توصیف کلی
نام یاقوت سرخ برگرفته از واژه ی یونانی روبئوس (Rubeus) به معنی رنگ سرخ می باشد عده ای نیز معتقدند نام یاقوت سرخ ازواژه سانسکریت (Ratnaraj) به معنی پادشاه سنگ های رنگی مشتق شده است. یاقوت سرخ به دلیل رنگ زیبا و ساختار فیزیکی همچنین نایاب بودنش جزء گران ترین گوهر در بین گوهرها محسوب می شود. یاقوت سرخ در واقع یک اکسید آلومینیوم از گروه کوروندوم است که در سنگ های دگرگونی ناحیه ای و مجاورتی وآبرفتی یافت می شود.
رنگ Color :
در یاقوت سرخ میزان شدت رنگ سرخ فاکتور مهمی در ارزش یابی یاقوت ها محسوب می شود. این کانی در طبیعت با رنگ های قرمز، صورتی سیر، قرمز مایل به قهوه ای، قرمز مایل به ارغوانی دیده می شود. در بین رنگ های یاقوت سرخ باارزش ترین آن ها رنگ قرمز مایل به آبی که اصطلاحاً به یاقوت خون کبوتری مشهور می باشد،است. یاقوت های سرخی که خیلی تیره یا تاریک هستند ظاهری شبیه گارنت دارند یا آن دسته که خیلی روشن هستند از ارزش کمتری برخوردارند. عامل رنگ دهنده در یاقوت های سرخ حضور عنصر کروم است در صورتی که رنگ آن تمایل به قهوه ای داشته باشد نشان دهنده مقدار ناچیزی آهن در یاقوت می باشد.
پاکی Clarity :
یاقوت های سرخ نسبت به یاقوت های کبود شفافیت و پاکی پایین تری دارند. در صورتی که تمایل به خرید یاقوت های سرخ مرغوبی داشته باشید، باید دقت کنید سنگ هچگونه ناخالصی قابل تشخیص با چشم غیر مسلح نداشته باشد. در ضمن، هنگام خرید سعی کنید یاقوت ها را در زیر نورهای متفاوت ارزیابی کنید. بهترین نور برای بررسی یاقوت ها نورهای تابان یا نور طبیعی روز (نزدیک به ظهر) می باشد. لامپ های فلوئورسانس برای بررسی یاقوت سرخ مناسب نیستند. البته وجود برخی از این ناخالصی ها فاکتور خوبی برای شناسایی و تشخیص هویت یاقوت سرخ از سنگ های مشابه (Imitation) و مصنوعی (Synthetic) می باشد.
در قسمت پایی با تعدادی از ناخالصی های متداول در یاقوت ها آشنا می شوید:
١- کریستال های مهمان (Cryatal) :
کریستال هایی از کانی های دیگر مانند منگنیت، پیریت، کلسیت، گارنت، بومیت و … در سنگ ظاهر می شوند.
۲- نیدل (Needle) :
کریستال هایی به صورت سوزن یا میله باریک و کشیده از جنس روتیل (Rutile).
۳- پارتینگ (Parting) :
ترک هایی به صورت لوزی.
۴- ناخالصی های مایع:
که به صورت اثر انگشت (Liquid Fingerprint ) یاLiquid Feathers) ) در ترک های ترمیم شده دیده می شوند.
۵- رنگ ناحیه ای (Color Zoning) :
قسمت هایی از سنگ دارای رنگ دیگری باشد.
۶- بندها یا نوارهای رنگی (Color Banding) :
از مهم ترین ناخالصی های گروه کوروندوم می باشد و به صورت بندها یا نوارهای رنگی در سنگ دیده می شود.
| منبع | رنگ | ناخالصی های رایج |
| میانمار (برمه) | قرمز، قرمز متمایل به صورتی، قرمز متمایل به ارغوانی | کریستال، سیلک |
| تایلند | قرمز تیره تا قرمز متمایل به قهوه ای | کریستال، صفحات چند قلو |
| سری لانکا | قرمز و صورتی با Tone روشن | نواحی رنگی، بلورهای سوزنی بلند/کریستال زیرکن با هاله |
| ویتنام | قرمز متمایل به ارغوانی، صورتی متمایل به ارغوانی | نواحی رنگی، دو قلو، باندهای کریستالی کوچک |
| تانزانیا | قرمز متمایل به نارنجی | ناخالصی های سوزنی شکل |
| پاکستان و افغانستان | مشابه رنگ برمه در اندازه های کوچک | — |
بهینه سازی:
یاقوت های سرخ جزء گروه های گران بها محسوب می شوند و این عامل مهمی در جهت بالا بردن کیفیت رنگ، شفافیت و دوام در یاقوت های سرخ می باشد؛ البته امروزه اکثریت یاقوت های سرخ را برای بهبود رنگ و ظاهرشان تحت عملیات حرارتی قرار می دهند. رنگ های بدست آمده از این عملیات پایدار است. در فرآیند دیگری که در اصطلاح Glass Full می گویند یاقوت ها را در مجاورت با ماده ی سیالی مانند شیشه حرارت می دهند، تا ترک ها و شکاف های سنگ به وسیله ی شیشه پر شود و هم بر کیفیت رنگ سنگ و هم بر استحکام آن بیفزاید. این روش بیشتر در میان یاقوت های برمه ای (Mong Hsu) دیده می شود. از فرآیندهای متداول دیگر می توان به برداشتن یا افزایش روتیل سیلک توسط حرارت اشاره کرد. بسیاری از یاقوت های سرخ برمه ای و سری لانکایی دارای ناخالصی روتیل می باشند که به وسیله ی حرارت دادن این ناخالصی ها در سنگ محو می شوند و به شفافیت سنگ افزوده می شود.
پدیده ها Phenomena :
پدیده استریزم (Asterism) هنگامی در یاقوت سرخ رخ می دهد، که یاقوت های سرخ حاوی ناخالصی های روتیل سیلک سوزنی باشند و این ناخالصی ها همدیگر را در زاویه ی ۶٠ درجه قطع می کنند. هنگامی که نور وارد سنگ می شود در برخورد با این ناخالصی ها بازتاب ستاره ای از خود نشان می دهد؛ البته این پدیده در صورتی در سنگ ها ظاهر می شود که سنگ ها دارای تراش قپه ای باشند. پدیده استریزم در یاقوت های سرخ دارای ستاره هایی با ۶شعاع نوک تیز هستند. یاقوت های سرخ خون کبوتری که دارای ستاره های نوک تیزهستند از ارزش بسیار بالایی برخوردار می باشند. بیشتر یاقوت های سرخ ستاره ای ارزان قیمت از هندوستان بدست می آیند.
منابع Sources :
از مکان های اصلی یاقوت سرخ می توان به معادن برمه (موگوک) وسری لانکا (سیلان) اشاره کرد. البته نمونه های ظریفی نیز در ویتنام، تایلند، کامبوج، کنیا، تانزانیا، افغانستان، پاکستان، چین (Yunnan) و ماداگاسکار یافت می شوند؛ البته نمونه ای با کیفیت پایین تر در هندوستان و آمریکا (کارولینای شمالی) وجود دارد.
اعتقادات Beliefs :
سمبل زندگی، ثروت، اشرافیت و قلب را از عشق به خود و آینده لبریز می کند. همچنین موجب افزایش انرژی ، شهامت، شجاعت و احساسات می شود. گفته شده با تغییر رنگ ، مالکش را از خبری نا گوار، بیماری و یا بد اقبالی با خبر می کند. در ضمن فشار خون خیلی پایین را افزایش می دهد و حالت ضعف و ناتوانی را تقویت می کند؛ بی حسی و رخوت را نیز از بین می برد.
توضیحات Comments :
شامل کریستال ها، ناخالصی های اثر انگشتی (Finger Parint)، ناخالصی های ابریشمی (روتیل) که در سه جهت و در زاوه های ۶٠درجه در صفحه های یکسان همدیگر را قطع می کنند، دو قلویی چند تایی، باند ها یا نوارهای رنگی مستقیم یا زاویه ای می باشد و تحت عملیات های حرارتی، پرتو دهی و نفوذ (Diffusion) قرار می گیرد
اسامی دیگر: یاقوت قرمز Anthrax ، Corundum ، oriental Ruby ، Rubin
