طلاي‌خالص به رنگ زرد پررنگ است و با افزودن آلياژهاي طلاي خالص مي‌توانيم به طلا با رنگ‌هاي زرد، قرمز، زرد‌كم‌رنگ، سبز و حتي سفيد دست يابيم كه البته نحوه تركيب آلياژها و ميزان هر يك از آن‌ها بر نوع رنگ موثر است .
طلاي‌خالص به رنگ زرد پررنگ است و با افزودن آلياژهاي طلاي خالص مي‌توانيم به طلا با رنگ‌هاي زرد، قرمز، زرد‌كم‌رنگ، سبز و حتي سفيد دست يابيم كه البته نحوه تركيب آلياژها و ميزان هر يك از آن‌ها بر نوع رنگ موثر است و اين امكان وجود دارد كه جواهراتي از طلا در رنگ‌هايي مانند: ارغواني، آبي و سياه نيز عرضه‌شود. حال چگونه چنين عملي ميسر خواهد بود؟ در پاسخ بايد گفت كه كاربرد يك يا دو تكنيك، ما را درانجام اين امر ياري مي‌كند كه از جمله آن‌ها مي‌توان ساخت تركيبات خاص از طلا (تركيبات اينترمتاليك) و همچنين روكش مسطح را نام‌برد كه به آن‌ها رنگ‌هاي جذابي را ارائه‌مي‌كند. اما استفاده از اين‌گونه تكنيك‌ها مي‌تواند تاثير‌هاي نامطلوبي برآلياژهاي تركيب شده با طلاي خالص نيز داشته باشد.
رنگ‌هاي حاصل از تركيب اينترمتاليك:
الف) طلاي ارغواني(آماتيست يا طلاي‌بنفش)
هنگامي‌كه طلا وآلومينيوم به نسبت ثابتي با يكديگر تركيب شوند، تركيبي با فرمول شيميايي2AUAL به‌وجود مي‌آيد كه به معني يك اتم طلا در مقابل دو اتم آلومينيوم است. تحت تاثير اين تركيب، رنگ جذاب ارغواني خواهيم داشت. در واقع 79 درصد تركيب فوق طلا است كه 18 عيار ارزيابي مي‌شود.
تركيب فوق و رنگ ارغواني آن ماهيت استثنايي ندارد و بسيار شكننده محسوب مي‌شود، به طوري‌كه كار با آن از طريق شيوه‌هاي مرسوم دشواراست و اگر فردي بخواهد قطعه‌اي از طلاي ارغواني را چكش‌كاري كند ممكن است باعث خرد شدن آن شود.
ذوب طلا و آلومينيوم براي ساختن طلاي ارغواني كارآساني نيست و نياز به تجهيزات ذوب در حالت خلا دارد. با اين وجود مي‌توان قطعاتي از اين نوع طلا را قالب‌بندي كرد. نقطه ذوب طلاي موردنظر 16 درجه سانتي‌گراد است كه بالاتر از نقطه ذوب طلا و آلومينيوم به‌نظر مي‌رسد. زيرا تركيب آن از استحكام بيشتري برخوردار است. رنگ ارغواني درتركيبي كه آلومينيوم آن 15 درصد است، حفظ مي‌شود. اما چنين آلياژهايي طي دومرحله كه شامل: استفاده از تركيب ارغواني و تاحدودي محلول غني از آلومينيوم است، شكل مي‌گيرند. از اين رو شكنندگي كمتري دارند و رنگ‌شان كم‌رنگ‌تر به‌نظرمي‌رسد. قطعه‌هاي قالب‌گيري شده توسط ماشين شكل‌گرفته و يا تراش داده‌مي‌شوند و به اين ترتيب سنگ‌هاي طبيعي يا مصنوعي روي جواهرات نصب‌مي‌شوند.
روش ساختن ديگر جواهرات به وسيله طلاي ارغواني به اين‌گونه است كه رسوب دو فلز طلا و آلومينيوم به نسبت معين و مناسب (از نظر فيزيكي) بخار داده شود (PVD ) تا طلاي خالص به وجود آيد. اقدام مذكور را مي‌توان به كمك تعدادي از تكنيك‌هايPVD از جمله "اسپارتونيگ" انجام داد. جواهري كه از اين طريق ساخته مي‌شود جنبه تجاري خواهد داشت.
روش" متالوژي پودر" نيز شيوه كاربردي ديگري محسوب مي‌شود كه بر اساس آن هفت الي 30 درصد پودر كبالت، نيكل يا پالاديوم به پودر طلا و آلومينيوم افزوده شده و سپس پرس مي‌شود. لازم به ذكراست كه آلياژهاي مزبور، رنگ‌زيباي ارغواني را ساخته و همچنين كار با آن رضايت‌بخش است. آلياژهاي تزييني طلاي ارغواني مركب از 70 الي 85 درصد طلا هستند و بقيه آن را آلومينيوم تشكيل مي‌دهد و از طريق ذوب شمش در خلا ساخته مي‌شود. نيز، موردنظر قرارگرفته‌اند كه تحت اين شرايط و با استفاده از نيروي گريز از مركز به صورت اتم درآمده و پودر حاصل از تركيب قالب‌بندي مي‌شود و تحت پرس و فشار الكتريكي قرار مي‌گيرد. سطوح ناتمام را مي‌توان با تركيب طلاي خالص، نقره، پلاتينيوم و يا ديگر آلياژها مستحكم كرد.
"سيم‌هاي طلاي ارغواني" با تركيب سيم‌هاي آلومينيوم داراي روكش طلا و يا سيم‌هاي طلاي حاوي روكش آلومينيوم، ساخته مي‌شوند و پس از آن تحت درجه حرارت 700-450 درجه سانتي‌گراد درمحيطي كه به‌طورتقريبي هوا وجود ندارد، قرار مي‌گيرد.
به اين طريق سيم طلاي ارغواني محكم و قابل انعطاف مي‌شود. همچنين به كمك اين شيوه با قرار دادن لايه‌اي از آلومينيوم روي سطح و حرارت دادن آن مي‌توان تركيبي ارغواني به دست آورد. ريختن پودر گرم طلا و آلومينيوم بر روي لايه‌هاي زيرين فلز نيز در ايجاد پوشش ارغواني رنگ موثر است.
طلاي سیاه
تركيب اينترمتاليك طلا و ايديوم، رنگ آبي شفافي را به وجود مي‌آورد. ديگر تركيبات مانند طلاي ارغواني دو مرحله‌اي بوده و تا حدودي از استحكام و انعطاف برخوردار است. تكنيك‌هاي توليد همچنين با روش‌هاي كاربردي طلاي ارغواني هماهنگي دارند.
طلاي سياه، خاكستري و قهوه‌اي روش‌هاي مختلفي براي دستيابي به رنگ‌هاي فوق هستند.
سه تكنيك مطرح شده براي دستيابي به طلاي سياه:
- وضعيت الكترود براي مثال روديوم سياه‌رنگ يا روتينيوم
- ماهيت شيميايي بخار كربن حاوي پلاسما
- اكسيداسيون طلاي عيار حاوي كبالت يا كروميوم
- محلول‌هاي الكتروپليت به منظور ساخت روكش سياه‌رنگ در بازار وجود دارد اما مشهورترين آن‌ها حاوي روديوم يا روتينيوم هستند كه مواد افزودني سياه‌كننده‌اي در آن‌ها موجود است. روتينيوم در مقايسه با روديوم لايه سخت‌تري را شكل‌مي‌دهد. رنگ لايه به‌طور معمول خاكستري مايل به سياه‌رنگ است. هرچه رنگ تيره‌تر باشد مقاومت پوشش سطح در مقابل فرسايش كمتر است. درجه سختي لايه 230 الي 310 HV ارزيابي مي‌شود كه متناسب با ميزان ماده سياه‌كننده است. در مجموع مقاومت در مقابل فرسودگي چندان زياد نيست.
PA-CVD در صنعت ساعت سازي كاربرد دارد و به كمك آن لايه‌هايي متشكل از كربن هيدروژن با ضخامت يك الي يك ونيم ميلي‌متر در سطح، 200 الي400 درجه سانتي‌گراد حرارت داده مي‌شوند. لايه‌هاي حاوي ماده جلادهنده چيني هستند و با توجه به وضعيت سطوح زيرين مي‌توانند رنگ مات يا نماي شفافي داشته باشند. البته درجه سختي آن بالا بوده (2000 – 1800 HV ) و از اين رو قابل‌استفاده مي‌شوند.
لايه متشكل از اكسيد سياه رنگ، از طريق اكسيداسيون طلاي عيار حاوي كبالت، آهن، كروميوم ايجاد مي‌شود. براي مثال آلياژي كه شامل 75 درصد طلا، 15 درصد كبالت و 10 درصد كروميوم مي‌شود در كوره تحت درجه حرارت 700 الي 950 درجه سانتي‌گراد (1292-1742) اكسيد مي‌شود.
اين عمل اكسيد سياه‌رنگ كبالت و كروميوم را كه در مقابل فرسودگي مقاوم هستند افزايش مي‌دهد. درهرحال آلياژهاي فوق براي كار و قالب‌ريزي لاست واكس مناسب نيستند و براي توليد انبوه اقلام ساخته شده از طلاي سياه نيز مفيد واقع نمي‌شوند.
رنگ خاكستري از طريق اكسيداسيون آلياژ طلا كه حاوي 15 الي 20 درصد آهن است به وجودمي‌آمد.
روكش قهوه‌اي و سياه رنگ نيز به كمك آلياژ طلاي 18 عيار يا كمتر شكل مي‌گيرد كه حاوي مس است به اين‌صورت كه به كمك سولفور (سولفيد پتاسيم ناخالص) يا ديگر سولفيدها لايه‌اي از سولفيد روي سطح شكل مي‌گيرد. از اين مواد در حالت رقيق شده استفاده مي‌شود و تحت تاثيرآن به‌آرامي لايه‌اي شكل مي‌گيرد كه ضخامت بيشتري داشته و بادوام‌تر به نظربرسد.
طلاي آبي
رنگ‌آبي ازطريق اكسيداسيون نيز به وجودمي‌آيد. در حالت اول، آلياژ طلاي عيار 20 الي 23 با روديوم، روتنيوم و سه فلز ديگر تركيب مي‌شود و لايه‌اي آبي‌رنگ را به ضخامت سه الي شش ميلي‌متر و هچنين طلاي 18 عيار با 4/24 درصد آهن و 6 درصد نيكل لايه اي از اكسيد آبي‌رنگ را به وجود مي‌آورد. درجه حرارت مورد نياز در چنين شرايطي 450 الي 600 درجه سانتي‌گراد است و درصورتي‌كه ميزان طلا بيشتر و يا 83 درصد باشد رنگ‌آبي تبديل به سبز مي‌شود. اكسيداسيون آلياژهاي طلاي حاوي 25 درصد آهن يا زرنيخ نيز، رنگي متمايل به آبي ايجادمي‌كند.
نتيجه‌گيري كلي:
بسياري از روكش‌هاي فوق درمقابل فرسودگي يا ساييدگي آسيب‌پذيرند و بايد تا آن‌جا كه ممكن است از آن محافظت شود.
ايديوم براي سطح و توزيع حرارت، تركيب ارغواني شكلي را به وجود مي‌آورد. توزيع پودر گرم آلومينيوم و طلا بر روي سطوح زيرين، لايه‌اي ارغواني‌رنگ را ايجاد مي‌كند.
