تاجیکستان

تاجیکِستان با نام رسمی جمهوری تاجیکستان ((به فارسی تاجیکی: Ҷумҳурии Тоҷикистон), Çumhurii Toçikiston) کشوری کوهستانی و دربرگرفته شده در خشکی است که با دست‌کم هشت میلیون تن آمار در سال ۲۰۱۳ میلادی و کرانه‌ای نزدیک به ۱۴۳٬۱۰۰ کیلومتر مربع (۵۵٬۳۰۰ مایل مربع) در آسیای میانه جای دارد. تاجیکستان کوچک‌ترین کشور آسیای میانه است و با افغانستان از جنوب، ازبکستان از باختر و شمال ، قرقیزستان از شمال، و جمهوری خلق چین از خاور، هم‌مرز است. پایتخت و بزرگ‌ترین شهر این کشور، دوشنبه است. زبان رسمی این کشور، زبان فارسی تاجیکی براساس الفبای سیریلیک است. سرزمینی که امروزه تاجیکستان نامیده می‌شود، پیش‌تر زادگاه فرهنگ‌های باستانی بسیاری بوده‌است که نشانه‌های برخی از آن‌ها در میدان باستانی سرزم یافت شده‌است. در دوران نوسنگی و در عصر برنز و در سده‌های پس از آن، فرهنگ‌ها و دین‌های گوناگونی در این سرزمین بوده‌اند که از میان آن‌ها می‌توان تمدن آمودریا، فرهنگ آندرونوو، آیین بودایی، مسیحیان نسطوری، مزدیسنا، آیین مانوی و بعدها اسلام را نام برد. پادشاهان و فرمانروایی‌هایی همچون شاهنشاهی هخامنشی، شاهنشاهی کوشانی شاهنشاهی ساسانی، هپتالیان، سامانیان، امپراتوری مغول، تیموریان، امپراتوری روسیه، و اتحاد جماهیر سوسیالیستی شوروی نیز بر این سرزمین فرمانروایی داشتند. سرانجام پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی در سال ۱۹۹۱ میلادی، تاجیکستان مستقل(آزاد) شد ولی در همین زمان درگیر جنگی داخلی گردید که از سال ۱۹۹۲ تا ۱۹۹۷ به‌درازا کشید. شیوهٔ کشورداری تاجیکستان ریاستی است که چهار استان/ولایت دارد. بیشتر هشت میلیون تن آمار تاجیکستان، تاجیک‌ها هستند که به زبان فارسی سخن می‌گویند. بسیاری از تاجیکستانی‌ها به زبان روسی نیز در جایگاه زبان دوم توانمند هستند. ولایت مختار کوهستان بدخشان با اینکه آمار مردم پراکنده دارد، دارای مردمانی با گوناگونی گویش‌های گوناگون است، گویش‌هایی همچون روشنی، شُغنانی، اشکاشمی و وَخی. نزدیک به ۹۳٪ تاجیکستان را رشته‌کوه‌های بلند شاخه‌ای از تیان‌شان، پامیر و آلای دربر گرفته‌است. این کشور دارای یک اقتصاد گذار است که به سختی به کمک‌های پولی و تولیدات آلومینیم و پنبه وابسته است.