تاجیکستان

تاجیکِستان با نام رسمی جمهوری تاجیکستان ((به فارسی تاجیکی: Ҷумҳурии Тоҷикистон) (رومی‌نویسی: Çumurii Toçikiston) کشوری کوهستانی و محصور در خشکی است که با دست‌کم نه و نیم میلیون نفر جمعیت و مساحت نزدیک به ۱۴۳٬۱۰۰ کیلومتر مربع (۵۵٬۳۰۰ مایل مربع) در آسیای میانه جای دارد. تاجیکستان کوچک‌ترین کشور آسیای میانه است و با افغانستان از جنوب، ازبکستان از غرب و شمال، قرقیزستان از شمال، و جمهوری خلق چین از شرق، هم‌مرز است. پایتخت و بزرگ‌ترین شهر این کشور، دوشنبه است. زبان رسمی این کشور، زبان فارسی تاجیکی براساس الفبای سیریلیک است. در قانون اساسی تاجیکستان آمده است که روسی زبان ارتباطات بین‌المللی تاجیکستان است.سرزمینی که امروزه تاجیکستان نامیده می‌شود، پیش‌تر خاستگاه فرهنگ‌های باستانی بسیاری بوده‌است که نشانه‌های برخی از آن‌ها در میدان باستانی سرزم یافت شده‌ است. در دوران نوسنگی و در عصر برنز و در سده‌های پس از آن، فرهنگ‌ها و دین‌های گوناگونی در این سرزمین بوده‌اند که از میان آن‌ها می‌توان تمدن آمودریا، فرهنگ آندرونوو، آیین بودایی، مسیحیان نسطوری، مزدیسنا، آیین مانوی و بعدها اسلام را نام برد. پادشاهان و فرمانروایی‌هایی همچون شاهنشاهی هخامنشی، شاهنشاهی کوشانی شاهنشاهی ساسانی، هپتالیان، سامانیان، امپراتوری مغول، تیموریان، امپراتوری روسیه، و اتحاد جماهیر سوسیالیستی شوروی نیز بر این سرزمین فرمانروایی داشتند. سرانجام پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی در سال ۱۹۹۱ میلادی، تاجیکستان مستقل شد ولی در همین زمان درگیر جنگی داخلی گردید که از سال ۱۹۹۲ تا ۱۹۹۷ طول کشید. شیوه‌ی کشورداری تاجیکستان ریاستی است که چهار استان/ولایت دارد. اکثر هشت میلیون نفر جمعیت تاجیکستان، تاجیک‌ها هستند که به زبان فارسی سخن می‌گویند. بسیاری از تاجیکستانی‌ها به زبان روسی نیز بعنوان زبان دوم مسلط هستند. ولایت خودمختار کوهستان بدخشان با اینکه جمعیت پراکنده دارد، دارای مردمانی با زبانهای گوناگون است؛ گویش‌هایی همچون روشنی، شُغنانی، اشکاشمی و وَخی. نزدیک به ۹۳٪ تاجیکستان را رشته‌کوه‌های بلند تیان‌شان، پامیر و آلای دربر گرفته‌است. این کشور دارای یک اقتصاد گذار است که به سختی به کمک‌های پولی و تولیدات آلومینیم و پنبه وابسته است.