وتولید تخم مرغ وشترمرغ و...... . دام نظیر گاوداری – گوسفندداری (گوشتی- شیری – گوسفند داشتی و.......) باغات وزمینهای کشاورزی وکالاهای واسطه ای. 2- .بازرگانی : فعالیتهای خرید وفروش و واردات وصادرات کالا به صورت جزئی وکلی توسط اشخاص حقیقی وحقوقی بدون ایجاد تغییرات در ماهیت وظاهر کالا. 3-. خدمات : فعالیتهای را در بر می گیرد که نیروی کار وتخصص خودرا درانجام امور موردنظر مورد استفاده قرار میگیرد وطیف گسترده ای در بخش اقتصادی را به خود اختصاص می دهند. (بانکها، بیمه ، حق العمل کاری، تعمیرات، تحقیقات، امورحقوقی، امور پزشکی وبیمارستانی، حمل ونقل، گردشگری وهتلداری، واحدهای آرایشگری، تهیه غذا.

• بستن نماد

  توقف معاملات هر یک از انواع اوراق بهادار طی دوره‌ي معین طبق دستورالعمل مربوطه می‌باشد.

• بنگاه

  واحد اقتصادی که در تولید کالا یا خدمت فعالیت می‌کند، اعم از آن که دارای شخصیت حقوقی یا حقیقی باشد.

پ

• پذیره‌نویسی

  فرایند خرید اوراق بهادار از ناشر و یا نماینده‌ي قانونی آن و تعهد پرداخت وجه کامل آن طبق قرارداد.

ت

• تجدید وجابجایی

  جابجایی وتجدید یعنی بخشی یا تمام تسهیلات یک مشتری را به تسهیلات جدید تبدیل نمودن بدون اینکه واقعاً معامله ای جدید فی مابین انجام شده باشد.

• تخلف

  هرگونه فعل یا ترک فعل که منجر به نقض قانون و یا مقررات شود.

• تسهیلات از نظر زمان

  1-. تسهیلات کوتاه مدت: تسهیلاتی است که زمان مصرف وبرگشت آن یکدوره وتولید وفعالیت حداکثر یکسال می باشد. 2-. تسهیلات میان مدت: تسهیلاتی را گویند که مدت زمان مصرف وبرگشت آن بین یک الی سه سال باشد. 3-.تسهیلات بلند مدت: تسهیلات بیش از سه سال را گویند.

• تسویه و پایاپای

  مرحله‌ي پایانی انجام معامله است که طی آن مالکیت اوراق‌بهادار به خریدار و وجوه حاصل از معامله به فروشنده منتقل می‌شود.

• تعریف عقد

  عبارتست از اینکه یک یا چند نفر درمقابل یک یاچند نفر دیگر تعهد انجام امری را بنمایند.

• تعلیق پذیرش

  توقف موقت معاملات اوراق بهادار درج شده در فهرست نرخ‌هاي بورس ناشي از نقض مفاد اين دستورالعمل.

• تقاضا

  عبارت است از اعلام آمادگی برای خرید اوراق بهادار از طرف کارگزار خریدار.

• تمدید

  یعنی قبول مهلت وتغییر سررسید ایفای تعهدات به تاریخ دیگر مشروط بر اینکه در دوره تمدید که در قالب قراردادالحاقی انجام می پذیرد سهم سود بانک وطرف معامله تغییر ننماید. لذا اخذ وجه التزام تأخیرتأدیه دین در دوره تمدید منتفی است وبیشتر درعقد مضاربه ومشارکت کاربرد دارد

• تنفس برای آمادگی پرداخت

  مدت زمانی است که مشتری برای تولید وفروش وبرگشت طلب از مشتریان نیاز دارد تا چرخه نقدینگی خود را بهبود بخشیده واقساط واریز کند.

• تنفس جهت ساخت ایجاد

  مدت زمانی است که بانک قائل می شود موضوع قرارداد آماده شود وچون دراین مدت موضوع قرارداد فاقد بهره وری است لذا بازپرداختی در نظر گرفته نمی شود.

ج

• جعاله

  جعاله عبارت است از التزام شخصی، به پرداخت اجرت و پاداش معلوم در مقابل عملی، اعم از این‌که عامل، معین باشد یا نه. در جعاله، شخص متعهد را جاعل و طرف مقابل را عامل، و اجرت را جُعل می‌گویند. برای مثال شخصی می‌گوید اگر کسی حیوان یا ماشین را پیدا کرد، صدهزار تومان به او اجرت می‌دهم، به این عمل جعاله گفته می‌شود.

• جعاله به اعتبار چگونگی ایجاب و پیشنهاد آن، بر دو قسم است: 1- جعالۀ خاص؛ که ایجاب برای شخص معین است و طرف خطاب یک یا چند نفر خاص هستند مثل این‌که پدر به فرزند خود بگوید، اگر فلان مسأله را حل کنی هزار تومان به تو خواهم داد.

• جلسه رسمی معاملاتی

  ساعاتی پیوسته از یک نشست کاری است که معاملات اوراق‌بهادار در این ساعات انجام می‌پذیرد. "بورس" می‌تواند در یک شبانه‌روز بیش از یک نشست رسمی معاملاتی داشته باشد.

ح

• حد یاسقف اعتباری

  عبارتست از میزان امکانات تأمین مالی در قالب تسهیلات ویا تعهدات که برای یکسال مشتری مدنظر قرار می‌گیرد واین امرموجب می شود حدود اختیارات شعبه در قبال یک مشتری افزایش یابد.

• حداقل سفارش انباشته

  حداقل مقدار سفارشي است كه بازارگردان موظف است طبق قرارداد بازارگرداني همواره در سفارش خرید يا فروش خود در سامانه‌ي معاملاتي بورس در هر نماد معاملاتي به‌صورت فعال نگهدارد.

• حداقل معاملات روزانه

  حداقل ميزان معاملات در هر نماد است که بازارگردان موظف به انجام آن در يك روز معاملاتي مي‌باشد.

• حراج

  سازوکاری برای دادوستد اوراق‌بهادار بر پایه‌ي انطباق سفارش‌های خرید و فروش مشتریان با درنظر گرفتن اولویت قیمت و زمان است.

• حساب تضمین بورس

  حساب ویژه ای است که به منظور ایفای تعهدات "کارگزاران" ناشی از فعالیت کارگزاری با هدف حمایت از سرمایه‌گذاران، افتتاح می‌شود.

• حسابرس

  موسسات حسابرسی عضو جامعه‌ي حسابداران رسمی ایران که امکان سنجی فنی، اقتصادی و مالی "طرح نوسازی و توسعه شرکت" را تایید می‌کند و گزارش پیشرفت کار، نرخ بازده و دیگر اطلاعات مالی طرح سرمایه‌گذاری را به اطلاع دارندگان "اوراق مشارکت" می‌رساند. حسابرس می‌تواند در عین حال "حسابرس" شرکت "ناشر" هم باشد.

• حسابرس معتمد

  موسسه‌ي حسابرسی است که بر اساس ضوابط "دستوالعمل موسسات حسابرسی معتمد سازمان بورس و اوراق بهادار" به عنوان موسسه‌ي حسابرسی معتمد سازمان پذیرفته شده است.

خ

د

• دارایی پایه در قرار داد آتی

  کالا یا آن دارایی که قرارداد آتی بر روی آن منتشر می شود را دارایی پایه می گویند. معمولاً در بورس های کالایی دنیا دارایی های مختلفی از جمله محصولات کشاورزی، انواع فلزات، انواع فراورده های نفتی و سایرمحصولات به عنوان قرارداد آتی منتشر می شوند و به عنوان دارایی پایه قراردادهای آتی مطرح می گردند.

• دارایی‌های صندوق

  منظور کلیه حقوق مادی و معنوی صندوق است از جمله وجوه دریافتی از سرمایه‌گذاران بابت پذیره‌نویسی اولیه‌ي واحدهای سرمایه‌گذاری و صدور واحدهای سرمایه‌گذاری، اوراق بهاداری که از محل این وجوه به نام صندوق خریداری می‌شود و کلیه حقوق، منافع و سود متعلق به آن‌ها، مطالبات صندوق از اشخاص و کارمزدهایی که مطابق اساس‌نامه یا امیدنامه برای صندوق دریافت می‌شود.

• دامنه مظنه

  حداکثر اختلاف بین قیمت سفارش خرید و سفارش فروش در هر نماد معاملاتي به درصد است که بازارگردان آن نماد، در سامانه‌ي معاملاتي بورس وارد می‌نماید. این درصد نسبت به قیمت سفارش خرید محاسبه می‌شود.

• دامنه نوسان قیمت

  پایین‌ترین تا بالاترین قیمتی است که در آن دامنه، طی یک یا چند جلسه‌ي رسمی معاملاتی بورس، قیمت می‌تواند نوسان داشته باشد.

• دوره پذیره نویسی اولیه

  مهلتی است که طبق ماده‌ي 8 برای فروش واحدهای سرمایه‌گذاری صندوق به قیمت مبنا و تامین حداقل سرمایه مورد نیاز برای تشکیل و شروع فعالیت صندوق تعیین شده است.

ذ

ر

س

• سبد

  مجموعه دارایی‌های مالی است که از محل وجوه سرمایه‌گذاران خریداری می‌شود.

• سررسید قرارداد

  تاریخی که درآن قرارداد به طور کامل تسویه و بسته می­شود. تاریخ سررسید قراردادهای آتی بر روی یک کالا به صورت استاندارد و مشخص توسط بورس تعیین می شود و فقط برای سررسیدهای معینی که تعیین می شود امکان انجام معاملات آتی وجود دارد. مثلاً در قراردادهای آتی سکه طلای بورس کالا سررسید قراردادها پایان تمامی ماه های سال می باشد.

• سرمایه‌گذار خارجی

  شخص خارجي كه مجوز معامله را از سازمان بورس دريافت نموده باشد.

• سرمایه‌گذاری خارجی راهبردي

  سرمايه‌گذار خارجي كه قصد تملك بيش از 10درصد سهام يك شركت پذيرفته شده در بورس يا بازار خارج از بورس را دارد، يا پس از تملك سهام يك شركت پذيرفته‌شده در بورس يا بازار خارج از بورس يك كرسي هيئت مديره‌ي آن شركت را در اختيار بگيرد.

• سرمایه‌گذاری مستقیم

  - سرمایه‌گذاری مستقیم عبارت است از تأمین تمام سرمایه لازم جهت اجرای طرح‌های تولیدی، بازرگانی و خدماتی که به صورت شرکت‌های سهامی تشکیل می‏شوند و توسط یک یا چند بانک انجام می‌گیرد.

• سفارش

  درخواست خرید و یا فروش اوراق‌بهادار است که توسط "مشتری" به کارگزار ارائه می‌شود.

• سقف اعتباری گردان

  مشتری میتواند در طی سال با واریز تمام یا بخشی از تسهیلات قبلی به میزان ما به التفاوت بدهی تا سقف مذکور از تسهیلات جدید استفاده ومشکلات نقدینگی خود را مرتفع نماید.

• سقف اعتباری یک بار مصرف

  مستری در طی سال می تواند از سقف مذکور در قالب یک یا چند قرارداد فقط یکبار استفاده نماید.

• سهام مدیریتی

  میزانی از سهام یک شرکت که دارنده آن طبق اساسنامه اختیار تعیین حداقل یک عضو را در هیات مدیره شرکت دارد.

• سهام کنترلی

  حداقل میزان سهام مورد نیاز برای آن‌که دارنده‌ي آن قادر به تعیین اکثریت اعضاي هیات مدیره‌ي شرکت باشد.

• سهامدار/ سهامداران عمده

  سهامدار یا سهامدارانی که توانایی هدایت سیاست‌های مالی و عملیاتی ناشر به‌منظور کسب منافع از فعالیت‌های آن را دارا هستند.

• سهم شناور آزاد

  بخشی از سهام آن شرکت است که دارندگان آن همواره آماده‌ي عرضه و فروش آن سهام می‌باشند، و قصد ندارند با حفظ آن قسمت از سهام، در مدیریت شرکت مشارکت نمایند.

• سپرده‌گذاری

  عملیاتی است که طی آن اوراق بهاداری که در سامانه معاملات به ثبت رسیده است، قابلیت معامله پیدا می‌کند.

ش

• شایعه

  اخباری حاکی از وجود اطلاعات مهمی است که به‌طور غیررسمی منتشر شده و توسط ناشر تایید یا تکذیب نشده است و احتمال می‌رود بر قیمت اوراق‌بهادار ناشر تاثیر بااهمیت داشته باشد.

• شخص تحت کنترل

  شخص حقوقی است که ناشر می‌تواند سیاست‌های مالی و عملیاتی آن را به‌منظور کسب منافع از فعالیت‌های آن شخص، هدایت نماید.

• شرایط صحت عقد

  1-. قصد و رضای طرفین. 2-. اهلیت استفتاء" طرفین قرارداد" یعنی اهلیتی که انسان حق خود را اعمال کند وبه همین لحاظ در زمان معامله باید عاقل- رشید- بالغ باشند. 3-. معین بودن موضع قرارداد: موضوع قرارداد باید مال وعملی باشد که یکی از طرفین بتواند آن را تسلیم ویا انجام آن را در مقابل دیگر تعهد کند. به عبارتی داد وستد کنند وارزش تجاری داشته باشند. 4-. دارای منافع عقلائی ومشروع باشد. 5-. معین باشد : یعنی اگر موضوع قرارداد انتقال‌یاچند مال متفاوت ویا انجام یکی از چند کار گوناگون باشد به نحوی که نتوان گفت کدام موضوع قرارداداست. باطل است. 6-. مبهم نباشدطرفین به اوصاف موضوع قرارداد آگاه باشند. 7-. قابلیت انتقال داشته باشد.یعنی مال را بتوان از شخصی به شخص دیگر منتقل نمود و یا در معاملاتی نظیرسلف شرایط احراز وجود در آتی مشخص باشد. به همین دلیل در عقد سلف می بایست وسایل تولید وانجام بخشی از کار قابل مشاهده باشد. 8-. اهلیت طرفین قرارداد برای اشخاص حقوقی با شناسنامه وکارت ملی و.... وصلاحیت کار با مدارک شغلی اثبات می شودودراحراز حقوقی با اخذ مدارکی نظیر اساسنامه – روزنامه های مربوطه ، اسامی مدیران و ...... .

• شرکت

  شخص حقوقی که با رعایت قانون تجارت یا قانون خاص حسب مورد تشکیل شده باشد.

• شرکت مادر (هلدینگ)

  شرکتی که با سرمایه‌گذاری در شرکت سرمایه‌پذیر جهت کسب انتفاع، آن‌قدر حق رای کسب می‌کند که برای کنترل عملیات شرکت، هیئت مدیره را انتخاب کند و یا در انتخاب اعضای هیئت مدیره موثر باشد.

• شرکتهای دولتی

  شرکتهایی را گویند که به حکم قانون ایجاد وحداقل 50% از سرمایه آنها متعلق به دولت باشد.

ص

ض

ط

ع

• عامل پرداخت

  شركت سپرده‌گذاري مركزي اوراق بهادار و تسويه‌ي وجوه است كه نسبت به پرداخت‌هاي مرتبط با اوراق اجاره در سررسيدهاي معين به سرمايه‌گذاران اقدام مي‌نمايد.

• عرضه

  عبارت است از اعلام آمادگی برای فروش اوراق‌بهادار از طرف کارگزار فروشنده.

• عرضه اولیه

  منظور نخستین عرضه‌ي اوراق‌بهادار شرکت، پس از پذیرش آن در بورس است.

• عرضه خصوصی

  فروش مستقیم اوراق بهادار توسط "ناشر" به سرمایه‌گذاران نهادی است.

• عرضه عمومی

  عرضه‌ي اوراق بهادار منتشره به عموم جهت فروش.

• عقد استصناع

  عقد استصناع یا سفارش ساخت یکی از قراردادهایی است که امروزه کاربرد بسیار گسترده‌ای دارد.

• عقد مساقات

  مساقات عقدی است که بر اساس آن معامله بین صاحب باغ میوه و امثال آن با عامل در مقابل حصّه مشاع معین از محصول واقع می‌‏شود.

• عقد مشارکت حقوقی

  مشارکت حقوقی، عبارت است از تأمین قسمتی از سرمایه شرکت‌های سهامی جدید یا خرید قسمتی از سهام شرکت‌های سهامی توسط بانک‏.

• عقد مشارکت مدنی

  عقد مشارکت مدنی عبارتست از درآمیختن سهم‏ الشرکه نقدی و یا غیرنقدی شریک با سهم‏ الشرکه نقدی و یا غیرنقدی بانک به نحو مشاع برای انجام کاری معیّن در زمینه فعالیت‌های تولیدی‏، بازرگانی و خدماتی به مدت محدود به قصد انتفاع بر حسب قرارداد.

• عقود اسلامی بانکی

  قانون عملیات بانکی بدون ربا (ق. ع. ب.ب.ر) برای تأمین مالی مشتریان و رفع نیازهای مالی آنان ابزارهائی را متناسب با مشاغل وخواسته ها مشتریان تحت عنوان عقود اسلامی پیش بینی نموده است. 1-تعریف بکار رفته درتعریف هر عقد وویژگیهای آن عموماً از دستورالعمل های اجرائی عقود اسلامی استخراج گردیده وبرای اطلاع کامل از مفاد قانون فوق الذکر وقانون پولی وبانکی کشور به فایل قوانین مراجعه فرمایند. 2-کلیه قراردادهای عقود اسلامی نمونه های ارسالی بانک برابر مفاد قانون در حکم اسناد لازم الاجرا تلقی می گردند. 3-معاملات با کلیه شرکتهای دولتی و وابسته به دولت جهت انجام نیازبه اخذمجوز ماده 22 قانون عملیات بانکی دارد که با گزارش به اداره اعتبارات این مجوز اخذ خواهد شد. 4-اخذ بیمه نامه کالای مورد معامله به نفع بانک به تشخیص مسئولین مربوطه ونوع کالای مورد معامله می باشد.

ف

• فروشنده

  شخص حقوقی يا حقيقي معتبر است که اقدام به فروش دارایی به نهاد واسط می‌نماید.

• فعالیت نامتعارف بازار

  به‌هرگونه نوسان نامتعارف در قیمت یا حجم دادوستد اوراق‌بهادار ناشر اطلاق می‌شود.

• فهرست نرخ‌های بورس

  سندی رسمی است که به منظور مشخص نمودن اوراق بهادار قابل معامله، معاملات انجام شده‌ي اوراق بهادار و قیمت آن‌ها به تفکیک بازارهای اول و دوم، توسط بورس تنظیم و به اطلاع عموم می‌رسد.

• فروش اقساطی

  تعریف : فروش اقساطی عبارتست از واگذاری عین به بهای معلوم به غیر به ترتیبی که تمام یا قسمتی از بهای مزبور به اقساط مساوی یا غیر مساوی در سررسید های معینی دریافت گردد . مدت : 1-نیازهای سرمایه در گردش (تامین مواد اولیه ،لوازم یدکی ،ابزار کار )حداکثر یک دوره تولید یکسال . 2-تامین نیازهای تولیدی خدماتی از نظر وسایل تولید – ماشین آلات از یکسال تا سه سال . 3-تسهیلات جهت تامین نیازهای مصرفی شخصی نظیر خودرو – یخچال- تلویزیون و ... از یک سال تا سه سال . 4-فروش اقساطی طرحهایی که از طریق مشارکت بانک ایجاد شده برابر مفاد طرح تهیه و مصوب شده از سه سال الی هفت سال 1- در بخش مسکن تابع ضوابط خاص در هر سال خواهد بود .

ق

• قرارداد سلف

  قراردادي است كه براساس آن عرضه‌كننده مقدار معيني از دارايي پايه را بر اساس مشخصات قرارداد سلف در ازاي بهاي نقد به فروش مي‌رساند تا در دوره‌ي تحويل به خريدار تسليم كند، خريدار مي‌تواند معادل دارايي پايه‌ي خريداري شده را طي قرارداد سلف موازي استاندارد به فروش رساند. قرارداد مذكور نيز در اين دستورالعمل به اختصار قرارداد سلف ناميده مي‌شود.

• قيمت تعديل‌شده‌ي پاياني

  قيمتي است كه پس از اعمال اثر تغييرات سرمايه يا تقسيم سود نقدي در قيمت پاياني محاسبه مي‌شود.

• قيمت مرجع

  قيمت پاياني سهم يا قيمت تعديل شده پاياني در روز معاملاتي قبل، حسب مورد است كه توسط بورس محاسبه مي‌شود.

• قیمت آغازین

  قیمتی است که در شروع جلسه‌ي رسمی معاملاتی برای هر ورقه‌ي بهادار در تابلو بورس اعلام می‌شود.

• قیمت باز

  نرخی است که اختیار تعیین آن از طرف "مشتری" به کارگزار واگذار می‌شود.

• قیمت محدود

  نرخی است که حداکثر یا حداقل آن از طرف "مشتری" به کارگزار اعلام می‌شود.

• قیمت معین

  نرخ ثابتی است که توسط "مشتری" برای انجام معامله به کارگزار اعلام می‌شود.

• قیمت پایانی

  قیمت هر ورقه‌ي بهادار در پایان هر جلسه رسمی معاملاتی بورس است که محاسبه و توسط "بورس" اعلام می‌شود.

• قیمت پایه

  قیمت مشخص و بدون قيد و شرطي است كه توسط فروشنده براي عرضه‌ي سهام در معاملات عمده تعيين و از طريق كارگزار فروشنده به بورس اعلام می‌شود و مبناي رقابت در معاملات عمده مي‌باشد.

• قیمت پیشنهادی

  نرخی است که برای هر واحد اوراق بهادار از طرف کارگزار وارد سامانه معاملات می‌شود.

ک

• کارگزار متعهد پذیره نویسی

  کارگزاری است که در عرضه‌ي اولیه‌ي اوراق‌بهادار به بورس، هماهنگی برای تامین مالی خرید بخشی از اوراق را که به فروش نمی‌رسد، به عمل آورده باشد.

• کارگزار معرف

  کارگزاری که در پذیرش اوراق‌بهادار نقش مشاور و کارشناس را برای عرضه‌ي اولیه برعهده داشته باشد.

• کد معاملاتی

  شناسه‌ي "مشتری" جهت انجام معامله‌ي اوراق بهادار در سامانه‌ي معاملات است. این شناسه به صورت حروف، عدد، و یا ترکیبی از هر دو می‌باشد.

• کد معاملاتی گروهی

  شناسه‌ای است که برای ورود سفارش‌های خرید و یا فروش گروهی برای هر شرکت کارگزاری در سامانه‌ي معاملات تعریف شده است. این شناسه به‌صورت حروف، عدد، و یا ترکیبی از هر دو می‌باشد.

• کنترل

  توانایی راهبری سیاست‌های مالی و عملیاتی یک واحد تجاری به‌منظور کسب منافع از فعالیت‌های آن.

گ

• گواهی نامه حق تقدم (حق خرید)

  گواهی‌نامه‌ای است که در آن میزان حق‌تقدم در خرید سهم، وجوه قابل واریز و مطالبات سهامدار در صورتی که وجود داشته باشد، قید شده است.

• گواهی نامه حق تقدم (حق خرید)

  گواهی‌نامه‌ای است که در آن میزان حق‌تقدم در خرید سهم، وجوه قابل واریز و مطالبات سهامدار در صورتی که وجود داشته باشد، قید شده است.

م

• محدودیت حجمی

  حداکثر تعداد اوراق‌بهاداری است که در هر نماد معاملاتی طی هر سفارش در سامانه‌ي معاملات وارد می‌شود. این رقم مضرب صحیحی از واحد پایه معاملاتی متعارف است.

• مدت تنفس

  مدت زمانی است که بنا به ضرورت وشرایط درآمدزائی موضوع معامله تسهیلات دهنده برای مشتری قائل می شود ووصول اقساط پس از طی مدت تنفس آغاز می گردد.

• شاور پذیرش

  شخصی است که به عنوان رابط اصلی متقاضی و بورس، تمام یا بخشی از وظایف متقاضی در فرآیند پذیرش را به نمایندگی از طرف وی انجام می‌دهد.

• مشتری

  شخصی است که متقاضی خرید (یا فروش) اوراق‌بهادار است. "مشتری" می‌تواند نماینده‌ي قانونی خریدار یا فروشنده باشد.

• مشخصات قرارداد آتی سکه بهار آزادی

  هر قرارداد معادل با 10 سکه که براساس استاندارد بانک مرکزی با عیار 900 در هزار با وزن 133 / 8 گرم می باشد. سررسید قراردادها تمام ما ههای سال می باشد و حداکثر دامنه نوسان قیمتی 5 % نسبت به قیمت تسویه روز قبل می باشد آخرین روز معاملاتی قرارداد نیز از تاریخ مندرج در اطلاعیه معاملاتی قرارداد تا 5 روز قبل از پایان ماه قرارداد و حداقل تغییر قیمت سفارش 5000ریال می باشد همچنین وجه تضمین اولیه برای هر قرارداد در حال حاظر 62500000ریال می­باشد که با نوسانات قیمتی توسط بورس تعدیل می شود. همچنین میزان وجه تضمین مورد نیاز برای مشتریانی که موقعیت خرید و فروش همزمان در سرسیدهای متفاوت می گیرند معادل با وجه تضمین لازم برای حداکثر موقعیت های تعهدی باز خرید یا فروش آنها می باشد وکارمزد معاملات برای هرقرارداد 30000ریال می باشد. همچنین تسویه قراردادها به صورت روزانه بوده و نیم ساعت پس از پایان معاملات عملیات تسویه توسط اتاق پایاپای انجام می شود.

• معاملات

  خرید یا فروش اوراق‌بهاداری است که در بورس پذیرفته شده است. هر معامله در صورتی قطعیت می‌یابد که به تایید "بورس" برسد.

• معاملات آتی در بورس کالای ایران

  با توجه به اینکه اولین معاملات قراردادهای آتی در دنیا به صورت استاندارد در بور سهای کالایی انجام شده است. در کشور ما نیزمعاملات اولین قرارداد آتی در بورس کالای ایران با راه اندازی قرارداد آتی بر روی شمش طلای یک اونسی که در سال1387مورد پذیرش قرار گرفته بود آغاز شد. اما با راه اندازی قراردادهای آتی بر روی سکه طلای بهارآزادی و آغاز معاملات آن هم اکنون تقریبا تمام معاملات آتی بورس کالا به قراردادهای سکه طلای بهارآزادی اختصاص پیدا کرده است که روز به روز نیز بر متقاضیان حضور در این بازار افزوده می شود نگاهی به آمار معاملات قراردادهای آتی در بورس کالای ایران نشان می هد طی مدتی که از راه اندازی این قراردادها می گذرد، حجم و ارزش این معاملات هر سال نسبت به سال قبل افزایش بسیار چشمگیری راتجربه کرده است.

• معاملات اشخاص خارجی

  خرید و فروش اوراق‌بهادار اشخاص خارجی است که حسب مورد، پس از اخذ مجوز از مراجع ذی‌ربط، اقدام به معامله اوراق‌بهادار می‌کنند.

• معاملات اعتباری

  معاملاتی است که درصدی از ثمن معامله از طریق بانک و یا موسسه‌ي مالی یا اعتباری تامین مالی شده باشد.

• معاملات با اقربا

  خرید و فروش اوراق بهادار با همسر و اقربای درجه‌ي یک (طبقه‌ي اول نسبی طبق تعریف قانون مدنی) است.

• معاملات تجدید ساختار

  انتقال اوراق‌بهادار از طرف شرکت مادر به شرکت‌های تابعه با هدف تجدید ساختار است.

• معاملات خوشه‌اي

  خرید یا فروش مجموعه‌ای از اوراق‌بهادار است که به‌طور یک‌جا معامله می‌شود.

• معاملات دوطرفه

  معاملاتی است که کارگزار هم‌زمان نقش کارگزار خریدار و فروشنده را بر عهده دارد.

• معاملات عمده

  معاملاتی است که تعداد سهام مورد معامله از درصد معینی از کل سهام آن شرکت، یا حجم معاملات آن طی دوره معین، و یا حجم معاملات کل بازار طی مدت معین، بیشتر باشد.

• معاملات مشروط

  معاملاتی است که برای انجام و یا نحوه‌ي تسویه آن، شرایطی برابر مقررات "بورس" تعیین شده باشد.

• معاملات چرخشی

  معاملاتی است که با تکمیل چرخه‌ي آن ظرف یک جلسه‌ي معاملاتی، وضعیت مالکیت طرفین معامله تغییری نمی‌کند.

• معامله بلوک

  معاملاتی است که در آن قواعد مربوط به محدودیت حجمی و محدودیت قیمتی رعایت نمی‌شود.

• معامله ترجیحی

  انتقال سهام شرکت‌های دولتی به کارکنان واحدها به‌منظور اجرای برنامه‌های خصوصی‌سازی است که به نرخ معینی انجام می‌شود.

• مقررات

  منظور قانون تجارت، قانون مالیات‌ها، قانون بازار اوراق بهادار، استانداردهای حسابداری و حسابرسی ملی، مصوبات هیئت وزیران، شورا، سازمان و سایر قوانین و ضوابط موضوعه در خصوص بازار اوراق‌بهادار و ناشر می‌باشد.

• موقعیت تعهدی خرید در قرارداد آتی

  شخصی که در بورس قرارداد آتی را می خرد و خود را متعهد به خرید دارایی پایه بر اساس ضوابط استاندارد بورس درتاریخ معینی می نماید، اصطلاحاً موقعیت خرید یا موقعیت تعهدی خرید اختیار کرده است و اگر تا تاریخ سررسید قرارداد این موضع را حفظ نماید ضرورتاً باید کل ارزش دارایی پایه را پرداخت نماید.

• موقعیت تعهدی فروش در قرارداد آتی

  شخصی که در بورس، قرارداد آتی را به فروش می رساند و خود را به تحویل دادن دارایی پایه بر اساس ضوابط استاندارد بورس در تاریخ معینی در آینده متعهد می نماید، اصطلاحآ موقعیت فروش اختیار کرده است. دارنده موقعیت تعهدی فروش، اگر تا تاریخ سررسید قرارداد، این موقعیت را حفظ نماید ضرورتاً باید دارایی پایه را تحویل دهد.

• مرابحه

  مرابحه قرار دادی است که به موجب آن عرضه کننده (بانک) بهای تمام شده اموال وخدمات را به اطلاع متقاضی می رساند وسپس با افزودن مبلغ اضافی به عنوان سود ,آن را به صورت نقدی ,نسیه دفعی یا اقساطی ,به اقساط مساوی یا غیر مساوی در سر رسید یا سررسید های معین به متقاضی واگذار می نماید. کاربرد در کلیه بخش های تولیدی – خدماتی و بازرگانی برای تهیه مواد اولیه – لوازم یدکی – ابزار کار – ماشین الات – تاسیسات – زمین وسایر کالاها و خدمات مورد احتیاج این واحد ها . نیازهای خانوارها برای تهیه مسکن – کالای بادوام و مصرفی و خدمات .

• مشارکت مدنی

  الف- مشارکت مدنی عبارتست از "در هم آمیختن سهم الشرکه نقدی ویا غیرنقدی متعلق به اشخاص حقیقی ویا حقوقی متعدد ، به نحومشاع ، به منظور انتفاع وطبق قرارداد"

• 1- مشارکت مدنی بازرگانی: این نوع مشارکت در مورد کالای آماده قابل خرید و فروش کاربرد داشته ودر طول مشارکت ارزش افزوده بر اثر فعالیت شریک بر روی آن انجام نمی پذیرد لذا مبلغ فروش مشخص بوده وسهم سود طرفین قابل محاسبه است. 2- مشارکت های ساخت وایجاد: این نوع مشارکت زمانی مورداستفاده قرار می گیرد که در ابتدا قیمت تمام شده مشخص نیست وجهت انجام موضوع مشارکت دراثر فعالیتهای لازمه ارزش افزوده ایجاد می‌گردد. لذا قرارداد این مشارکتها با مشارکت بازرگانی دارای تفاوتهائی است وسود مشارکت به میزان زمان درگیری تسهیلات بستگی دارد.(مانند مشارکت ساخت مسکن وساختمان یا مشارکت ساخت در تجهیزات)

• مضاربه

  مضاربه قراردادی است که به موجب آن یکی از طرفین (مالک) عهده دار تأمین سرمایه (نقدی) می گردد با قید اینکه طرف دیگر "عامل با آن تجارت کرده ودر سود حاصله هر دو طرف شریک باشند" و از معاملات غیر مبادله‌ای محسوب می گردد . کاربرد: برای تأمین مالی در خرید وفروش کالای آماده کاربرد داشته برای دارندگان فعالیت بازرگانی بکار گرفته می شود. مدت: مدت انجام مضاربه یک دوره مالی مطابق شرایط فروشنده وحداکثر یکسال می باشد.

• معامله سلف

  تعریف سلف ، پیش خرید نقدی محصولات تولیدی به قیمت معین می باشد . کاربرد

ن

• ناشر بورسی

  ناشری که اوراق‌بهادار آن در بورس پذیرفته شده باشد.

• ناشر غیر بورسی

  ناشری که اوراق‌بهادار آن نزد سازمان ثبت شده؛ ولی در بورس یا بازار خارج از بورس پذیرفته نشده است.

• نماد معاملاتی

  شناسه‌ای است که برای هر یک از اوراق‌بهادار به‌صورت منحصربه‌فرد در سامانه‌ي معاملات تعریف شده است. این شناسه می‌تواند بصورت حروف، عدد و یا ترکیبی از هر دو باشد.

• نهادها و تشکل‌های تحت نظارت

  کلیه نهادها و تشکل‌هایی که بر اساس قانون، مجوز تاسیس یا فعالیت خود را از شورا یا سازمان دریافت نموده باشند از قبیل بورس‌ها، بازارهای خارج از بورس، کانون‌ها، بازارهای مشتقه، بورس‌های کالایی، شرکت‌های سپرده‌گذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویه وجوه و نهادهای مالی.

• نهادهای عمومی غیردولتی

  نهادهایی را گویند که به حکم قانون ایجاد می شوند. نظیر بنیاد تعاون مستضعفان . بنیاد شهید ، ستاد اجرائی فرمان امام ، شهرداری ها. برای انجام معاملات بانکی (تسهیلات- ضمانتنامه- گشایش اعتبار) نیاز به اخذ مجوز ماده22 قانون عملیات بانکی می باشد.

• نهادهای مالی

  منظور نهادهای مالی فعال در بازار اوراق بهاداراند که از آن جمله می توان به کارگزاران، کارگزاران/ معامله‌گران، بازارگردانان، مشاوران سرمایه‌گذاری، موسسات رتبه‌بندی، صندوق‌های سرمایه‌گذاری، شرکت‌های سرمایه‌گذاری، شرکت‌های پردازش اطلاعات مالی، شرکت‌های تامین سرمایه و صندوق‌های بازنشستگی اشاره کرد.

و

• واحد نظارتی

  واحدی در سازمان یا بورس که حسب وظایف خود، مسئولیت نظارت بر رعایت قانون و مقررات توسط ناشر را بر عهده دارد.

• واحد پایه معاملاتی متعارف

  حداقل میزان اوراق‌بهادار در هر معامله است که توسط "بورس" تعیین می‌شود.

• واحد پایه معاملاتی نامتعارف

  میزان اوراق‌بهاداری که از واحد پایه‌ي معاملاتی متعارف کمتر است.

• واحدهای سرمایه‌گذاری منشرشده

  واحدهای سرمایه‌گذاری منتشر شده در هر زمان عبارت از واحدهای سرمایه‌گذاری است که صندوق از زمان شروع پذیره‌نویسی تا آن زمان صادر نموده است.

• واحدهای سرمایه‌گذاری نزد سرمایه‌گذاران

  واحدهای سرمایه‌گذاری است که در یک زمان معین براساس گواهی‌های سرمایه‌گذاری صادره، در مالکیت سرمایه‌گذاران است.

• واحدهای سرمایه‌‌گذاری باطل شده

  واحدهای سرمایه‌گذاری باطل شده در هر زمان، عبارت است از واحدهای سرمایه‌گذاری صندوق که از زمان شروع پذیره‌نویسی تا آن زمان مطابق این اساس‌نامه باطل شده است.

• وجه التزام تأخیر تأدیه دین

  عبارتست از خسارتی که بدهکار دراثر عدم ایفای تعهدات به موقع به طلبکار وارد می‌نماید مشروط براینکه در قرارداد فی مابین ذکر شده باشد.