توصیف کلی
نام مروارید برگرفته از نام نوعی صدف به نام پیرنا (Perna) می باشد. مروارید یک عنصر آلی (Organic) از جنس کربنات کلسیم است که در آب ها ی گرم و کم عمق استرالیا و آسیا در دل صدف های Mussel یاClam یافت می شود. مروارید به دلیل زیبایی و خواص منحصر به فردش از محبوبیت و ارزش بالایی در بین جواهرات برخوردار است. مرواریدهای طبیعی بسیار کم یاب هستند و نوع مرغوب آن در آب های شور خلیج فارس وجود دارد ولی امروزه ٩٩٪ مرواریدهای مورد استفاده درجواهرات به صورت پرورشی تولید می شوند. نحوه ی پیدایش مروارید به شکل ورود یک جسم خارجی به داخل صدف است. هنگامی که یک جسم خارجی وارد صدف شود صدف نیز به دلیل داشتن یک مکانیزم دفاعی مایعی را ترشح می کند تا جسم را دفع کند.مایع ترشح شده به صورت لایه لایه به روی جسم خارجی رسوب کرده و پس از مدتی یک مروارید زیبا و درخشان شکل می گیرد.
یک مروارید پرورشی همین مراحل را طی می کند با این تفاوت که آن جسم خارجی از یک تکه مروارید مادر یا یک تکه پوسته صدف به صورت تعمدی توسط انسان درون صدف گذاشته می شود. در این روش سعی می کنند از اجسام خارجی یکنواخت و بزرگتر استفاده کنند تا بتوانند مرواریدهای بزرگتر،زیباتر و یکنواخت تر تولید کنند.در طبیعت مروارید با رنگ های سفید،کرمی و صورتی از محبوبیت بالایی برخوردارند. البته رنگ های نقره ای، سیاه و طلایی نیز اخیراً مورد علاقه قرار گرفته اند اما به طور کلی مرواریدهایی با رنگ طلایی و سرخ گلی(rose) دارای بالاترین ارزش در میان مرواریدها می باشند.رنگ مرواریدها بستگی به نوع صدف،آب و رنگ لایه فوقانی ماده ترشح شده دارد.هنگامی که ماده ترشح شده به صورت نامنظم بر سطح مروارید رسوب کنند سطح مروارید به صورت لکه لکه دیده می شود.
مرواریدها را می توان به سه دسته تقسیم کرد:
١- مرواریدهای طبیعی:
این دسته از مرواریدها به ندرت یافت می شوند و در چرخه ی طبیعی به وجود می آیند و انسان در تولید آنها هیچگونه دخالتی ندارد.نوع مرغوب این مروارید در آبهای خلیج فارس یافت می شود و بسیار گرانبها می باشد.مروارید به دست آمده کاملاً از جنس(ماده) مادر اولیه Nacre می باشد اما امروزه به دلیل مشکلات زیست محیطی و صید بیش از اندازه ی صدف ها،این نوع بسیار کم یاب می باشد.
۲- مرواریدهای پرورشی:
این دسته از مرواریدها به وفور یافت می شوند. تقریباً ٩٩٪مروارید های مورد استفاده در جواهرات مروارید های پرورشی هستند. در تولید این نوع مروارید ها انسان به گونه ای دخالت دارد. هسته ی داخل مروارید ها توسط انسان درون صدف گذاشته می شود. تنها دو تا سه لایه ی نازک از ماده ی اولیه ی(Nacre) بر روی هسته رسوب می کند. این فرایند زمان کوتاه تری نسبت به نوع طبیعی طی می کند و در نتیجه از تولید بالاتری برخوردار است و قیمت پایینی دارد. این دسته از مروارید ها نسبت به محل زیستشان به دو دسته ی مروارید های پرورشی آب شور و آب شیرین مجزا می شوند.
۲-١- مروارید های پرورشی آب شور:
به آن دسته از مروارید هایی گفته می شود که در دریاها و اقیانوس ها به وجود می آیند که نسبت به محل پرورش آن ها به سه قسمت تقسیم می شوند.
۲-١-١- مروارید پرورشی آکویا(Akoya):
دارای رنگ های کرمی ، سرخ گلی(rose) و نقره ای هستند و اغلب در اندازه های (قطر) ۲تا ١١میلی متری تولید می شوند.
۲-١-۲- مروارید های پرورشی تاهیتی:
اغلب دارای رنگ های تیره (خاکستری، بادمجانی یا سیاه) می باشند و در اندازه های (قطر) ۸تا ١۶میلی متر تولید می شوند.
۲-١-۳- مروارید های پرورشی دریای جنوب:
که اغلب در اندازه های (قطر) ۲تا ١۸میلی متر تولید می شوند.
۲-۲- مروارید های پرورشی آب شیرین:
این مرواررید ها نیز همانند آب شور به سه دسته تقسیم می شوند و اغلب در اندازه های (قطر) ۴تا ١١میلی متر تولید می شوند. ولی معمولاً دارای اشکال بی قاعده هستند و ظاهری شبیه به برنج پف کرده دارند.
۲-۲-١- مروارید های پرورشی آب شیرین چین
۲-۲-۲- مروارید های پرورشی آب شیری ژاپن
۲-۲-۳- مروارید های پرورشی آب شیرین آمریکا و کشورهای دیگر
۳- مروارید های مصنوعی:
در این دسته کل مراحل تولید توسط انسان با مواد مصنوعی صورت می گیرد. تولید آن ها به گونه ای است که مهره یا دانه گرد شیشه ای را درون یک محلول خاصی غوطه ور می کنند، بعد از مدتی آن ها را خارج و خشک کرده و طی این فرایند مروارید مصنوعی تولید می شود. مروارید های تولید شده خیلی شبیه مروارید های طبیعی و پرورشی هستند. البته این پوشش خیلی نازک است و بعد از مدتی از بین می رود. جزیره Mallorcaمرکز تولید این گونه مروارید می باشد.
مروارید به دلیل زیبایی خاص خودش جزء ۵ گوهر با ارزش و محبوب به شمار می آید (الماس، یاقوت سرخ، یاقوت کبود، زمرد و مروارید). از این رو نسبت به شرایط خاص این گوهر با دیگر گوهر ها از فاکتورهای خاصی (اندازه، شکل ظاهری، رنگ، کیفیت سطح و جلا) برای ارزش گذاری مروارید استفاده می کنند.
١- اندازه: اندازه ی مروارید در قیمت مروارید نقش بسزایی دارد زیرا هر چه اندازه مروارید بزرگ تر باشد نشان دهنده ی رسوب تعداد بیشتری از لایه های (Nacre) در مروارید می باشد.
۲- شکل ظاهری: در صورتی که مروارید ها به شکل گرد و کروی باشند از ارزش بالایی برخوردارند. البته امروزه در مروارید های پرورشی اجسام خارجی که وارد صدف می کنند به صورت قلب، ستاره و …نیز می باشند که در نتیجه مروارید هایی به همان شکل تولید می کنند.
۳- رنگ: از ملاک های مهم در ارزش گذاری مروارید محسوب می شود. زیرا برخی از رنگ های مروارید بسیار کمیاب هستند.
۴- کیفیت سطح مروارید: سطح مروارید در صورتی که صاف و صیقلی باشد موجب بالا رفتن جلا و درخشندگی مروارید می شود. در صورتی که دارای ناصافی و به شکل لکه لکه ای باشد از جلای مروارید کاسته و بر ارزش آن تأثیری منفی می گذارد.
۵- جلاء: میزان جلاء در مروارید نسبت به ماده اولیه (Nacre) و میزان ضخامت آن بستگی دارد. همچنین کیفیت سطح نیز بر کیفیت جلاء تأثیر می گذارد.
۶- بهینه سازی: برای تغییر رنگ یا رنگ کردن مروارید ها بر روی آن ها فرایندی صورت می گیرد که منجر به کاهش قیمت این دسته ازمروارید ها در مقایسه با مروارید های بدون بهینه سازی می شود.
٧- واحد وزنی: مروارید ها را بر حسب واحد وزنی به نام گرین (grain) سنجیده می شوند. هر گرین معادل ۲۵/٠ قیراط است.
بهینه سازی:
به طور کلی به فرآیندی که برای بالا بردن کیفیت ظاهر و رنگ گوهر انجام می شود را می گویند. این فرایند در مروارید ها به صورت رنگ کردن توسط مواد آلی و شیمیایی انجام می شود.
١- رنگ کردن ) (Dyeing مروارید به وسیله ی مواد شیمیایی و آلی
۲- روکش کردن یا پوشاندن (Coating) مروارید به وسیله ی مواد رنگی
۳- رنگ زدایی (Bleaching) هاله و لکه های مروارید توسط مواد شیمیایی
۴ – رنگ کردن توسط پرتو افکنی (Irradiation)
روش های شناخت مروارید:
١- یکی از راه های شناخت مروارید های طبیعی از مروارید پرورشی وزن مخصوص آن هاست، زیرا وزن مخصوص مروارید طبیعی از مروارید پرورشی کمتر است.
۲- استفاده از رادیوگرافی: هنگامی که اشعه X از مروارید عبور می کند می تواند به تشخیص پرورشی بودن مروارید کمک کند.
۳- مروارید های پرورشی تحت اشعه ی ماوراء بنفش پدیده لومینسانس را از خود نشان می دهند که به رنگ زرد است و در برابر اشعه X دارای درخشش سبز می باشد.
– ساختار مروارید های طبیعی به صورت لایه لایه می باشد( مانند پیاز) در صورتی که مروارید های پرورشی دارای ۲تا ۳لایه بیشتر نیستند. در صورتی که مروارید پرورشی باشد،هنگامی که از سوراخ مروارید نور تابیده شود هسته ی مروارید یکدست دیده می شود ولی اگر طبیعی باشد داخل آن صفحات زیادی دیده می شود.
نکاتی در مورد نگهداری و مراقبت از مروارید:
مروارید ها در برابر چربی، ادکلن، مواد آرایشی، عرق بدن، مواد اسیدی و قلیایی حساس هستند. این مواد موجب تغییر رنگ مروارید می شوند. مروارید از سختی پایینی برخوردار است، از این رو باید از آن در مقابل خراش محافظت کرد. در صورتی که تمایل به شست و شوی مروارید داشته باشید نباید از مواد شوینده و دستگاه های التراسونیک و بخار شور استفاده کنید. در صورتی که مروارید آب خود را از دست بدهد منجر به کوتاه شدن عمر و دوام آن می شود، در ابتدا مروارید بی جلا و مات شده و سپس ترک می خورد در آخر نیز پوسته پوسته می شود. برای بالا بردن جلا و درخشندگی مروارید آن را در ظرف آب قرار دهید.
منابع بزرگ مروارید :
ازجمله منابع بزرگ مروارید میتوان به خلیج فارس، اقیانوس هند، دریای سرخ، جزایر پلی نزی، استرالیا، ژاپن، چین، فرانسه، سری لانکا، ایرلند، آمریکا، ونزوئلا و پاناما اشاره کرد.
اعتقادات:
سمبل پاکی و پاکدامنی است. در برخی از کشورها سمبل ازدواج های موفقیت آمیز محسوب می شود همچنین از اضطراب و افسردگی جلوگیری می کند.
