حكماي ايراني و يوناني خواص طبي زمرد را به اين ترتيب مي دانند. هر كسي زمرد را به همراه داشته و يا آن را به شكل دارو استفاده نمايد، ناراحتي و درد معده او را درمان مي نمايد، حركت نبض را تيز و عادي مي سازد، روح را تقويتي نمايد.
براي گاز معده و استفراغ مفيد بوده، زمرد از نظر برودت و يبوست در درجه دوم مي باشد. اگر كسي در اثر خوردن زهر مسموم شده باشد و يا اينكه جانوري سمي او را نيش زده باشد، استفاده از كشته زمرد بقدر ۸ دانه گندم او را درمان نموده و پادزهر مي باشد.
- سنگ ماه / زمرد
زمرد(EMERALD) مترادف رنگ سبز است. اين گوهر زيبا كه همرنگ طبيعت و رنگ زندگي است براي ما ايرانيان شكوه و جلوه‌اي خاص دارد و رنگ آن گنبدهاي سبز و مقدس ائمه را تداعي مي كند. به همين دليل بسياري از خانواده‌ها ترجيح مي‌دهند به عروس سرويس زمرد هديه بدهند.
در فرهنگ هاي مختلف، اعتقادات متفاوتي درباره ي زمرد وجود دارد و انسان ها خواص جادويي حيرت آوري براي آن متصور بوده‌اند؛ براي مثال مصريان باستان در دهان مرده زمرد قرار مي دادند تا در آن دنيا بهتر تكلم كند و نيز معتقد بودند اين سنگ باعث باروري مي شود. همچنين براي درمان چشم از آن استفاده مي كردند. در بعضي جوامع به عنوان پادزهر و براي درمان بيماري صرع يا بيماري هاي معده استفاده مي شده است و معتقد بوده‌اند كه زمرد باعث تقويت حافظه و دور كردن ارواح خبيث و نيز تقويت عشق مي شود.
آن چه مسلم است اين كه زمرد واژه‌اي يوناني نيست، چون تا امروز اين سنگ در يونان مشاهده نشده ؛ بلكه در قديم زمرد تركمنستان (اوزوم رود)از راه جاده ابريشم به اروپا برده شده است؛ چون در چشم بسياري مجسمه هاي خدايان اساطيري زمرد به كار مي رفته است.
زمرد و آكوامارين AQUAMARINE جزو گروه بريل BERYL هستند و گرانبهاترين سنگ اين گروه زمرد است. رنگ سبز زمرد در مقابل نور طبيعي يا نور مصنوعي و يا حرارت تغيير ناپذير است. البته حرارت‌هاي بسيار بالا آن را دگرگون مي‌كند. بلورهاي زمرد ناخالصي‌هاي متعددي از قبيل گاز، مايعات و حباب دارند كه هر چه اين ناخالصي‌ها بيشتر باشد، زمرد مات و كـِدرتر خواهد بود. البته اكثر زمردها ناخالصي دارند كه جواهر فروشان اصطلاحاً به آن «يخ» مي گويند. يكي از راه‌هاي تشخيص زمرد اصل از زمرد بدلي و ساختگي ،همين ناخالصي هاست.
اولين معادن زمرد در عصر باستان و در جنوب مصر كشف شده كه در مقايسه با زمردهاي امروزي كيفيت پايين تري داشته است. امروزه مهم ترين معدن زمرد جهان در كشور كلمبيا قرار دارد كه از قرن شانزدهم به بعد، از آن استخراج مي شود. پيش از آن نيز به وسيله مردم بومي آن يعني قوم «اينكا» بهره برداري مي شده است.
يكي از معادني كه زمرد مرغوب با كيفيت عالي از آن استخراج مي شود معدن موزو(MUZO) است كه زمرد شفاف با رنگ سبز سير دارد. ديگر معدن معروف زمرد در كلمبيا، شيور(CHIVOR) است كه استخراج از آن چند قرن است ادامه دارد. ديگر معادن مهم زمرد در برزيل، پاكستان، افغانستان، روسيه، زامبيا، استراليا، ماداگاسكار، تانزانيا، هندوستان و اتريش قرار دارند.
امروزه بهترين زمرد با كيفيت خوب كه در ساخت جواهرات از آن استفاده مي شود زمرد كلمبياست كه بسيار طرفدار و خواهان دارد. همين ويژگي باعث شده كه زمردهايي مصنوعي با كيفيت مشابه توليد شوند و به جاي زمرد اصل به فروش برسند.
براي آشنايي خوانندگان، چند نوع زمرد معروف ساختگي را معرفي مي كنيم:
الف) زمرد چت (CHATAM) :
اين زمرد به وسيله كارخانه اي به همين نام به روش گرمايي و نيز جوش كردن زمرد ساخته مي‌شود.
ب) زمرد ژيلسون(GILSON) :
كه به روش گرمايي و آزمايشگاهي توليد مي‌شود.
ج) زمرد لش‌لايتنر(LECHLEITNER) :
كه در اين روش لايه اي از زمرد روي يك بريل كشيده مي شود.
بهترين كلكسيون زمرد دنيا از نظر تعداد، رنگ، اندازه و تراش در بانك مركزي كشور كلمبيا قرار دارد. در موزه‌هاي علوم طبيعي لندن و نيويورك، در بانك مركزي روسيه و نيز در كشور اتريش زمردهاي معروف و مشهوري وجود دارد. به علاوه ، يكي از بزرگ ترين مجموعه هاي زمرد تراش داده شدهِ دنيا در بانك مركزي ايران نگهداري مي شود كه جزو جواهرات ملي كشور ماست؛ و علاقه مندان را به ديدن آن توصيه مي كنيم.
زمرد با آن كه سختي بالايي دارد، گوهري بسيار ترد و شكننده است و مراقبت ويژه مي‌خواهد. در مقابل اسيدها مقاوم است و در برابر مواد شوينده مثل آب گرم و صابون مشكلي ندارد. اما در مقابل حرارت امكان ترك خوردن آن هست. بنابراين بايد هنگام حرارت دادن و يا سوار كردن نگين بسيار دقت كرد. جواهر فروشان بسياري از زمردها را براي اصلاح رنگ يا پـُر كردن شيارها روغني مي كنند.
اين روغن به مرور زمان و يا با حرارت خشك مي شود و ممكن است بعضي نقاط زمرد بر اثر شست و شو حالت سفيدي (سفيدك) پيدا كند كه مي توان آن را دوباره با روغن زيتون (به وسيله يك قلم و كمي پنبه آغشته) اصلاح و شفاف كرد. همان طور كه اشاره شد، زمرد گوهري شكننده است. بنابراين هنگام جا به جا كردن آن بايد نهايت دقت را داشت؛ زيرا اگر روي سنگ بيفتد ممكن است خرد شود.
