تاجیکستان

تاجیکِستان (, ; تاجیکی: Тоҷикистон, با تلفظ [t̪ʰɔ̝:.d͡ʒi:.kʰɪs.t̪ʰɔ̝:n]; روسی: Таджикистан) که به‌طور رسمی جمهوری تاجیکستان (تاجیکی: Ҷумҳурии Тоҷикистон) خوانده می‌شود، یک کشور محصور در خشکی در آسیای مرکزی است که ۱۴۳٬۱۰۰ کیلومتر مربع (۵۵٬۳۰۰ مایل مربع) مساحت دارد و جمعیت آن ۹٬۷۴۹٬۶۲۵ نفر تخمین زده می‌شود پایتخت و بزرگ‌ترین شهر آن دوشنبه است. این کشور با افغانستان از سمت جنوب، ازبکستان از سوی غرب، قرقیزستان از جانب شمال، و چین از جهت شرق مرز مشترک دارد. تاجیکستان از طریق دالان واخان در افغانستان، فاصلهٔ اندکی با پاکستان دارد. موطن اصلی تاجیک‌ها شامل تاجیکستان امروزی و همچنین بخش‌هایی از افغانستان و ازبکستان است. سرزمینی که اکنون تاجیکستان را تشکیل می‌دهد، قبلاً خانه چندین فرهنگ باستانی از جمله شهر سرزم از دوران نوسنگی و عصر برنز بوده‌است و بعدها خانهٔ پادشاهی‌هایی بود که توسط مردمی با ادیان و فرهنگ‌های مختلف اداره می‌شد، از جمله تمدن آمودریا، فرهنگ آندرونوو، بودیسم، مسیحیت نسطوری، هندوئیسم، مزدیسنا، آیین مانوی و اسلام. این منطقه توسط امپراتوری‌ها و سلسله‌های متعددی از جمله شاهنشاهی هخامنشی، شاهنشاهی ساسانی، هپتالیان، دولت سامانی و امپراتوری مغول اداره می‌شده‌است. پس از اینکه امپراتوری تیموری و خانات بخارا در این منطقه حکومت کردند، رنسانس تیموری شکوفا شد. این منطقه بعداً توسط امپراتوری روسیه و متعاقباً توسط اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی فتح شد. در داخل اتحاد جماهیر شوروی، مرزهای امروزی این کشور که بخشی از جمهوری شوروی سوسیالیستی ازبکستان به عنوان یک جمهوری سوسیالیستی خودمختار بود شکل گرفت و تاجیکستان شوروی نام داشت. در سال ۱۹۲۹ نیز به جمهوری شوروی سوسیالیستی تاجیکستان تغییر نام و ماهیت داد.در ۹ سپتامبر ۱۹۹۱، تاجیکستان خود را یک کشور مستقل اعلام کرد، زیرا اتحاد جماهیر شوروی در حال تجزیه بود. یک جنگ داخلی تقریباً بلافاصله پس از استقلال، از سال ۱۹۹۲ تا ۱۹۹۷ به طول انجامید. پس از پایان جنگ، ثبات سیاسی تازه و کمک‌های خارجی به اقتصاد کشور اجازهٔ رشد داد. این کشور از سال ۱۹۹۴ توسط رئیس‌جمهور امامعلی رحمان رهبری می‌شود که بر یک رژیم استبدادی حکومت می‌کند. فساد گسترده و نقض حقوق بشر گسترده از جمله شکنجه، حبس خودسرانه، تشدید سرکوب سیاسی، و فقدان آزادی مذهبی و سایر آزادی‌های مدنی در این کشور وجود دارد.تاجیکستان یک جمهوری ریاست جمهوری است که از چهار استان تشکیل شده‌است. بیشتر جمعیت تاجیکستان به گروه قومی تاجیک تعلق دارد، که به فارسی تاجیکی صحبت می‌کنند و این کشور را به یکی از سه کشور فارسی‌زبان در کنار افغانستان و ایران تبدیل می‌کند. روسی به عنوان زبان رسمی بین قومی استفاده می‌شود. در حالی که حکومت از نظر قانون اساسی سکولار است، اسلام دین ۹۸٪ از اهالی کشور است. در ولایت خودمختار بدخشان کوهستانی با وجود جمعیت کم، تنوع زبانی زیادی وجود دارد که در آن روشانی، شغنانی، اشکاشمی، وخی و تاجیکی برخی از زبان‌های رایج هستند. بیش از ۹۰ درصد کشور را کوه‌ها تشکیل می‌دهند. تاجیکستان یک کشور در حال توسعه با اقتصاد گذار است که به شدت به وجوهات تاجیکستانی‌های خارج از کشور، آلومینیوم و پنبه وابسته است. تاجیکستان عضو سازمان ملل متحد، کشورهای مستقل مشترک‌المنافع، سازمان امنیت و همکاری اروپا، سازمان همکاری اسلامی، سازمان همکاری اقتصادی، سازمان همکاری شانگهای، و سازمان پیمان امنیت جمعی و نیز مشارکت برای صلح ناتو است.