توصیف کلی
الماس ، سنگ جواهری گران بها
الماس معروف ترین و افسانه ای ترین سنگ جواهری ای است که از روزگاران قدیم تا کنون بسیار بی همتا بوده است. معروفیت الماس به خاطر ساخته شدن این سنگ از سخت ترین ماده ی روی زمین، درخشش آتشین ، پایداری و کمیابی آ ن است که الماس را در بین همه ی جواهرات با ارزش تر ساخته است. هیچ جواهر دیگری به مانند الماس این چنین فریبنده و جذاب نیست. اغلب الماس های به کار رفته در جواهرات یا بدون رنگ هستند و یا رنگ بسیار ضعیفی دارند. با این حال الماس های رنگی را به نام الماس های تجملی می شناسند. این الماس ها به شدت کمیاب و گران بها بوده و قیمت بالایی دارند. در واقع الماس های تجملی گران بها ترین جسم شناخته شده توسط بشر هستند و الماس های دارای رنگ های واضح و روشن حتی رکوردهایی تاریخی تا بیش از یک میلیون دلار برای هر قیراط را هم ثبت کرده اند.
همه چیز درباره الماس
الماس از دوران باستان به عنوان گنجینه و ثروت شناخته شده بوده است. با این حال در آن زمان تنها منبع مهم شناخته شده ی الماس به ذخائر رسوبی رودخانه ای موجود در هند محدود می شد. همچنین مقادیر کمی الماس هم در سال ۱۷۰۰ میلادی در برزیل یافت شد ، اما این منبع هم مهم نبود، تا این که در سال ۱۸۷۰ میلادی منابع عظیمی از الماس در آفریقای جنوبی کشف و استعمار گردید. بعد از آن زمان ، ذخائر جدید مهم فراوانی در سراسر جهان کشف شد. از آن به بعد به خاطر افزایش ذخائر و رشد تکنولوژیکی برش الماس محبوبیت این سنگ به شکل وحشتناکی افزایش یافت.
مرسوم ترین رنگ الماس که برای ساخت جواهرات از آن استفاده می شود الماس بی رنگ است. با این حال اغلب الماس ها دارای یک ته رنگ می باشند که این ته رنگ هم اغلب مایل به زرد یا مایل به قهوه ای می باشد. الماس های کاملاً شفاف و تمیز نسبت به الماس های دارای ته رنگ اغلب گران بها تر هستند. با این که ته رنگ زرد زیاد مورد توجه نیست اما وجود رنگ زرد عمیق الماس را تبدیل به یکی از انواع الماس های تجملی می کند. الماس های زرد تجملی محبوبیت بالایی یافته اند. واژه ی تجملی واژه ای است که برای توصیف هر الماس دارای رنگ عمیق به کار می رود. نه تنها این واژه الماس های در دسترس تر زرد و قهوه ای را در بر می گیرد، بلکه در مورد سه رنگ بسیار کمیاب قرمز، صورتی،ارغوانی، آبی و سبز هم به کار می رود. الماس های سیاه رنگ هم که فراوان تر هستند و قیمت کمی هم دارند نیز بعضی مواقع به عنوان جواهر کدر در عین حال درخشان تراش می خورند.
تقریباً فقط ٢۰درصد الماس های بدست آمده از معادن در جواهر سازی مورد استفاده قرار می گیرند و بیشتر الماس ها برای استفاده به عنوان سنگ جواهری نا مناسب هستند. مقادیر زیادی از الماس ها یا کدر بوده و کیفیت یک جواهر را ندارند، و یا دارای عیوب بسیار عمده و مهمی هستند. یک الماس کاملاً بدون عیب استثنایی می باشد و اغلب الماس ها دارای چند نوع عیوب هستند.
سختی بسیار بالای الماس هم در اهمیت و مناسب ساختن الماس به عنوان سنگ جواهری کمک کرده است.به خاطر این سختی است که الماس در برابر خراش خوردن مقاوم است و تنها جسمی در جهان که می تواند همه ی اجسام دیگر را خراش دهد الماس است.این سختی بالا باعث می شود که الماس در برابر استفاده مداوم و هر روزه پایدار و مقاوم باشد و در این مورد از هر جواهر دیگری مطلوب تر است.همچنین به خاطر این سختی بالا، الماس ها را به دشواری میتوان پولیش کرد.این کار را تنها توسط اره های الماسی مخصوص می توان انجام داد.در این اره ها لایه نازکی از الماس بر روی پره ها و لبه های اره قرار داده شده است.سیستمی ارزیابی توسط GIA تعیین شده است در این سیستم الماس ها را بر پایه ی چهار فاکتور ارزیابی می کنند. این چهار فاکتور را به نام CS۴ می شناسند که به شرح زیر می باشند: رنگ ، برش ، شفافیت و وزن بر حسب قیراط.
رنگ:
رنگ یک الماس مطابق با یک مقیاس الفبایی به وسیله ی حروف الفبای از D تا Yدرجه بندی می کنند. این مقیاس مربوط به اندازه گیری اشباع و سیری رنگ است و محدوده ی آن از کاملاً بی رنگ تا زرد عمیق ( یا زرد – قهوه ای) می باشد. حرف d نشان دهنده ی بی رنگی کامل بدون حتی اثری جزئی از رنگ است. حرف y نیز وجود رنگ زرد عمیق یا رنگ زرد – قهوه ای عمیق را نشان می دهد. حروف بین d و y نیز براساس مقدار سیری رنگ زرد الماس رنگ الماس را نشان می دهند. ستون رنگ نشان داده شده در زیر نشان دهنده ی حروف الفبا و سیری رنگ مربوط به هر حرف می باشد ( این ستون تنها محدود به رنگ زرد نیست بلکه می تواند در مورد رنگ زرد – قهوه ای هم به کار رود و لازم هم نیست دقیقاً به عنوان علائم تغییر اشباع رنگ به کار رود) از حرفZ هم در درجه بندی رنگ الماس برخی مواقع برای نشان دادن یک الماس تجملی به کار می رود.
برش:
برش یا تراش الماس شکل و روش انجام برش در یک الماس می باشد. رایج ترین نوع برش در الماس برش برلیانی می باشد. در این نوع برش سطوح تراش به شکل ویژه ای طراحی می گردند تا حالت آتشین سنگ به حداکثر مقدار خود برسد. بعضی مواقع این نوع برش را به خاطر وجود عیوب یا ترک و شکاف بر روی الماس نمی توان انجام داد. قبل از برش دادن یک الماس باید برنامه ریزی و طرح ریزی زیادی انجام داد ، انجام یک اشتباه کوچک در تراش الماس می تواند قیمت الماس را به مقدار زیادی کاهش دهد.
شفافیت :
شفافیت براساس مقدار عیوب و ناخالصی ها و همچنین میزان مرئی بودن عیوب و ناخالصی ها درجه بندی می گردد. حروفی به شکل جدول زیر برای نشان دادن کیفیت شفافیت یک الماس تعیین شده اند :
وزن بر حسب قیراط :
اندازه ی یک الماس بر حسب قیراط اندازه گیری می گردد ( مخفف قیراط CP) است. یک قیراط معادل ٢/۰گرم ( در حدود ۰۰٧/۰اونس ) می باشد. واحد دیگر اندازه گیری وزن که برخی اوقات در مورد الماس های کوچک به کار می رود پوینت ( مخفف آن PT ) است. هر پوینت یکصدم قیراط است. برای مثال یک سنگ به وزن PT 34 معادل CT ٣۴/۰می باشد. الماس های بزرگ تر هم در مقایسه با الماس های کوچکتر ارزش بالاتری دارند، این بدان معنی است که یک الماس با وزن Ct ٣قیمت بالاتری از ٣الماس با وزن Ct ١دارد.
الماس ها( به مانند دیگر سنگ های جواهری رنگی ) اغلب به همراه یک سند تأیید کننده به فروش می رسند. در این گواهی جزئیات کاملی در مورد سنگ و مخصوصاً در مورد ” cs ۴” آن سنگ لیست شده است. معمولاً این گواهینامه ها توسط یک سازمان معتبر مانند GIA و AGS ( انجمن جواهر آمریکا) مورد تأیید قرار می گیرند و صحت درستی اطلاعات سنگ را برای خریدار مشخص می سازند. فیمت الماس های دارای تأییدیه مبلغی بالاتر از الماس های تأئید نشده می باشد.
ساخت الماس مصنوعی بسیار مشکل می باشد ، این کار نیازمند ایجاد دما و فشار بسیار بالایی می باشد. با این تکنولوژی تولید الماس های مصنوعی در دنیا وجود دارد، اما بازده ی این فرآیند به خاطر هزینه ی بالای آن بسیار محدود می باشد.
کاربرد و استفاده :
الماس اغلب سنگ جواهری مهمی در صنعت جواهر سازی می باشد. اغلب الماس های بدون رنگ در جواهر سازی به کار می روند ، با این حال الماس های زرد و قهوه ای نیز در جواهر سازی مورد استفاده قرار می گیرند. دیگر الماس های تجملی بسیار کمیاب و گران قیمت بوده و منحصراً محدود به مشتریان بسیار خاص می گردند. الماس های سیاه کدر هم برخی مواقع به عنوان یک سنگ جواهری سیاه رنگ دارای درخشش شبه فلزی تراش می خورند.
الماس سنگ ماه تولد آوریل نیز می باشد.
تنوع :
الماس سیاه :الماس سیاه کدر دارای یک درخشش پر نور شبه فلزی می باشد و برخی اوقات به عنوان جواهر مورد استفاده قرار می گیرد.
Bort یا خرده الماس :این نوع الماس دارای رنگ تیره بوده و بطور ناقص کریستاله شده است. این الماس نوعی الماس کدر می باشد. ممکن است که این نوع از الماس مربوط به تکه های یک جواهر الماس با کیفیت باشد.
الماس قناری : نوعی الماس با رنگ زرد عمیق است.
تجملی : به الماس هایی با رنگ هایی مانند آبی ، قرمز، صورتی، ارغوانی و سبز گفته می شود. الماس های دارای رنگ های زرد عمیق و قهوه ای عمیق هم در این گروه قرار می گیرند. الماس های تجملی به شدت کمیاب بوده و طرفداران زیادی نیز دارند.
نام های نادرست و غلط :
شکل های زیادی از کوارتز را می توان به الماس نسبت داد. نام های محلی و منطقه ای زیادی در مورد الماس وجود دارد و الماس در ابتدا با یک نام محلی جهانی گردید. بسیاری از این نام ها به ندرت مورد استفاده قرار می گیرند و یا توسط دلالان ساخته شده اند اما چند نام هم مانند الماس Hekimer وجود دارد که معمولاً مورد استفاده قرار می گیرند. تعدادی از این نام ها را که نشان دهنده ی انواع کوارتز هستند را در زیر می آوریم :
الماس آرکانسانس (Arkansas) ، الماس بافا (Baffa) ، الماس بریستول (Bristel) ، الماس کاپ مای (Cape may) ، الماس کورنیش (Cornish) ، الماس دائو فین (Dauphine) ، الماس هرکیمر(Herkimer) ، الماس هات اسپرینگ (Hot spring ) ، الماس مارموروسچ (Marmorosch) ، الماس پکوس (Pecos) ، الماس والوم (Vallum) ، الماس زابلتیتزن (Zabeltitzen).
نام های غلط و جعلی دیگری وجود دارد که مربوط به گونه های کوارتز نمی شوند. این نام ها به این ترتیب می باشند :
- الماس سیاه آلاسکا که نوعی هماتیت است.
- الماس جورادو (Jourado) که نوعی اسپینل مصنوعی بدون رنگ است.
- الماس کیلیکرانکی (Killiecrankie) که نوعی توپاز بدون رنگ به دست آمده از منطقه ی خلیج کیلیکرانکی واقع در شمال جزیره ی Flinders در استرالیا می باشد.
- الماس ماتورا (Matura) که نوعی زیرکن بی رنگ است.
- الماس استراس(Strass) که شیشه ایی بی رنگ است و در صنعت جواهر سازی از آن به عنوان مشابه سنگ های جواهری استفاده می کنند.
- الماس سوارووسکی(Swarovski) که نوعی شیشه با درخشندگی زیاد است.
عملیات ها و بهینه سازی های قابل انجام بر روی الماس:
الماس ها را میتوان به چندین روش به طور مصنوعی بهینه سازی نمود.از روش مته زنی لیزری می توان برای برداشتن ناخالصی های قهوه ایی رنگ الماس استفاده کرد.شکاف ها و ترک ها را هم می توان به وسیله ی پرکردن شکاف با پر کننده ی شیشه ایی از بین برد.الماس های تجملی را هم می توان به طور مصنوعی بوسیله ی پرتو دهی الماس های بی رنگ و یا دارای رنگ های ضعیف به وجود آورد. این تکنیک ها بحث انگیز می باشند و بر فروشندگان درستکار واجب است که هر نوع عملیات بهینه سازی انجام شده بر روی جواهر را برای مشتری روشن کنند.
منابع الماس:
تولید و استخراج الماس سال به سال در حال تغییر است.برای مثال مقادیر زیادی الماس اخیرا از بوتسوانا(Botswana) به دست آمده است.این در حالی است که ذخائر زیادی از الماس در استرالیا وجود دارد که تولید طولانی مدتی ندارند.در سال ٢۰١۰بیش از ده کشور تولید کننده الماس بودند و بیش از ۸۰درصد الماس های جهان در روسیه،بوتسوانا،کونگو،آنگولا،آفریقای جنوبی،نامیبیا،گینه،غنا،استرالیا و کانادا(که نسبتا تازه به تولید کنندگان الماس پیوسته است) تولید می شود.
سنگ های جواهری مشابه:
سنگ های جواهری زیادی وجود دارند که مشابه الماس می باشند. با این حال تنها چند سنگ دارای درخششی شبیه به درخشش الماس بوده و حالت آتشین همچون الماس دارند. با این حال تمام این سنگ ها از الماس نرم تر هستند. مواد مصنوعی زیادی هم تولید شده اند که شباهت نزدیکی به الماس دارند. از جمله ی این مواد می توان به Yag (گارنت ایتریم آلومینیوم ) ، تیتانات استرونتیوم و زیر کون مکعبی لایه ای اشاره کرد. این سنگ ها نمونه های تقلبی مهم الماس هستند. در هر صورت الماس را می توان بوسیله ی سختی بسیار عالی آن از همه ی این نمونه های جعلی تشخیص داد.
