غنا

غَنا (به انگلیسی: Ghana) (تلفظ: ) با نام رسمی جمهوری غنا، کشوری در غرب آفریقا است. این کشور از جنوب به خلیج گینه و اقیانوس اطلس نزدیک است و با ساحل عاج در غرب، بورکینافاسو در شمال، و توگو در شرق مرز مشترک دارد. غنا مساحتی بالغ بر ۲۳۸٬۵۳۵ کیلومتر مربع (۹۲٬۰۹۹ مایل مربع) دارد. این کشور زیست‌بومهای متنوعی را دربر می‌گیرد که از ساوان‌های ساحلی تا جنگل‌های بارانی استوایی را شامل می‌شود. با بیش از ۳۱ میلیون نفر، غنا پس از نیجریه دومین کشور پرجمعیت در غرب آفریقا است. پایتخت و بزرگ‌ترین شهر این کشور آکرا است. شهرهای بزرگ دیگر عبارتند از کوماسی، تامالی و سکوندی-تاکورادی. اولین حکومت در غنای کنونی دولت بونو در سدهٔ یازدهم میلادی بود. پادشاهی‌ها و امپراتوری‌های متعددی در طول قرن‌ها پدید آمدند که قدرتمندترین آنها پادشاهی دگبون در شمال و امپراتوری آشانتی در جنوب بودند. در آغاز سدهٔ پانزدهم، امپراتوری پرتغال، و به دنبال آن بسیاری از قدرت‌های اروپایی دیگر، برای کسب حق تجارت در این منطقه با یکدیگر درگیر بودند، تا اینکه بریتانیا در نهایت کنترل ساحل را در اواخر سدهٔ نوزدهم به دست آورد. به دنبال بیش از یک قرن استعمار، مرزهای فعلی غنا شکل گرفت و چهار قلمرو مستعمرهٔ بریتانیا را در بر می‌گرفت: ساحل طلا، آشانتی، قلمروهای شمالی و توگولند بریتانیا. این مستعمره‌ها در ۶ مارس ۱۹۵۷ به عنوان یک قلمروی مستقل امپراتوری بریتانیا در اتحادیهٔ کشورهای مشترک‌المنافع متحد شدند و به اولین مستعمره در آفریقای سیاه تبدیل شدند که به حاکمیت مستقل دست یافتند. غنا متعاقباً بر استعمارزدایی و جنبش پان‌آفریقا تأثیرگذار شد. با ورود پرتغالی‌ها در سده پانزدهم و نفوذ استعماری آنان و سایر اروپائیان، این ممالک از هم پاشیده شد و توسط آن‌ها تجارت برده و طلا رونق یافت. غنا در عهد استعمار به ساحل طلا مشهور بود. پس از پرتغالی‌ها، بریتانیایی‌ها آغاز به دست اندازی و تأسیس پایگاه‌های بازرگانی دیگری درغنا نمودند و رفته‌رفته شهرهایی در پیرامون آن‌ها ایجاد شد. در سال ۱۸۷۴ میلادی، بریتانیا مستعمره فرمان‌گذار ساحل طلا را تأسیس کرد و پس از ستیزهای طولانی، پادشاهی آشانتی و سرزمین‌های شمالی واقع در شمال آشانتی را نیز تحت‌الحمایه خود اعلام کرد. پس از جنگ جهانی اول، بخشی از توگولند آلمان که به قیمومیت بریتانیا داده شده بود، از لحاظ اداری ضمیمه ساحل طلا گردید. در اواخر دهه پنجم سدهٔ گرایش‌های استقلال‌طلبانه مردم ساحل طلا منجر به چند شورش ملی شد. در سال ۱۹۵۱ بریتانیا قانون اساسی تازه‌ای به این مستعمره اعطا کرد که برطبق آن، نوعی خودمختاری در امور داخلی به این مستعمره داده شد و به‌دنبال آن اولین انتخابات عمومی برگزار گردید. در این انتخابات قوام نکرومه رهبر حزب ملی خلق به نخست‌وزیری رسید. در مارس سال ۱۹۵۷ میلادی، ساحل طلا با نام تازه غنا استقلال یافت و از کشورهای همسود بریتانیای بزرگ و دارای حکومت فرمانداری کل گردید. قوام نکرومه در مقام نخست‌وزیری این کشور باقی‌ماند. در ماه ژوئیه سال۱۹۶۰ نوع حکومت این کشور به همت قوام نکرومه تبدیل به جمهوری شد و خود نکرومه قدرت را دست گرفت. در سال ۱۹۵۹ غنا با گینه، اتحادیه ممالک مستقل آفریقایی و در سال ۱۹۶۱ با گینه و مالی اتحادیه ممالک آفریقایی را به منظور همکاری کشورهای عضو در زمینه‌های نظامی، اقتصادی و اشتراک نظر در سیاست خارجی به وجود آورد که عملاً دوامی نیافت. غنا کشوری چند قومی با جمعیتی متشکل از گروه‌های زبانی و مذهبی متنوع است. در حالی که آکان‌ها بزرگ‌ترین گروه قومی این کشور را تشکیل می‌دهند، اما در اکثریت نیستند. اکثریت قریب به اتفاق غنایی‌ها مسیحی (۷۱٫۳٪) هستند و حدود یک پنجم آنها مسلمان و یک دهم آنها پیرو ادیان سنتی هستند. غنا یک حکومت متمرکز لیبرال است که رئیس‌جمهور هم رئیس کشور است و هم رئیس دولت. از سال ۱۹۹۳، این کشور یکی از آزادترین و باثبات‌ترین دولت‌ها را در قارهٔ آفریقا حفظ کرده است و از نظر معیارهای مراقبت‌های بهداشتی، رشد اقتصادی و توسعهٔ انسانی عملکرد نسبتاً خوبی دارد. در نتیجه غنا از نفوذ قابل توجهی در غرب آفریقا برخوردار است، و به شدت در امور بین‌المللی ادغام شده و عضوی از جنبش عدم تعهد، اتحادیه آفریقا، جامعه اقتصادی کشورهای غرب آفریقا، گروه ۲۴ و اتحادیه کشورهای مشترک‌المنافع است.